Matka upartych w wierze

Jak tu pięknie! – wyrywa mi się, gdy zza zakrętu wyłania się panorama miasta pnącego się w górę czerwienią dachów i spiczastą wieżą kościoła św. Jakuba. Za chwilę na ten sam widok spojrzymy od drugiej strony – z Mariańskiej Góry w Lewoczy. To tam, zaledwie 60 km od granicy z Polską, znajduje się najliczniej odwiedzane sanktuarium Słowacji.

Mówił do serca

Najważniejsze uroczystości odbywają się w pierwszą niedzielę po 2 lipca, kiedy to obchodzone jest tutaj święto Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny. Świętowanie trwa jednak przez cały tydzień. Msze św.z udziałem biskupów, nabożeństwa różańcowe dla pielgrzymów, spektakl słowno-muzyczny czy nocna Droga Krzyżowa – to tylko niektóre punkty bogatego programu. Ks. prof. František Dlugoš, dziekan lewockiego dekanatu i rektor bazyliki Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny, szacuje, że podczas centralnych uroczystości pielgrzymkowych gromadzi się tu co roku ponad pół miliona pątników.

Najwięcej było ich w 1995 r., kiedy Mszę św. na południowym stoku Mariańskiej Góry odprawił Jan Paweł II. Media mówiły wówczas o 650 tys. pielgrzymów, ale zdaniem ks. Dlugoša mogło być ich nawet ponad milion. Eva i Michal Kollárowie byli wśród tego tłumu. Dziś przyjechali z Nowej Wsi Spiskiej, by ponownie odwiedzić to miejsce. Patrzą teraz z góry na polanę, na której, w miejscu ówczesnego ołtarza, stoi na pamiątkę tamtej uroczystości mała drewniana wieżyczka z krzyżem. W dole, za polaną, widać jak na dłoni miasto z trzema punktami orientacyjnymi w postaci zabytkowych kościołów: św. Jakuba, św. Władysława i Świętego Ducha. – Byliśmy jeszcze młodzi – uśmiecha się pan Michal, wspominając papieską wizytę. – Pamiętam dobrze ten dzień: wcześniej ciągle padało, a tego dnia deszcz został jakby nagle ucięty.

– To było wspaniałe, być tu i modlić się z Janem Pawłem II – opowiada dalej jego żona. – Słowa papieża mocno przemawiały do serca. To nie było teoretyzowanie, dlatego ludzie go rozumieli. Słowa Pisma Świętego czasem wydają się trudne, a on je wyjaśniał.

– Był najsympatyczniejszym człowiekiem, jakiego kiedykolwiek spotkałem – dodaje Michal Kollár.

Siostra Kristiana Račiak ze Zgromadzenia Miłosiernych Sióstr Świętego Krzyża, pracująca w Trnawie na zachodzie kraju, zapamiętała z tamtej pielgrzymki słowa o tym, żeby nie bać się wkroczyć na drogę swojego powołania. Dla niej, wówczas kandydatki do zakonu, były one szczególnie ważne. Teraz, po latach, chce pokazać Lewoczę zaprzyjaźnionej rodzinie Slávików. L’ubica i Ondrej Slávikowie przyjechali tu z synem Gejzą, księdzem pracującym w Rosji. Wczoraj wspólnie zwiedzali Kraków. W Lewoczy są po raz pierwszy. Chcą dziękować Bogu za doświadczane łaski, prosić o wzmocnienie wiary, Boże błogosławieństwo i zdrowie. – I zrobić dobre zdjęcia – dodaje ze śmiechem ks. Gejza.

Otwarte ręce Matki

Do Lewoczy trafiliśmy akurat na początku lipca. Dzięki temu możemy obserwować, jak wzgórze, które do południa jeszcze świeciło pustkami, z minuty na minutę zapełnia się coraz bardziej. W bazylice trwa już Różaniec, a na zewnątrz ustawia się długa kolejka do spowiedzi. Babcia, która przyjechała z dwiema małymi wnuczkami, podąża z nimi drogą krzyżową wokół świątyni, cierpliwie tłumacząc, o czym mówią kolejne stacje.

Dwie dziewczyny, Dominika Knapeková i Sandra Sontagová, przysiadły w cieniu ołtarza polowego, przy którym w niedzielę sprawowana będzie Eucharystia. Zaprzyjaźniły się w gimnazjum. Sandra uczestniczy teraz w programie studenckim w Norwegii, ale przyjechała na krótkie wakacje do rodziny i przy okazji znalazła czas na spotkanie z mieszkającą w Lewoczy Dominiką. – Chciałyśmy obejrzeć miasto i duchowo się naładować, więc zrobiłyśmy taką małą pielgrzymkę – opowiada Dominika, która jutro wyruszy w to samo miejsce z oddalonej o 25 km Lubicy. Pójdzie pieszo z grupą Krucjaty, modląc się za osoby uzależnione od alkoholu.

W bazylice Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny na Mariańskiej Górze modlą się wszystkie pokolenia. Tu Matka Boża wszystkich przyjmuje z radością. – Widzimy Ją jako królową, ale korona została dodana dopiero w baroku – opowiada ks. František Dlugoš. – Początkowo Maryja była przedstawiona po prostu jako dziewczyna z długimi włosami. Ręce ma otwarte w geście powitania. Wita pielgrzymów tak, jak witała Elżbietę.

Mariańska Góra, nazywana czasem słowacką Częstochową, jest nie tylko najchętniej odwiedzanym, ale też jednym z najstarszych sanktuariów na Słowacji. Pod tym względem ustępuje tylko Mariance koło Bratysławy. Początki sanktuarium w Lewoczy sięgają pierwszej połowy XIII wieku. Pierwszy kościółek został zbudowany w 1247 r. jako wotum za ocalenie podczas najazdów tatarskich. – Znajdował się nieco niżej, w okolicy obecnego parkingu, tam, gdzie teraz stoi figura Matki Bożej – pokazuje ks. Dlugoš. – Początkowo nosił wezwanie Ducha Świętego. Dopiero gdy w XIV w. przyszli tu minoryci, czyli franciszkanie, szerzący kult maryjny, pojawiło się nowe wezwanie.

Choć procesje dziękczynne z sąsiednich gmin odbywały się tu już wcześniej, to właśnie minoryci rozwinęli ruch pielgrzymkowy. W 1470 r. w powiększonym już kościele umieszczono figurę Matki Bożej, która wkrótce zasłynęła łaskami. Odtąd na Mariańską Górę pielgrzymowali już nie tylko wierni ze Spisza, ale także z innych regionów Słowacji, a nawet z Węgier i Polski. – Do dziś przychodzi do nas na przykład pielgrzymka z Zakopanego – cieszy się rektor bazyliki.