Taki Dziennik Telewizyjny

Co myśli papież? Właśnie jesteśmy świadkami kolejnej odsłony teatrzyku, mającego przekonać świat, że papież Franciszek chce zmieniać dotychczasowe nauczanie Kościoła. Pretekstem – jego wypowiedź wmontowana w powstały niedawno film. Wmontowana, bo to nie na potrzeby tego filmu się wypowiadał. Powiedział co powiedział. Tyle że dla zrozumienia sensu wypowiedzi potrzeba nie tylko interpretacji znaczenia słów, ale także zrozumienia jej kontekstu. Bez tego można wypowiedź zupełnie opacznie zrozumieć. Przykład? Może biblijny, dla wszystkich jasny. Kiedy jeden z Apostołów pyta Jezusa, czy ma wybaczyć aż siedem razy On odpowiada, że nie mówi, że aż siedem. I co rozumiemy, jeśli opuścimy dalszą wypowiedź Jezusa? Ano że wybaczyć trzeba może trzy, może pięć razy, ale już nie siedem. Tymczasem – wiadomo, w dalszej części tego zdania Jezus mówi, że trzeba wybaczyć aż siedemdziesiąt siedem razy. Czyli dokładnie odwrotnie, niż się na podstawie części tej wypowiedzi mogło wydawać, prawda?

Niestety, część mediów, zwłaszcza w tytułach informacji, już orzekła, że papież zmienia nauczanie Kościoła odnośnie do związków homoseksualnych. Dziennikarze nie zrozumieli? Podejrzewam, że nawet nie zadali sobie trudu, żeby zrozumieć. Wiadomo, dobry tytuł zwiększa zainteresowanie czytelnika. W internecie przekłada się to na klikalność, rozpowszechnienie w mediach społecznościowych itd. itp. kogo interesuje prawda? Ważne, że jest sensacja. Oczywiście na taki rewelacje szybko mogłoby zareagować Biuro Prasowe Watykanu, rzecznik, ale... Sęk w  tym, że w takim wypadku nie wystarczy kolejna interpretacja z cyku „co papież miał na myśli”. Trzeba by jasno powiedzieć, jak uważa, czy coś planuje i co. No ale niestety, to nie czasy Navarro-Wallsa czy księdza Lombardiego. Od czterech lat ci ludzie też wydają się być tylko skazani na domysły. I głównie milczą.

Taki sposób podchodzenia do czyichś wypowiedzi, bo nie tylko papieża, to właściwie już dziś norma. Zwłaszcza na Twitterze czy Facebooku. Mało kogo interesuje co kto chciał powiedzieć. Pomijając nawet kwestię kontekstu, to wiadomo przecież, że nie zawsze „język giętki” powie wszystko dokładnie tak, jak „pomyśli głowa”. Trzeba by więc dać szanse doprecyzować, pozwolić na użycie mniej nieszczęśliwego sformułowania.  Ale skąd: pochwyciło się na mowie, więc jest czego się czepić. I potem zaczyna się jazda: fala złośliwości, oburzenia, i czego się da, w której na pierwszy plan wysuwa się wyobraźnia: im kto bardziej złośliwie skomentuje, im ktoś więcej doszuka się w tym wszystkim ukrytych sensów, za tym większego specjalistę się uważa. Zwłaszcza jeśli hołd składają mu lajkujący. Wierutna bzdura powtórzona przez setki użytkowników staje się prawdopodobna, a potem w końcu prawdziwa, bo tylu ludzi tak uważa, wiec coś w tym jest  „Mówi się”. I tak przestrzeń wirtualna staje się wirtualnym światem; światem równoległym, który z prawdziwym ma tyle wspólnego, co z rzeczywistością ludzkie sny: jakiś związek istnieje, tylko bardzo luźny.

Wszystko to coraz bardziej przypomina mi Dziennik Telewizyjny. Nie ten z lat komuny, ale program satyryczny Jacka Fedorowicza, w którym prawdziwe wypowiedzi polityków umieszczano w takim kontekście, że zupełnie zmieniało to ich sens. Śmialiśmy się do rozpuku pamiętając, że podobnie może działać propaganda. Dziś jakby wszyscy o tym zapomnieli. Powiedział? Jak śmiał powiedzieć. I  zaczyna się fala dezinformacji, hejtu albo czego tam jeszcze. Zależnie od okoliczności. I nawet jasna w kontekście wypowiedź – jak z dokumentu z Abu Zabi o braterstwie – zaczyna żyć własnym życiem znacząc już nie to, co chciał powiedzieć autor, ale co chcą w tej wypowiedzi usłyszeć słuchacze.

Smutne to czasy. Czasy triumfu koherencyjnej koncepcji prawdy (prawdą jest to, co pasuje do mojego systemu, reszta to nieprawda). Obnażające powierzchowność myślenia, sądów, idei, pogoń za tanią sensacją... No cóż, mamy XXI wiek.