Idzie nowe

Zmiany na rynku medialnym widoczne są gołym okiem. Na ulicach coraz mniej kiosków z gazetami, spadają nakłady, znikają tytuły. I choć proces nie jest tak szybki, jak przewidywano na początku stulecia (rok 2016 miał być końcem papieru), wszystko wskazuje na koniec pewnej epoki. Zresztą nie tylko media. Skrzynki na listy coraz częściej świecą pustkami, miejsce tradycyjnej korespondencji przejęła elektroniczna, zakupy robimy w Internecie, pozdrowienia z wakacji – wraz ze zdjęciami – zamieszczamy w portalach społecznościowych. Tradycyjne radio czy telewizor coraz częściej zastępuje smartfon, w którym oprócz aplikacji pogodowej mamy inne, dające szybki dostęp do ulubionej muzyki czy filmów. Jego zawartość sieć Vi-Fi lub łącze Bluetooth pozwala przenieść na telewizor i stworzyć w ten sposób kino domowe.

Opisane wyżej procesy wpływają także na rynek mediów kościelnych. Wczoraj pojawiła się informacja o zamknięciu jednego z popularnych w Stanach Zjednoczonych tygodników: Our Sunday Visitor. Przy okazji dowiedzieliśmy się, że nakład pism religijnych w ciągu ostatnich dwudziestu lat spadł niemalże o połowę. Tomasz Zielenkiewicz w Vatican News nazwał ten proces spadkiem popularności. Diagnoza – moim zdaniem – niezbyt trafna. Strony i kanały o treści religijnej wciąż cieszą się dużym zainteresowaniem. Przy okazji trzeba zauważyć kolejne zjawisko: miejsce dziennikarzy zajmują influencerzy i odwołujący się do rzekomych prywatnych objawień tak zwani „widzący”. Z jedną i drugą grupą coraz trudniej podjąć dialog; traktowani są jak guru, zaś odbiorców ich treści często nazwać można „wyznawcami”. Jakakolwiek dyskusja czy krytyka jest zabroniona, bo przecież oni „widzieli i słyszeli”.

Jak reagować na zachodzące zmiany? Watykan, przed kilku laty, zrezygnował z papierowego wydania L’Osservatore Romano. Tradycyjne treści Radia Watykańskiego uzupełniono o filmy i podcasty. Stolica Apostolska coraz częściej stawia na aplikacje i produkcje, publikowane nie tylko na swoich stronach; także w portalach społecznościowych. Syntezę nauczania papieża znaleźć można już nie tylko na YouTube; także na Facebooku czy Instagramie. Zmieniła się także technika przygotowania treści. Z reguły są to kilkusekundowe ujęcia z muzyką i przesłaniem papieża w tle. W podobny sposób przygotowuje materiały sekretariat Synodu czy Papieska Światowa Sieć Modlitwy.

Tymczasem w Polsce ciągle zastanawiamy się jak uratować papier. Przy czym sposoby ratowania często przypominają próby reanimacji nieboszczyka. Pokazywał mi kiedyś znajomy proboszcz z innej diecezji piwnicę, zapełnioną stosami niesprzedanego tygodnika katolickiego. Rozdzielnik. I powtarzane jak mantra: ratujmy prasę katolicka, bo ona służy ewangelizacji. Logicznym jest pytanie: jak może służyć coś, co nie dociera do czytelnika, a egzystuje tylko dlatego, że ktoś (znaczy parafie) płaci na niesprzedane egzemplarze.

Oczywiście w tle pojawia się kwestia finansowania nowych technologii przekazu, ale tu prawdopodobnie znajdzie się sposób. Odkryłem kiedyś na YouTube świetne katechezy, adresowane do młodych. Zastanawiałem się w jaki sposób twórcy znaleźli środki na ich produkcję. Okazało się (rzecz ma się w Stanach Zjednoczonych), że wydawnictwo w urzędzie patentowym zastrzegło wyłączność na druk okolicznościowych kopert. Wypracowany zysk przeznaczony jest na realizację kolejnych odcinków cyklu.

Zachodzące zmiany można ignorować. Można z uporem trzymać się sprawdzonych w przeszłości metod. Można „ratować”. Ale trzeba liczyć się z tym, że procesu zmian w ten sposób nie zatrzymamy, a miejsce niesprzedanych egzemplarzy zajmą wspomniani wyżej influencerzy, „widzący” i coraz bardziej aktywne w Internecie sekty. Ewangelizacja ich „wyznawców” będzie trudniejsza niż niewierzących i obojętnych.