Prorocka mowa

Sięgam do bulli Franciszka na Jubileusz Roku 2025. „Nadzieja jest obecna w sercu każdego człowieka jako pragnienie i oczekiwanie dobra, nawet jeśli nie wie, co przyniesie ze sobą jutro. Nieprzewidywalność przyszłości rodzi jednak niekiedy sprzeczne uczucia: od ufności do lęku, od pogody ducha do zniechęcenia, od pewności do zwątpienia” (SNC 1). W tym kontekście próbuję spojrzeć na dzisiejsze, pierwszy raz obchodzone w Kościele, liturgiczne wspomnienie Rodzina Ulmów z Markowej, która została beatyfikowana 10 września 2023 roku. 7 lipca to dzień, w którym bł. Wiktoria i bł. Józef zawarli sakramentalny związek małżeński. Panna młoda miała wówczas 23 lata, natomiast jej przyszły małżonek – aż 35, co – jak na tamte czasy – było wiekiem zaawansowanym. Obydwoje byli bliskimi sąsiadami.

W związku ze świętowaniem pierwszego liturgicznego wspomnienia, Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej zaproponowało Oratorium „Pieśń nad pieśniami”, skomponowane w 2019 roku przez Roberta Pożarskiego. Pochodzące prawdopodobnie z przełomu IV i III w. przed Chr. pieśni weselne, śpiewane na cześć młodej pary, znalazły się w tłumaczeniu dokonanym przed laty przez Romana Brandstaettera. Oratorium „Pieśń nad pieśniami” to teatr symboliczny, niemal bez żadnej akcji. Korzysta z doświadczeń teatru średniowiecznego i tradycji Wschodu – bliskich tekstowi biblijnej księgi, której lektura pozwala na wyłonienie wspólnego tematu: miłość dwojga ludzi. Miłości potężnej jak śmierć… a raczej od śmierci potężniejszej.

Michał Mikołajczak zauważa: „Piękna, czysta miłość, pragnienie uszczęśliwienia Wybranki/Wybranka serca, chęć ofiarowania mu siebie definiują postawę Sprawiedliwych z Markowej. ‘Mój miły jest mój, a ja jestem jego’ (Pnp 2,16). Ileż pięknych porównań, głębokich motywów i przepełnionych uczuciem westchnień odnajdziemy na kartach tej Księgi, czyż nie tyle samo, ile przeglądając fotografie, które uwieczniają Wiktorię, Józefa i ich dzieci? Wpatrując się w to najsłynniejsze zdjęcie przedstawiające zakochanych małżonków, brzmi jakby głośniej werset zaczerpnięty z trzeciej pieśni: ‘Oczarowałaś me serce jednym spojrzeniem twych oczu’ (Pnp 4,9). Mając świadomość tego co wydarzyło się 24 marca 1944 roku, a dalej biegu historii ze wzruszeniem możemy powtórzyć za autorem Pieśni nad Pieśniami: ‘bo jak śmierć potężna jest miłość’ (Pnp 8,6)” (muzeumulmow.pl).

Ulmowie – Błogosławieni, Sprawiedliwi Wśród Narodów Świata stali się symbolem ofiarnego życia, znakiem miłości i niezachwianej wiary, wzorem, którego próba naśladowania wymaga zaparcia się siebie i rezygnacji z chęci wygodnego i przyjemnego życia. I przez to prorockim znakiem naszych czasów. Ich „mowa miłości”, która przekroczyła granicę świata pogardy, nienawiści i obojętności, stała się czynem miłosierdzia – znakiem wiarygodności chrześcijańskiej, pieczęcią ich świadectwa. Jakże aktualne wydają się w tym kontekście słowa, które Tonino Lasconi, proboszcz, dziennikarz i pisarz zamieścił w komentarzu do liturgii czytań XIV niedzieli zwykłej: „Trzeba pilnie obudzić w nas, chrześcijanach, ducha proroków. Żyjemy w przerażającym konformizmie, który skamienia i mumifikuje wszystko zgodnie z modą, sondażami, sojuszami, przynależnościami. Potrzeba proroków, którzy w rodzinach, w barach, w autobusach, w biurach, w gabinetach lekarskich, na ulicach... mówią tak, jak wiedzą i potrafią, w imieniu Pana” (paoline.it).