Maryja Królowa

Oktawę uroczystości Wniebowzięcia Maryi 22 sierpnia kończy wspomnienie Najświętszej Maryi Panny Królowej. Wprowadził je w 1954 r. papież Piusa XII encykliką "Ad Caeli Reginam". Została ona wydana w setną rocznicę ogłoszenia dogmatu o niepokalanym poczęciu Najświętszej Maryi Panny.

Początkowo w Kościele katolickim wspomnienie Maryi Panny Królowej obchodzone było 31 maja. W wyniku posoborowej reformy kalendarza liturgicznego przesunięto je na oktawę uroczystości Wniebowzięcia Maryi - 22 sierpnia.

Biblia zawiera jedynie teksty, które pośrednio wskazują na królewski tytuł Najświętszej Maryi Panny. Najważniejsze są słowa archanioła Gabriela w scenie zwiastowania i Elżbiety, która powiedziała do Maryi: "Błogosławiona jesteś między niewiastami". Z kolei w Apokalipsie św. Jana czytamy o niewiaście obleczonej w słońce i "księżyc pod Jej stopami, a na Jej głowie wieniec z gwiazd dwunastu". Według tradycji Kościoła tą niewiastą jest Maryja.

Na godność królewską Maryi wskazywali od początku chrześcijaństwa święci, błogosławieni, a także ojcowie i doktorzy Kościoła.

Św. Efrem (zm. 373 r.) pisał: "Dziewico czcigodna, Królowo i Pani", "po Trójcy jest Panią wszystkich", "jest Panią wszystkich śmiertelnych". Św. Grzegorz z Nazjanzu (zm. 390 r.) nazwał Maryję "Matką Króla całego świata".

Również Epifaniusz (zm. 403 r.), biskup konstantynopolitański, w liście do papieża Hormisdasa wspominał o konieczności modlitwy za jedność Kościoła, "dzięki świętej i jednoistnej Trójcy i wstawieniu się Pani naszej, świętej i chwalebnej Panny i Bożej Rodzicielki Maryi". "Królową, Władczynią, Panią" i "Panią wszechstworzenia" nazywał Maryję również doktor Kościoła św. Jan Chryzostom (zm. 407 r.). Św. Piotr Chryzolog (zm. 451 r.), doktor Kościoła, nazywa Matkę Bożą "Panią" (Domina), co w ówczesnej terminologii oznaczało godność władcy i króla. Św. Ildefons, biskup Toledo (zm. 669 r.), nazywa Maryję nie tylko Panią, ale "panującą nad wszystkimi ludźmi". Św. German, patriarcha Konstantynopola (zm. 732 r.), nazywa Maryję "Królową wszystkich mieszkańców ziemi", a św. Jan Damasceński (zm. 749 r.) "Królową rodzaju ludzkiego" i "Królową wszystkich ludzi", "Panią wszechstworzenia".

O wprowadzenie do kalendarza liturgicznego święta Najświętszej Maryi Panny Królowej prosili biskupi francuscy i hiszpańscy w czasie Soboru Watykańskiego I w 1869 r. Prośbę ponowili uczestnicy pierwszego krajowego kongresu maryjnego, który odbył się w 1900 r. w Lyonie. Uczyniły to również międzynarodowe kongresy maryjne we Fryburgu (1902 r.) i w Einsiedeln (1904 r.).

W setną rocznicę ogłoszenia dogmatu o niepokalanym poczęciu Maryi papież Pius XII w encyklice "Ad Caeli Reginam" ("O Królewskiej Godności") z 11 października 1954 r. ustanowił "święto Królowej Maryi, które ma być obchodzone w całym świecie w dniu 31 maja".

"Nakazujemy również, aby tegoż dnia ponawiano poświęcenie się rodzaju ludzkiego nieskalanemu Sercu Panny Maryi. W nim bowiem leży nadzieja nadejścia lepszego wieku, tryumfu wiary i chrześcijańskiego pokoju" - wskazał Pius XII.

