Powrót do Číhošti

Stan zdrowia ks. Toufara gwałtownie się pogarszał. 25 lutego 1950 r. umieszczono go pod fałszywym nazwiskiem w rządowej klinice w Pradze. Operacja nie zdołała uratować mu życia. Jak stwierdzili później lekarze, ksiądz miał rozległe obrażenia wewnętrzne i zewnętrzne, powstałe na skutek ustawicznego bicia. Zmarł tego samego dnia wieczorem. Później podano, że przyczyną śmierci były wrzody żołądka. Wrzucono go do zbiorowej mogiły. W dokumentacji cmentarza odnotowano, że to ciało Josefa Zounara, gdyż pod takim nazwiskiem został przyjęty do kliniki, w której zmarł.

Zło nie zwycięża

Wyjaśnieniem okoliczności śmierci ks. Toufara zajął się w 1994 r. Urząd ds. Badania i Dokumentacji Zbrodni Komunistycznych (UDV). Przesłuchania świadków pozwoliły odtworzyć przebieg zbrodni oraz ujawnić jej mocodawców z kierownictwa partii. Ustalono, że zeznania chłopców, których rzekomo miał molestować ks. Toufar, były składane pod naciskiem i wymuszane groźbami. Doszło także do procesu Ladislava Máchy. Choć został skazany na 3 lata pozbawienia wolności, do więzienia nigdy nie trafił.

Dzięki zabiegom Marii Pospíšilovej udało się ustalić miejsce pochówku księdza, co nie było łatwe. Szacuje się bowiem, że w bezimiennych mogiłach na cmentarzu w Ďáblicích pochowanych jest ok. 2800 ofiar stalinowskich represji w Czechosłowacji. W identyfikacji szczątków kapłana pomogły dokumentacja cmentarna, badania DNA oraz dokumentacja medyczna zachowana w rządowej klinice.

Badania zakończyły się w listopadzie 2014 r. Wcześniej pamięć o księdzu męczenniku czeskiemu społeczeństwu przywróciła książka Miloša Doležala, pt. „Jako bychom dnes zemřít měli” („Jakbyśmy dziś umrzeć mieli”), która w 2012 r. została uznana za książkę roku w plebiscycie największego czeskiego dziennika „Lidové noviny”.

W 2013 r. rozpoczął się proces beatyfikacyjny kapłana męczennika. 12 lipca br. ks. Josef wrócił do swych parafian. Został pochowany w specjalnej krypcie, wybudowanej w środku świątyni. – Ta historia ma pełen nadziei wymiar dla mnie osobiście, dla Kościoła i dla całego czeskiego społeczeństwa – mówi Miloš Doležal. Przede wszystkim przekonuje nas, że zło nie ma ostatniego słowa w historii. Bezpieka i partyjni funkcjonariusze nie tylko zamęczyli ks. Toufara, ale chcieli na zawsze zhańbić jego człowieczeństwo i oczernić godność kapłańską. W końcu chcieli go także usunąć z naszej pamięci i pozacierać wszystkie ślady po tej przerażającej zbrodni. Po latach widać, że im się to nie udało. Nie udało im się także zamknąć ust księdzu. Dzisiaj przemawia do nas jasnym, pełnym godności głosem. Ten, który miał być na zawsze wyklęty, wzbudza nasz podziw i nadal inspiruje. Jestem przekonany, że typ kapłaństwa, jaki reprezentował ks. Toufar: otwarty, aktywny, wrażliwy na problemy społeczne, będzie wzorem także dla współczesnego pokolenia czeskich kapłanów. W tym upatruję szczególny wymiar powrotu ks. Toufara do swojej parafii.

Natomiast Lucie Szymanowska, czeska dziennikarka, należąca do Domowego Kościoła, do tych uwag dodaje, że uroczystość powtórnego pochówku ks. Toufara zwraca uwagę nie tylko na jego losy, ale także przypomina o tym, co było powodem jego męczeństwa. Wskazuje więc na krzyż, który nagle się pochylił. Nigdy nie zostało wyjaśnione, dlaczego tak się stało. Wtedy, u progu nocy stalinowskiej, tamte wydarzenia spowodowały ogromne ożywienie religijne w  kraju. Ludzie masowo odwiedzali kościół w Číhošti, modlili się tam. Można mieć nadzieję, że obecne uroczystości będą ważnym impulsem dla „zawieszonej” czeskiej religijności. Czesi często deklarują się jako niewierzący, ale jednak niedawne badania pokazały, że ponad połowa spośród nich modliła się kiedyś do osobowego Boga, a 70 proc. wierzy w życie pozagrobowe. Pogrzeb ks. Toufara był więc dla nich widocznym znakiem pozwalającym połączyć to otwarcie na nadprzyrodzony wymiar naszej rzeczywistości z biografią kapłana męczennika.