Akcja Katolicka

Przeczepianie do Polski

Prace przygotowawcze do przeszczepienia Akcji Katolickiej do Polski rozpoczęły się we wrześniu 1928 r., gdy powołana została specjalna Komisja Episkopatu ds. Akcji, rok później został opracowany tymczasowy projekt ustroju wewnętrznego dzieła. Obradująca w kwietniu 1930 r. w Poznaniu Konferencja Episkopatu postanowiła utworzyć Akcję Katolicką typu centralistycznego ze Statutem obowiązującym w całym kraju. 24 listopada 1930 r. kard. Hlond erygował Naczelny Instytut Akcji Katolickiej (NIAK) z siedzibą w Poznaniu. Jego pierwszym dyrektorem został bp Stanisław Adamski, prezesem - Adolf Bniński, zaś naczelnym asystentem kościelnym - bp Walenty Dymek. Statut zatwierdził papież Pius XI 27 listopada 1930 r. Obok włoskiego był jedynym usankcjonowanym przez samego papieża.

Patronem w Polsce obrano św. Wojciecha, zaś główna uroczystość patronalna została wyznaczona na święto Chrystusa Króla. W latach 1930-1932 biskupi diecezji powoływali Diecezjalne Instytuty Akcji Katolickiej (DIAK). W 1931 r. zaczęto wydawać pismo „Ruch Katolicki”. W 1934 r. we Lwowie powstał Instytut Generalny Akcji Katolickiej Kościoła Greckokatolickiego. Dzieło tworzyły cztery organizacje stanowe: Katolicki Związek Mężów, Katolicki Związek Kobiet, Katolicki Związek Młodzieży Męskiej i Katolicki Związek Młodzieży Żeńskiej. Każda organizacja miała swoje czasopismo - odpowiednio: „Na wyżyny”, „Zjednoczenie: (wraz z dodatkiem „Gazeta dla Kobiet”), „Przyjaciel Młodzieży” i „Młoda Polska”. Od 1936 r. ukazywał się w Poznaniu związany ideowo z Akcją tygodnik „Kultura”. Dla jej członków wydawano Biblioteczkę Rekolekcyjną. Od 1934 r. działała w Katowicach Centrala Filmowa, która zajęła się dystrybucją wartościowych obrazów filmowych. Aby przygotować swoich członków do aktywnego zaangażowania w życie Kościoła i społeczeństwa, realizowano pogłębioną formację duchową i intelektualną. Uczestnicy Akcji brali udział we wspólnych Mszach świętych, zebraniach formacyjnych i rekolekcjach zamkniętych, które były novum w życiu ówczesnego Kościoła. Wśród poruszanych tematów były sprawy społeczne, edukacyjne, działalność charytatywna i apostolstwo trzeźwości. W chwili wybuchu wojny w 1939 r. do Akcji Katolickiej należało 750 tyś. osób. Po wojnie reaktywowanie dzieła było niemożliwe z powodów politycznych. 12 stycznia 1993 r., ponad pół wieku po zaprzestaniu działalności, o potrzebie wskrzeszenia Akcji powiedział Papież Jan Paweł II w przemówieniu do biskupów polskich przybyłych z wizytą „ad limina”. Stwierdził wówczas: „Niezastąpionym środkiem formacji apostolskiej świeckich są organizacje, stowarzyszenia i ruchy katolickie. Wśród nich szczególne miejsce zajmuje Akcja Katolicka, która kiedyś w Polsce była tak żywa i przyniosła tyle wspaniałych owoców. Trzeba więc, aby na nowo odżyła". Słowa te były bodźcem do konkretnych działań.

Prymas Polski kard. Józef Glemp razem z wieloma biskupami zachęcał do zawiązywania w parafiach grup Akcji Katolickiej. Z upoważnienia 275. Konferencji Episkopatu Polski ksiądz Prymas dekretem z 2 maja 1996 r. powołał Akcję Katolicką w Polsce z siedzibą w Warszawie przy ulicy Dziekanie] l. W tym samym dniu zatwierdził Statut Akcji Katolickiej na trzy lata na okres próbny. Na 282. Zebraniu Plenarnym Episkopatu Polski, które odbyło się w dniach 30 kwietnia - 2 maja 1996 r. Konferencja Episkopatu powołała bpa Piotra Jareckiego na Krajowego Asystenta Akcji Katolickiej. Szybki rozwój Stowarzyszenia doprowadził do powołania władz Krajowego Instytutu Akcji Katolickiej, będącego forum współpracy instytutów diecezjalnych. W listopadzie 1998 r. odbyło się na Jasnej Górze spotkanie delegatów Akcji Katolickiej z całego kraju. W tym samym miesiącu odbyło się pierwsze po wojnie posiedzenie Rady Krajowgo Instytutu Akcji Katolickiej w Polsce. Został wówczas wybrany 9-osobowy Zarząd i trzech kandydatów na prezesa. 26 listopada Konferencja Episkopatu Polski uwzględniając rekomendację bpa Piotra Jareckiego, mianowała prezesem Zarządu Krajowego Instytutu Akcji Katolickiej Halinę Szydełko, prawniczkę, przedstawicielkę diecezji rzeszowskiej.