Historia zwolniła

Czyli Jan Paweł II nauczył nas wiary, a znajomość jego nauczania jest mniej istotna?

– Gdyby Papież miał odpytywać Polaków z Jana Pawła II, to nie egzaminowałby nas z treści swoich encyklik czy dat ich publikacji, lecz spytał, czy byliśmy u spowiedzi i czy często przyjmujemy Komunię św. Istotą nie jest przecież kult papieża, lecz to, że był on świadkiem Chrystusa, który do Niego prowadził ludzi. Oczywiście nauczanie też jest ważne, bo daje aparat pojęciowy, opisowy do zrozumienia Boga i Kościoła.

Jak Pan ocenia percepcję papieskiego nauczania wśród polityków, np. jej zastosowanie w życiu publicznym?

– Przeważnie politycy są tu bardzo krytycznie oceniani. Jednak cenne jest to, że po 2 kwietnia 2005 r. żaden z nurtów politycznych nie próbował zagospodarować Jana Pawła II jako swojego wyłącznego patrona. Można powiedzieć, że zrobili to z roztropności, uczciwości i szacunku do Papieża.

Rzeczywiście nikt nie zapisał Karola Wojtyły do swojej partii, ale to chyba minimum przyzwoitości, od polityków mamy jednak prawo wymagać  czegoś więcej…

– Oni go nie zapisali, bo byłby bardzo niesubordynowanym członkiem ich partii, do tego stopnia, że mógłby ją rozsadzić. Być może właśnie dlatego ugrupowania polityczne mają taki dystans do papieskiego nauczania, bo poważne potraktowanie go oznaczałoby postawienie sobie zbyt dużych wymagań, czego wcale nie chcą.

Jednym z bardziej rażących przykładów takiej postawy w praktyce jest sprawa prawnego uregulowania kwestii in vitro. Przecież debata publiczna sprowadzona została ostatnio do tego, czy finansować sztuczne zapłodnienie, a niemalże w ogóle wśród polityków nie ma refleksji nad tym, co na ten temat mówił Jan Paweł II. Tymczasem ta sprawa pokazuje rewolucyjny potencjał myśli Papieża. Systemy polityczne dążą do konserwowania istniejącego stanu, nienaruszania status quo pozwalającego im funkcjonować. Etyka społeczna, na którą powołuje się Jan Paweł II, ma charakter rewolucyjny. Proponując rozwiązania oparte na prawie naturalnym, w rzeczywistości Jan Paweł II robi to samo, co w czasach komunizmu, walcząc o prawa robotników w Nowej Hucie. Podobnie jak wówczas marksiści, tak dziś przeciwnicy etyki naturalnej, mówią, że Jan Paweł II chce wprowadzić ciemnogród i państwo wyznaniowe.

Ale teraz jest często jeszcze gorzej, bo politycy po prostu ignorują papieskie nauczanie w sferze in vitro, czy takie zasady jak pomocniczość, solidarność, dobro wspólne…

– I to jest rzeczywiście bardzo niebezpieczne zjawisko, bo nie ma nic gorszego niż traktowanie Jana Pawła II jako miłego, sympatycznego staruszka i nic po za tym, czyli w gruncie rzeczy lekceważenie go i ignorowanie. Szczególnie boleję nad odejściem w życiu publicznym od idei dobra wspólnego, gdyż to jest wartość podstawowa dla budowy zupełnej innej filozofii i wizji państwa niż to, z czym mamy do czynienia obecnie. Jan Paweł II w czasie pielgrzymki w 1991 r. uczył nas, że na tej zasadzie powinniśmy zbudować niepodległą Polskę. To zostało skrytykowane i odrzucone. Dopiero po aferze Rywina przypomniano sobie, że Papież przestrzegał, aby nie budować demokracji bez wartości, lecz aby u jej podstaw było dobro wspólne.

Papieskie wezwanie do zbudowania państwa opartego na etyce nie było tylko teoretyczną propozycją, Jan Paweł II wprost mówił, że państwo bez wymiaru moralnego zawali się. To jest kwestia życia doczesnego, a nie nadprzyrodzonego. Państwo bez etyki przekształca się w rywalizację zorganizowanych band, które realizują własne interesy, czego przykładów w Polsce mamy bardzo dużo.

Dla pełnego obrazu chciałbym podkreślić, że o wiele lepsza sytuacja – niż wśród polityków czy w świecie kreowanych przez media – jest wśród zwykłych ludzi, dla których przykład jego życia jest bardzo inspirujący.

Czy istnieje pokolenie JP2?

– Z socjologicznego punktu widzenia nie, bo ludzie w bardzo różnym wieku przyznają się do kanonu wartości proponowanych przez Papieża, natomiast można mówić o społeczeństwie JP2, do którego zalicza się ok. 70 procent Polaków. Ten papieski kanon wartości to współczesne rozumienie Dekalogu, szczególnie przykazania miłości.

Jak beatyfikacja Jana Pawła II wpłynie na recepcję jego nauczania?

– Beatyfikacja będzie bardzo ważnym wydarzeniem, bo spotkamy się z Janem Pawłem II w nowy sposób, na płaszczyźnie religijnej świętych obcowania. To będzie już przede wszystkim porządek łaski, choć oczywiście on może zainspirować do głębszego życia myślą Karola Wojtyły, a przez to wpłynąć na naszą przemianę i świętość.