W wieku 88 lat zmarł w Madrycie ks. prof. José Gómez Caffarena. Jezuita, wybitny filozof, pozostanie w pamięci Hiszpanów jako człowiek dialogu, intuicji i wielkiej pracowitości.
José Gómez Caffarena urodził się w Madrycie w 1925 r. Po wstąpieniu do jezuitów studiował m. in. w Granadzie, Anglii i w Rzymie, gdzie uzyskał doktorat z filozofii na Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim. Po powrocie do Hiszpanii związał się na stałe z Papieskim Uniwersytetem Comillas, gdzie wykładał filozofię. W trudnym w Hiszpanii okresie posoborowym był inicjatorem dialogu między wiarą a otaczającym światem, szczególnie nowymi prądami. Dzięki jego staraniom powstał Instytut „Fe y Secularidad” (Wiara i Świeckość), którego był wieloletnim dyrektorem. Spotkania poświęcone relacji między wiarą i rozumem, filozofią i teologią czy rozumieniu współczesnego świata znane były w całym Madrycie.
Nawet po przejściu na emeryturę ks. José Gómez Caffarena prowadził aktywną działalność, współpracował m. in. z Consejo Superior de Investigaciones Científicas (państwowa Krajowa Rada Badań Naukowych). Napisał wiele książek i artykułów. Znany był z wielkiej pracowitości, niezwykłej sumienności, subtelnego humoru i podejścia do drugiego człowieka. Jest jedną z ważnych postaci hiszpańskiego Kościoła w okresie tzw. tranzycji, czyli przejścia do demokracji, jak też recepcji Soboru Watykańskiego II.
Nie było ono związane z zastąpieniem wcześniejszych świąt pogańskich, jak często się powtarza.
"Pośród zdziwienia ubogich i śpiewu aniołów niebo otwiera się na ziemi".
Świąteczne oświetlenie, muzyka i choinka zostały po raz kolejny odwołane przez wojnę.
Franciszek zrezygnował z publikacji adhortacji posynodalnej.