Zwrócił uwagę, że Matka Boża, "od pierwszej chwili swego poczęcia napełniona została wielką obfitością łaski" oraz "że nią przewyższa łaskę wszystkich świętych oraz aniołów".

"Wybrana przez Boga na Królową nieba i ziemi, wyniesiona nad wszystkie chóry aniołów i rzesze świętych niebian, u boku jednorodzonego Syna Swego Jezusa Chrystusa wstawia się za nas przemożnie swoimi prośbami, a o co prosi otrzymuje i nie zna zawodów" - wskazał papież.

Tytuł Maryi Królowej pojawił się także w dokumentach Soboru Watykańskiego II, który obradował od 11 października 1962 r. do 8 grudnia 1965 r.

"Niepokalana Dziewica, zachowana wolną od wszelkiej skazy winy pierworodnej, dopełniwszy biegu życia ziemskiego, z ciałem i duszą wzięta została do chwały niebieskiej i wywyższona przez Pana, jako Królowa wszystkiego, aby bardziej upodobniła się do Syna swego, Pana panującego oraz zwycięzcy grzechu i śmierci" - napisano w konstytucji dogmatycznej o Kościele "Lumen gentium".

Tytuł Maryi Królowej Polski sięga drugiej połowy XVI w. Wtedy poeta Grzegorz z Sambora nazywał Maryję "Królową Polski i Polaków". 1 kwietnia 1656 r. król Jan Kazimierz w katedrze lwowskiej przed cudownym obrazem Matki Bożej Łaskawej obrał Maryję za Królową swoich państw, nazywając Ją "szczególną Patronką Królestwa Polskiego".

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r. Episkopat Polski zwrócił się do Stolicy Apostolskiej o wprowadzenie święta dla Polski pod wezwaniem "Królowej Polski". Biskupi zaproponowali papieżowi dzień 3 maja, by podkreślić nierozerwalną łączność tego święta z Sejmem Czteroletnim, zwłaszcza z uchwaloną 3 maja 1791 r. pierwszą polską konstytucją.

W roku 1962 papież Jan XXIII ogłosił Maryję Królową Polski - "główną patronką kraju i niebieską Opiekunką naszego narodu".

Od VI w. Matka Boża na tronie pojawiała się w ikonach bizantyjskich. Nosiły one nazwę Basilissa, czyli Królowa, lub Theantropos (Pani siedząca na tronie, mająca na kolanach Dziecię Boże).

We wczesnośredniowiecznych obrazach (po grecku - panagia angeloktistos) aniołowie podtrzymują koronę Maryi. Od X w. powszechnym zwyczajem staje się przedstawianie Maryi na tronie i z koroną, w szatach królewskich, a nawet siedzącej po prawicy Chrystusa. Od XIV w. pojawiają się także wizerunki koronacji Maryi przez Jezusa i Boga Ojca.

W VIII w. pojawił się zwyczaj prywatnego koronowania obrazów i figur Matki Bożej, zwłaszcza słynących szczególnymi łaskami. W 732 r. papież św. Grzegorz III ukoronował wizerunek Matki Bożej szczerozłotymi koronami z diamentami. Papież Grzegorz IV w 838 r. podobną koronę ofiarował Maryi w kościele św. Kaliksta w Rzymie.

Od XVII w. zwyczaj koronacji wizerunków Matki Bożej został urzędowo zastrzeżony dla Stolicy Apostolskiej. W Polsce pierwszym obrazem ukoronowanym koronami papieskimi był wizerunek Matki Bożej Łaskawej w Warszawie w 1651 r., a następnie wizerunek Matki Bożej Częstochowskiej w 1717 r.

Do najdawniejszych i najpopularniejszych modlitw Kościoła, które wskazują na godność królewską Matki Bożej są: "Pod Twoją obronę" ("Sub Tuum praesidium"). "Witaj, Królowo" ("Salve Regina") i litania loretańska, gdzie ostatnie wezwania wychwalają Matkę Bożą, jako królową.

Magdalena Gronek