Młodzieniec prawie jak z Ewangelii

Każdy święty prędzej czy później doczeka się swojego kronikarza, który spisze historię jego życia albo przynajmniej uporządkuje opowieści z nim związane. W przypadku dominikanina o. Michała Czartoryskiego taką rolę wypełnił pisarz Jan Grzegorczyk, który 8 lat poświęcił na zebranie relacji i materiałów o zakonniku z arystokratycznymi korzeniami. Spisał je w anegdotyczną książkę „O bogatym młodzieńcu, który nie odszedł zasmucony”. Jej największą zaletą jest to, że dobrze obeznany ze światem dominikańskim poznański pisarz dotarł do zakonników, którzy mieli kontakt z błogosławionym współbratem. – Mając garstkę spopielonych wspomnień, przywrócił nam żywą postać. Tak żywą, że nie przestaje nas niepokoić i uwierać – podsumowuje wynik tej ośmioletniej pracy o. Michał Zioło, trapista, który wcześniej też był dominikaninem.

Drugim dobrym źródłem do poznania tej postaci jest zbiór portretów powstańczych kapelanów, wydany w 2004 r. przez Muzeum Powstania Warszawskiego. – Był jak bogaty młodzieniec z Ewangelii, który zapytał Pana Jezusa, co trzeba zrobić, aby osiągnąć życie wieczne. Tylko nie zasmucił się tak jak tamten. Posłuchał Pana Jezusa i wszystko rozdał. Wszystko, czego w życiu dokonał, łącznie z ofiarą męczeństwa, było konsekwencją tego, że rozdał to, co posiadał i o nic nie musiał się już martwić ani lękać – stwierdza Jan Grzegorczyk. To ewangeliczne porównanie narzuciło mu się od razu, gdy zaczął poznawać postać dominikanina. Jest w tej analogii jednak małe „ale”. Gdy Czartoryski otrzymywał zakonny habit, miał już 30 lat. Ale rzeczywiście świat dawał mu szerokie możliwości realizacji. A on świadomie wybierał kapłaństwo i zakon, czyli, jak pisał, męczeństwo.

Żołnierz, działacz, zakonnik
Urodził się w 1897 r. w Pełkiniach koło Jarosławia na Podkarpaciu jako Jan Franciszek Czartoryski, syn księcia Witolda i Jadwigi z hrabiów Dzieduszyckich. Był szóstym z jedenaściorga ich dzieci, które odebrały wychowanie katolickie. Ojciec i matka należeli do Sodalicji Mariańskiej. Zwyczajem było, że po kolacji wszyscy zbierali się w pokoju dzieci. Stał tam stolik, a na stoliku figurka albo obraz Matki Bożej. Rodzina odmawiała pacierz.