Prymas o Fundacji Świętego Józefa

Pierwotnie, odpowiadając na apel papieża Franciszka, Konferencja Episkopatu Polski ustanowiła pierwszy piątek Wielkiego Postu - "Dniem modlitwy i postu w celu wynagrodzenia za grzechy wykorzystania osób małoletnich przez duchownych".

"Po pewnym czasie zdecydowaliśmy postawić w centrum przede wszystkim osoby skrzywdzone wykorzystaniem seksualnym, aby razem z nimi i w ich intencji się modlić, stąd zmiana nazwy na Dzień modlitwy i solidarności z osobami skrzywdzonymi" - powiedział PAP prymas Polski abp Wojciech Polak, delegat Konferencji Episkopatu Polski ds. ochrony dzieci i młodzieży.

Jak zaznaczył, "chcemy nie tyle wołać o nawrócenie sprawców, uznanie przez nich zła, które wyrządzili, ale bardziej postawić w centrum troskę o skrzywdzonych okazując im solidarność". "Chcemy tego dnia być razem z nimi" - dodał.

Odpowiedzią Kościoła katolickiego w Polsce na grzechy wykorzystania seksualnego nieletnich jest praca diecezjalnych i zakonnych delegatów i delegatek ds. ochrony dzieci i młodzieży, duszpasterzy i sióstr towarzyszących skrzywdzonym, świeckich pracujących w punktach konsultacyjnych. Ich działania wspierają Centrum Ochrony Dziecka oraz Fundacja Świętego Józefa KEP, która została powołana 8 października 2019 r. decyzją 384. Zebrania Plenarnego Konferencji Episkopatu Polski i zarejestrowana 7 stycznia 2020 r.

W 2024 r. Fundacja udzieliła pomocy pośredniej w wysokości 3,7 mln zł przyznając granty m.in. na przeprowadzenie szkoleń dla osób, które zajmują się w diecezjach udzielaniem pomocy osobom skrzywdzonym wykorzystaniem seksualnym. Z kolei na pomoc bezpośrednią 131 osobom przekazano ponad 600 tys. zł.

Na funkcjonowanie Fundacji Świętego Józefa Konferencji Episkopatu Polski łożą wszyscy księża diecezjalni i zakonnicy w Polsce oraz biskupi z pieniędzy prywatnych.

"Każdy ksiądz wpłaca 150 złotych rocznie na fundację, a każdy biskup - w tym zarówno ordynariusz, biskup pomocniczy jak i emeryci po 2 tys. złotych każdego roku" - powiedział PAP prymas Polski.

"W archidiecezji gnieźnieńskiej każdy ksiądz zobowiązany jest do wpłaty na fundację osobiście i każdy biskup osobiście, ale oczywiście jest to wpisane w nasze diecezjalne regulacje prawne, a więc także poprzez kurię diecezjalną" - powiedział abp Polak.

Zastrzegł, że nie spotykał się w swojej archidiecezji z jakimś masowym oporem duchownych. "Staram się tłumaczyć księżom, że oprócz bezpośredniej pomocy skrzywdzonym Fundacja świadczy także granty edukacyjne i pomocowe realizowane w naszych diecezjach" - powiedział abp Polak.

Kościół katolicki w Polsce ma obecnie 145 biskupów.

Według Rocznika Statystycznego Kościoła Katolickiego w Polsce "Annuarium Statisticum Ecclesia in Polonia" Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego SAC za rok 2023 liczba księży przypisanych do diecezji i eparchii wyniosła 23 612 duchownych.

W 2020 r. było 24 208 księży diecezjalnych; w 2021 r. - 23 984, a w 2022 r. - 23 765. To oznacza, że w ciągu trzech lat ubyło 596 duchownych, a co za tym idzie jest mniej wpłat na Fundację. W ocenie prymasa, "ta zmiana nie jest aż tak wielka, dlatego że liczba księży nie maleje w sposób dramatyczny".

Zgodnie z deklaracją przyjętą 12 listopada 2020 r. podczas spotkania Konferencji Wyższych Przełożonych Zakonów Męskich (KWPZM) od 2021 roku, składki na działalność Fundacji - wnoszą także zakony męskie w Polsce.

Prymas przyznał, że "nie jest to regulowane bardzo szczegółowo, ale zostawiane każdemu z przełożonych zakonnych".

"Jeżeli zgromadzenia zakonne podjęły taką deklarację, to wiedzą że podobnie jak w diecezjach od każdego księdza i każdego biskupa oczekujemy wpłaty na Fundację, tak samo oczekujemy jej od każdego zakonnika. Wpłatami objęci są także zakonnicy z innych państw, którzy pracują na terenie Polski" - powiedział abp Polak.

Zaznaczył, że "Fundacja nie jest w stanie zweryfikować, na ile zakony wywiązując się z deklaracji". "Jest ona odbiorcą wpłaty, natomiast zasady ogólne są podane i każdy z przełożonych kościelnych, czy to biskup, czy to wyższy przełożony kościelny jest odpowiedzialny za realizację umowy, na którą się dobrowolnie zgodził" - wyjaśnił prymas.

Dopytywany, czy biorąc pod uwagę rosnącą z roku na rok inflację, a co za tym idzie spadek wartości zebranych środków, kwoty wpłat na Fundację zostaną podniesione, abp Polak przyznał, że "w kontekście inflacyjnym na razie jeszcze nikt o tym nie myślał". "Staramy się, żeby ten system wpłat, który zresztą nie funkcjonuje długo, dalej działał" - stwierdził.

Powiedział, że każdego roku biskupi i wyżsi przełożeni zakonni dostają bardzo szczegółowe rozliczenia z działalności Fundacji św. Józefa.

Według danych Rocznika Statystycznego Kościoła Katolickiego w Polsce "Annuarium Statisticum Ecclesia in Polonia" za rok 2023, w Polsce było 7337 członków męskich zakonów, zgromadzeń zakonnych i stowarzyszeń życia apostolskiego, w tym 5999 księży, 883 braci i 206 alumnów. Z tego 73 księży to obcokrajowcy oraz 6 obcokrajowców było braćmi.

Magdalena Gronek (PAP)