Motu proprio: Archiwum Watykańskie już nie Tajne, ale...?

W związku z przemianami, jakie zaszły zarówno w języku, jak i we wrażliwości społecznej, historyczna nazwa może budzić błędne skojarzenia. Sugeruje, że jest tam przechowywana wiedza zarezerwowana dla nielicznych. Kościół tymczasem nie boi się historii, a watykańskie archiwa od dawna są dostępne dla historyków.

Nową nazwę watykańskiego archiwum ustala ogłoszone dziś motu proprio papieża Franciszka o włoskim tytule “L'esperienza storica” (Doświadczenie historyczne). Ojciec Święty uznaje w nim wyjątkowe znaczenie przechowywanych w Watykanie dokumentów dla dziedzictwa zarówno Kościoła, jak i kultury. Przypomina, że już w 1702 r. korzystający z archiwum niemiecki filozof i matematyk Gottfried Wilhelm von Leibniz uznał je za centralne archiwum Europy. Przypadek Leibniza pokazuje, że choć oficjalne otwarcie archiwum dla uczonych wszystkich narodowości miało miejsce w 1881 roku, to jednak już wcześniej, począwszy od XVII wieku, światło dzienne ujrzało wiele ważnych dzieł i dokumentów, które historycy otrzymywali z watykańskich zbiorów.

Franciszek zauważył, że stopniowe udostępnianie uczonym zasobów archiwum jest zgodne z intencją jego poprzedników, którym zawsze zależało na rozwoju nauk historycznych. W marcu przyszłego roku udostępnione zostaną wszystkie dokumenty z pontyfikatu Piusa XII.

Papież przypomniał, że tajne archiwum powstało na tych samych zasadach co inne dworskie archiwa. Początkowo było one nazywane Tajną Biblioteką Papieża. Tajna była ona w tym sensie, że była to wydzielona część Biblioteki Apostolskiej, dostępna wyłącznie dla papieża, prywatna. Nazwa Tajne Archiwum pojawia się dopiero w połowie XVII w. Jego tajność, choć jak najbardziej uzasadniona i zachowywana również w wypadku innych oficjalnych archiwów, może się dziś jednak wydawać dwuznaczna i negatywna. Dlatego przychylając się do wniosku niektórych szanowanych hierarchów, swych najbliższych współpracowników, a także kierownictwa samego archiwum, Franciszek postanowił zmienić jego nazwę. Jak dodaje Ojciec Święty, nowa nazwa lepiej też uwydatnia związek archiwum z samą Stolicą Apostolską i papieżem.