Naprawdę Dobra Nowina

Ewangelia katechumena

Jako pierwsza powstała najprawdopodobniej Ewangelia według św. Marka. Jej autora poznajemy w Dziejach Apostolskich, a potem spotykamy jako uczestnika pierwszej podróży misyjnej św. Pawła i Barnaby. Według świadectw ojców Kościoła Marek towarzyszył później św. Piotrowi, a jego Ewangelia uznawana była przez starożytnych za nauczanie pierwszego z apostołów. Tradycja uznaje Marka za filar Kościoła w egipskiej Aleksandrii, gdzie ponoć poniósł śmierć męczeńską ok. 68 roku. Bibliści zaś przyjmują, że Ewangelia ta powstała w mniej więcej tym czasie.

Uważa się ją za dzieło przeznaczone dla chrześcijan nawracających się z pogaństwa. Na jakiej podstawie? Otóż Marek stroni od niezrozumiałych hebraizmów, a jeśli nawiązuje do żydowskich obyczajów, to zawsze je wyjaśnia. Ewangelia ta może wydawać się dość chaotyczna, ale dokładniejsze przyjrzenie się tekstowi pozwala odkryć wielki kunszt jej autora. Widać go np. w sposobie zestawienia ze sobą opowieści o dziełach i nauczaniu Jezusa.

Dzieło Marka dzieli się zazwyczaj na dwie części. W pierwszej zawarte zostało pouczenie Jezusa o tym, kim jest i czym jest głoszone przez Niego królestwo. To pokazanie, co Jezus ma do zaoferowania czytelnikowi Ewangelii. W drugiej części wskazuje drogę, którą mają iść Jego uczniowie. To pouczenie, czego Mistrz oczekuje od swoich uczniów. Linię podziału stanowi wyznanie Piotra w Cezarei Filipowej, że Jezus jest Mesjaszem.

Taki układ dzieła zdaje się potwierdzać sugerowaną przez część biblistów tezę, że jest to Ewangelia dla katechumenów, czyli tych, którzy przygotowują się do chrztu. Poznając, co Jezus im oferuje i czego będzie od nich wymagać, doprowadza do momentu, w którym mają podjąć decyzję: zostać uczniami Jezusa czy nie.

Ewangelia Kościoła

Ewangelia według św. Mateusza otwiera Nowy Testament. Wiąże się to ze wzmianką znalezioną u jednego ze starożytnych autorów, że to właśnie on pierwszy napisał jakieś dzieło o Jezusie. Tyle że tamto dzieło powstało w języku hebrajskim (aramejskim), a Ewangelię, którą znamy dziś jako dzieło Mateusza, napisano po grecku. Nie wiadomo więc, czy chodzi o inne, bardziej pierwotne pismo, czy może o to, że Mateusz przedstawił Jezusa „na sposób hebrajski”, lecz niekoniecznie w tym języku.

Ewangelia według św. Mateusza skierowana jest do chrześcijan znających dobrze żydowskie obyczaje – dlatego autor ich nie tłumaczy. Myślą przewodnią jest natomiast ukazanie Jezusa jako spełniającego zapowiedzi Starego Testamentu. Warto zwrócić uwagę na strukturę tej Ewangelii. Jej zasadniczy zrąb stanowi pięć wielkich mów – na wzór Mojżeszowego Pięcioksięgu. Bibliści, którzy w dziele Marka widzieli Ewangelię katechumena, Mateuszową nazywają Ewangelią Kościoła. Istotnie, wydaje się, że postać i nauczanie Jezusa przedstawione zostały tak, by podkreślić, jaki styl bycia oraz relacji z innymi wierzącymi i ze światem powinni przyjąć uczniowie Jezusa. Za jej autora uchodzi św. Mateusz, apostoł, a wcześniej celnik. Tradycje co do jego dalszego życia są rozbieżne. Być może poniósł śmierć męczeńską w Persji albo w Etiopii. Na ten temat nie wiadomo nic pewnego. Bibliści nie są też zgodni co do tego, kiedy Ewangelia została spisana i czy powstała jako gotowe dzieło, czy proces jej tworzenia rozciągnięty był w czasie. Na ogół przyjmuje się, że stało się to po roku 70, czyli po zburzeniu Jerozolimy, raczej przed końcem I wieku.