Ksiądz na przekór

Pukanie historii
„Czuliśmy, że nasz pogodny, dziecinny świat nie był umiejscowiony w raju” – przyznaje po latach Joseph Ratzinger. Jeszcze zanim Hitler doszedł do władzy (1933) jego ojciec musiał zmienić placówkę, bo w Tittmoning za bardzo naraził się „brunatnym”. Papież z ironią opowiada o młodym, bardzo zdolnym nauczycielu, który „zachwycił się nowymi ideami” i z pompą urządzał sadzenie na środku bawarskiej tradycyjnej wsi „majowego drzewka” jako germańskiego symbolu odnawiającej się siły życia i opracował nawet modlitwę na jego cześć. „Gdy dzisiaj słyszę, jak krytykuje się w wielu częściach świata chrześcijaństwo, jako niszczenie własnej tożsamości kulturowej i jako narzucanie europejskich wartości, to dziwię się, jak podobne są sposoby argumentowania i jak podobnie brzmią niektóre frazesy” – komentuje.

Wkrótce po tym, jak Joseph rozpoczął naukę w gimnazjum, wyrzucono jednego z dyrektorów, bo nie odpowiadał nowym władcom. „Wydaje mi się, że kształcenie bazujące na dorobku starożytności greckiej i łacińskiej tworzyło duchową postawę, która odpierała niewolenie przez totalitarną ideologię” – podsumowuje ten fakt obecny Papież. Wspomina, że nauczyciel śpiewu nakazał skreślić ze śpiewnika słowa „Żydom śmierć”.

Kult szpadla i dezerter
O swoim powołaniu do służby obrony przeciwlotniczej kard. Ratzinger powiedział bez ogródek, że była to dla niego krzywda. „Szczególnie dla tak antymilitarnego człowieka jak ja” – dodał. „Sukcesywnie byliśmy ćwiczeni według wynalezionego z pewnością w latach trzydziestych rytuału, który ukierunkowany był na pewien rodzaj kultu szpadla” – komentował czas spędzony w tej służbie, i z ulgą podsumował: „Cały ten rytuał i stojący za nim świat okazał się kłamstwem”. Historia i polityka nie przestały jednak ingerować w życie przyszłego papieża. Kilka miesięcy przez końcem wojny został wcielony do Wehrmachtu. Nie trafił na front. Młodzi rekruci otrzymali nowe mundury i musieli maszerować z wojennymi pieśniami na ustach przez Traunstein.

Nie pamięta dokładnie, czy to był koniec kwietnia, czy początek maja, gdy zdecydował się „wrócić do domu”. W terminologii wojskowej to, co zrobił, nazywa się dezercją. Miał jednak szczęście. Wartownicy, na których trafił, postanowili go przepuścić, a dwaj ludzie z SS, którzy na krótko zawitali do jego domu, nie zareagowali na obecność młodego człowieka w wieku poborowym ani na jawny antynazizm jego ojca.
Mniej wyrozumiali byli Amerykanie. Gdy wykryli, że Joseph był żołnierzem, kazali mu włożyć mundur, podnieść ręce i zamknęli go na kilka miesięcy w obozie jenieckim.

Powołanie przez kontrast
Gdy jeszcze młody Joseph służył w obronie przeciwlotniczej, pewnej nocy pojawił się oficer SS i zaczął rozespanych chłopaków namawiać, aby dobrowolnie wstąpili do tej formacji. „Wielu dobrodusznych kolegów zostało wtłoczonych w ten sposób do tej przestępczej organizacji” – wspominał kard. Ratzinger. A jak się zachował przyszły następca świętego Piotra? Ujął to w dwóch zdaniach: „Razem z kilkoma przyjaciółmi miałem szczęście móc powiedzieć, że noszę się z zamiarem zostania księdzem katolickim. Odsyłani byliśmy z szyderstwami i przekleństwami, ale wulgaryzmy te cudownie smakowały, ponieważ uwalniały nas od zagrożenia kłamliwą »dobrowolnością« z wszystkimi jej następstwami”.

7 kwietnia br. ktoś młody spytał Benedykta XVI o jego powołanie. Papież przyznał, że w czasach jego młodości było czymś normalnym chodzenie do kościoła, przyjmowanie wiary jako Bożego objawienia i staranie się o to, by żyć zgodnie z tym objawieniem. Dodał jednak: „Z drugiej strony panował reżim nazistowski. Powiedziano nam, i to z mocą, że w nowych Niemczech nie będzie już kapłanów, nie będzie życia konsekrowanego. Nie potrzebujemy już tego, znajdźcie sobie inne zajęcie. Ale właśnie słysząc te głosy, widząc brutalność tego systemu i jego nieludzkie oblicze, zrozumiałem, że istnieje potrzeba kapłanów. Właśnie ten kontrast, widok tej antyludzkiej kultury, przekonał mnie, że Pan, Ewangelia, wiara ukazują nam słuszną drogę i musimy pomóc, aby zwyciężyła ta droga”.