Wchodzących na Plac św. Piotra ze szczytu Pałacu Apostolskiego wita mozaika Matki Kościoła. To nie tylko ślad po Papieżu Polaku, ale także przypomnienie roli polskich biskupów w akcentowaniu roli Matki Bożej wobec Kościoła. I spotkania z Janem Pawłem II grupy studentów.
Historia umieszczenia Maryi Matki Kościoła na szczycie Pałacu Apostolskiego wiąże się pośrednio z wydarzeniem, do którego doszło na zakończenie trzeciej części Soboru Watykańskiego II, kiedy Papież Paweł VI 21 listopada 1964 roku ogłosił Najświętszą Maryję Pannę Matką Kościoła.
Dwa miesiące wcześniej Prymas Polski w imieniu 70 biskupów polskich podczas sesji soborowej wygłosił przemówienie, uzasadniając konieczność ogłoszenia Maryi Matką Kościoła, szczególnie w tej chwili, w której dręczona i zagrożona ludzkość tak bardzo potrzebuje Matki. Powoływał się na doświadczenia narodu polskiego, dla którego Matka Chrystusowa, obecna w naszych dziejach, i zawsze przez nas wzywana, była ratunkiem, pomocą i zwycięstwem.
Zabrakło Maryi?
Mozaika, która znajduje się na szczycie Pałacu Apostolskiego przedstawia właśnie wizerunek Maryi Matki Kościoła.
Nie byłoby jednak tego pięknego wizerunku Maryi na ścianie oficjalnej siedziby papieży i biur Sekretariatu Stanu, gdyby nie pontyfikat św. Jana Pawła II. Podczas Wielkiego Tygodnia w 1980 roku Papież Polak przyjmował na audiencji kilka tysięcy młodych ludzi, pochodzących z różnych środowisk uniwersyteckich na świecie, pragnących przeżyć Triduum Paschalne w stolicy chrześcijaństwa.
Pod koniec audiencji jeden z młodych ludzi miał powiedzieć papieżowi, że widział wiele figur świętych umieszczonych na Bazylice św. Piotra i na kolumnadzie Berniniego, ale nie dostrzegł żadnego wizerunku Maryi. Jan Paweł II miał odpowiedzieć, że w takim razie trzeba będzie plac „ukończyć” i wizerunek Najświętszej Maryi Panny umieścić.
Pierwszy projekt przedstawiono Janowi Pawłowi II w styczniu 1981 roku, ale przez kilka miesięcy nie podjęto żadnej decyzji. Sytuację zmienił zamach na papieża pamiętnego 13 maja 1981 roku. Jan Paweł II od początku był przekonany, że przeżył dzięki wstawiennictwu Maryi, i chciał, aby jako wyraz jego osobistej wdzięczności na Placu św. Piotra został umieszczony obraz Maryi Panny.
To nie było proste. Przestrzeń architektoniczna Placu św. Piotra uważana jest za zamkniętą i nie można było w niej nanieść zmian. Ostatecznie zdecydowano się umieścić mozaikę, przysłaniając jedno z okien Pałacu Apostolskiego – miejsce to jest dobrze widoczne niemal z całego placu.
Fresk Maryi z kolumny
Zastanawiano się też nad tym, jaki to ma być wizerunek Maryi. W tym wypadku sam papież zdecydował, aby przedstawić Maryję jako Matkę Kościoła, bo Ona towarzyszy wspólnocie chrześcijan od zarania, zwłaszcza w trudnych chwilach.
Jednak tytuł Mater Ecclesiae, czyli Matka Kościoła, był stosunkowo świeży i niektórzy z otoczenia papieża i spośród pracowników instytucji watykańskich woleli jakiś obraz z dawniejszych czasów.
W tej sytuacji za model dla planowanej mozaiki wybrano fresk przestawiający Maryję Matkę Kościoła, znajdujący się w Bazylice św. Piotra, w ołtarzu Matki Bożej della Colonna (dosłownie: z kolumny). Do dzisiaj można go podziwiać w kaplicy bazyliki, znajdującej się w głębi lewej nawy bocznej, blisko ołtarza św. Leona Wielkiego. Fresk został namalowany w XV wieku na jednej z kolumn starej bazyliki, a później, po wybudowaniu nowej bazyliki, przeniesiony w obecne miejsce i ukoronowany w 1645 roku.
Bardzo spodobał się on papieżowi Pawłowi VI, który zdecydował o jego odnowieniu i nadaniu mu tytułu Mater Ecclesiae, na pamiątkę wydarzenia z 21 listopada 1964 roku, czyli ogłoszenia Maryi Matką Kościoła.
Wzrok na Matkę
Mozaika, długa na ponad dwa i pół metra, przedstawia Matkę Bożą z Dzieciątkiem Jezus. Odznacza się bogatą - wzmocnioną wobec oryginału - kolorystyką z wyraźną dominacją niebieskiego, złotego i żółtego. Pod wizerunkiem umieszczono na brązowym tle herb Papieża Polaka oraz jego zawołanie Totus Tuus, a poniżej mozaiki napis Mater Ecclesiae.
Dzieło zostało wykonane przez prestiżową Watykańską Pracownię Mozaik (Studio del Mosaico Vaticano). Ciekawostką jest, że istniejąca do dzisiaj pracownia, znajdująca się między Bazyliką św. Piotra i Domem św. Marty, dysponuje 27 tys. różnych odcieni kamyków, używanych do renowacji zabytkowych mozaik, znajdujących się w wielu kościołach rzymskich, jak też tworzenia nowych.
Papież Jan Paweł II poświęcił wizerunek przed modlitwą Anioł Pański 8 grudnia 1981 roku. Podkreślił przy tej okazji, że mozaika ma pomóc wszystkim, którzy będą przychodzić na Plac św. Piotra, „podnieść ku Maryi swój wzrok i z dziecięcym oddaniem skierować do Niej swoje pozdrowienie i swoją modlitwę”.
Spojrzenie na wizerunek, tak mocno związany ze świętymi papieżami Pawłem VI i – szczególnie – Janem Pawłem II - i powstały niejako z inspiracji studenta-pielgrzyma - jest dobrym przypomnieniem dla wszystkich chrześcijan, aby zwracali się do Maryi, Matki Kościoła, prosząc o opiekę nad wszystkimi uczniami Jej Syna i nad całym światem.
Opracowane na podstawie artykułu ks. prof. Waldemara Turka w czasopiśmie „Idziemy“ oraz jego książki „Rzym. Miasto wiecznej nadziei. Rok Święty 2025“. Wydawnictwo Jedność.
Obecnie mieszka w nim zaledwie sześciu mnichów i żyjące ich charyzmatem dwie osoby świeckie.
Pod hasłem „Kłaniajcie się Królowie”, 6 stycznia odbędą się Orszaki Trzech Króli.