Kościół w Polsce 3 maja obchodzi uroczystość Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski, która została ustanowiona przez papieża Benedykta XV w 1920 r. na prośbę biskupów polskich po odzyskaniu niepodległości. Uroczystość ta – głęboko zakorzeniona w naszej historii – nawiązuje do Ślubów Lwowskich Jana Kazimierza z 1656 r.
W tym roku w obchody uroczystości Królowej Polski wpisuje się dziękczynienie za wyniesienie na ołtarze bł. Prymasa Tysiąclecia.
Geneza, śluby lwowskie króla Jana Kazimierza
To zupełnie nieznana historia, ale po raz pierwszy Maryja została nazwana „Królową Polski” w trakcie objawień w Neapolu Juliusza Mancinelli SJ, 14 sierpnia 1608 r. Miał on objawienie, podczas którego Maryja poleciła mu, aby nazwał ją Królową Polski: „A czemu mnie Królową Polski nie zowiesz? Ja to Królestwo wielce umiłowałam i wielkie rzeczy dlań zamierzam, ponieważ osobliwą miłością ku Mnie pałają jego synowie”.
W czasie najazdu szwedzkiego, 1 kwietnia 1656 r. w katedrze lwowskiej, przed wizerunkiem Matki Bożej Łaskawej, król Jan Kazimierz złożył uroczyste śluby: „Ciebie za patronkę moją i za Królowę państw moich dzisiaj obieram”. W trakcie ślubowania zobowiązywał się szerzyć cześć Maryi, wystarać się u papieża o pozwolenie na obchodzenie Jej święta jako Królowej Korony Polskiej, a także zająć się losem chłopów i zaprowadzić w państwie sprawiedliwość społeczną. Nuncjusz apostolski abp Pietro Vidoni, który przewodniczył uroczystej Mszy św. w katedrze lwowskiej, dodał do modlitwy wezwanie „Królowo Korony Polskiej, módl się za nami”, które zgromadzeni biskupi i senatorowie trzykrotnie powtórzyli. Autorem tekstu ślubów lwowskich był późniejszy męczennik św. Andrzej Bobola.
8 września 1717 r. dokonano koronacji jasnogórskiego obrazu, co było powszechnie uznawane za koronację Maryi na Królową Polski.
Najświętsza Maryja Panna Królowa Korony Polskiej – witraż w Katedrze Łacińskiej we Lwowie, miejscu ślubów króla Jana Kazimierza. Fot. wikipedia
Odnowienie ślubów w czasie zaborów
W roku 1856 r. w Paryżu, nastąpiło odnowienie ślubów Jana Kazimierza przez jednego z twórców zgromadzenia zmartwychwstańców ks. Aleksandra Jełowickiego oraz krąg osób z nim związanych m. in. Adama Mickiewicza. Jedną z przyczyn rozbiorów upatrywali oni w niedochowaniu ślubów królewskich, w braku przełożenia moralnych postaw na życie społeczne, narodowe. Byli przekonani, że najwłaściwszą drogą do odzyskania niepodległości jest moralne odrodzenie polskiego narodu. Te idę propagowało później zgromadzenie Księży Zmartwychwstańców, asilnie oddziaływała ona na ziemie pod zaborami i kształtujący się tam ruch zakonotwórczy.
Kolejna aktualizacja ślubów Jana Kazimierza miała miejsce w 1904 roku. Dokonał tego św. Józef Bilczewski, ówczesny arcybiskup Lwowa, który zgromadził tam przedstawicieli wszystkich zaborów. Bilczewski wskazał po raz kolejny realizację ślubów Jana Kazimierza jako drogę do odzyskania niepodległości.
Papież Pius X w 1908 r. zezwolił na wpisanie wezwania „Królowo Polski” na stałe do Litanii Loretańskiej. W tym samym roku ustanowił dla diecezji lwowskiej święto Królowej Polski.
W niepodległej Polsce
Po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. Episkopat Polski zwrócił się do Stolicy Apostolskiej o wprowadzenie święta dla Polski pod wezwaniem „Królowej Polski”. Papież Benedykt XV przychylił się do tej prośby 14 stycznia 1920 r.
W obliczu zagrożenia potopem bolszewickim, w 1920 r. Episkopat odwołał się do ślubów Jana Kazimierza, oddając na Jasnej Górze w lipcu 1920 po raz kolejny polski naród Maryi Królowej Polski. W 3 tygodnie później 15 sierpnia, polska armia odniosła zwycięstwo nad bolszewikami, zwane „Cudem nad Wisłą”.
W 1925 papież Pius XI rozszerzył święto NMP Królowej Polski na wszystkie diecezje w Polsce a jako datę jego obchodów wyznaczył 3 maja.
Nie było ono związane z zastąpieniem wcześniejszych świąt pogańskich, jak często się powtarza.
"Pośród zdziwienia ubogich i śpiewu aniołów niebo otwiera się na ziemi".
Świąteczne oświetlenie, muzyka i choinka zostały po raz kolejny odwołane przez wojnę.
Franciszek zrezygnował z publikacji adhortacji posynodalnej.