Wielokulturowi

Potomkowie wyznawców tak zwanego światopoglądu naukowego mają się dobrze. Jedyna różnica polega na zastąpieniu naukowości "europejskością". Dalej jest ten sam wróg, czyli ciemnogród,  pod fundamenty bycia tu i teraz kładący przesłanki kulturowe i religijne.

Do takich wniosków doszedłem słuchając trwającej od pewnego czasu dyskusji o tym, jak młode – i nie tylko pokolenie – wychowywać do wielokulturowości. Zgadzając się z inicjatorami debaty w punkcie wyjścia, czyli uznając wielokulturowość za fakt i wyzwanie zarazem, co do reszty mam wiele wątpliwości, a nawet ośmielam się mieć inne zdanie. Problem jak zwykle tkwi w szczegółach.

Wychowanie do wielokulturowości można rozumieć dwojako. Po pierwsze jako rozwijanie własnej kultury z zachowaniem szacunku dla przedstawicieli innej. Dotyczy to spraw wiary, zachowań, wyznawanego systemu wartości, przywiązania do kulturowej tradycji. Przykładem wielokulturowości może być Rzeczpospolita Obojga Narodów. Choć właściwie mówić trzeba o czterech, bo oprócz Polaków i Litwinów byli jeszcze Rusini i Żydzi, gdzieniegdzie przemieszani w dodatku z Tatarami. Napięcia owszem – były, ale zasadniczo każdy pozostawał sobą, co drugiemu zbytnio nie przeszkadzało.

Problem w tym, że taki model wielokulturowości nie odpowiada współczesnym „Europejczykom”. W ich rozumieniu polegać ma ona na zwolnieniu z wychowania w rodzimej kulturze na rzecz poznania i osobistego wyboru. Przy czym owe poznanie staje się coraz trudniejsze w sytuacji, gdy usuwa się symbole i marginalizuje lokalne tradycje, budując argumentację na przeciwstawianiu europejskości średniowieczu. Zapominając przy okazji, że to właśnie schyłek ostatniego zaowocował pojęciem i zarazem instytucją, do dziś z uznaniem określaną universitas. Sami zaś krytykujący tamten czas starają się nie pamiętać o jednym z epigonów epoki, z brzytwą w ręku walczącego z pojęciem prawdy i wartości uniwersalnych.

Wracając do tematu. Jeśli zgodzić się z argumentacją „Europejczyków” należy zakazać wychowania w duchu narodowych i religijnych tradycji, co najwyżej wspominając o nich w podręcznikach i muzeach. Salony sztuki współczesnej już należy wyłączyć, bo w nich z zasady ma królować łamiąca tabu i przekraczająca wszelkie granice instalacja. Rodzi się pytanie o wizję wychowania, kształt rodzimej kultury, narodowej tradycji i staje się oczywiste, że takiej wizji po prostu nie ma. Ideałem jest człowiek bez kulturowego, moralnego i religijnego kręgosłupa, w imię wielokulturowości nie potrafiący – więcej, nie mający najmniejszej ochoty – bronić swojej tożsamości. Co w przypadku konfrontacji z innymi religiami i kulturami często jest skutecznie wykorzystywane.

Wniosek nasuwa się prosty. Zagrożeniem nie jest wielokulturowość. Zagrożeniem jest jej „europejskie” rozumienie.

Na koniec dwie wypowiedzi.

Premier Włoch Matteo Renzi powiedział niedawno w jednym z wywiadów, że Islam nie będzie zagrożeniem jeśli zostaną podwojone wydatki na kulturę, a każdemu przeznaczonemu na ten cel euro odpowiadać będzie ta sama kwota przeznaczona na zbrojenie. Oczywiście jest to pogląd staroświecki, wręcz średniowieczny. Propozycją alternatywną „Europejczyków” jest totalne rozbrojenie, usunięcie z przestrzeni publicznej wszelkich oznak religijności, a nawet – co przyszło do głowy pewnej grupie hiszpańskich polityków – usunięcie krzyży z cmentarnych grobów.

A papież Franciszek? Zapytany w drodze do Nairobi czy boi się zamachu terrorystycznego odpowiedział, że bardziej boi się ukąszenia komara.