Pojęcie pojednania w nauczaniu Kościoła

***

Pojednanie, o którym nauczał Jan Paweł II musi prowadzić do komunii. By jednak tak mogło się stać, potrzeba wyznania grzechów, które musi łączyć w sobie dwa wspomniane już wcześniej wymiary: indywidualny i społeczny. W tym właśnie znaczeniu jawi się szczególna rola i misja Kościoła. Bowiem w Sakramencie Pokuty splatają się ze sobą obietnica Ojca, który odpuszcza grzechy i wezwanie do pojednania z ludźmi. W kontekście eklezjalnym najpełniej ujawnia się prawda ukazująca, iż za działaniem służącym pojednaniu idzie odtworzenie wspólnoty międzyludzkiej. W tym też kontekście postawa pokuty i pojednania jest postawą całożyciową [28].

Owocem takiej postawy jest wspomniany już nowy człowiek, który w wymiarze społecznym uzyskuje nowe imię – człowieka solidarnego z ludzkością, przez pierwszą solidarność Człowieka z ludzkością, uczynioną na Krzyżu. Jezus z Nazaretu sprawia, że przed oczyma wszystkich ludzi rozbłyska węzeł między solidarnością i miłością, rozjaśniając jej pełne znaczenie. W świetle wiary solidarność zmierza do przekroczenia samej siebie, do nabrania wymiarów specyficznie chrześcijańskich całkowitej bezinteresowności, przebaczenia i pojednania [29].

Innym owocem nowości życia jest przywrócenie harmonii człowieka z naturą. Jak przez grzech człowiek zerwał wszelkie relacje z osobami i więzy ze światem, tak w Jezusie nastąpiło pojednanie człowieka i świata z Bogiem, dzięki czemu każda istota ludzka, świadoma Bożej miłości, może odnaleźć utracony pokój. Jeżeli więc, ktoś pozostaje w Chrystusie, jest nowym stworzeniem. To, co dawne minęło, a oto wszystko stało się nowe (2 Kor 5, 17). Natura, która została stworzona w Słowie, za sprawą tego samego Słowa, które stało się Ciałem, zostaje pojednana w Bogu i w Nim odzyskuje pokój (por. Kol 1,15-20) [30].

Wreszcie pojednanie, prowadząc do pokoju, zakłada przywrócenie utraconej sprawiedliwości między ludźmi. Jan Paweł II wyraził to w sposób następujący: Jak wiele musi wycierpieć cała ludzkość dlatego, że nie umie się pojednać, jak bardzo jest zapóźniona, bo nie potrafi przebaczać! Pokój jest warunkiem rozwoju, ale tylko przebaczenie umożliwia prawdziwy pokój [31]. Mówiąc o sytuacji narastających konfliktów i zagrożeń, szczególnie w kontekście zagrożeń terrorystycznych, Jan Paweł II wołał: Ciągłe uciekanie się do zamachów terrorystycznych lub wojen, które pogarszają sytuację wszystkich i zaciemniają perspektywy, musi wreszcie ustąpić miejsca negocjacjom, które pozwolą znaleźć rozwiązanie. Będzie można uwzględnić prawa i żądania każdej ze stron we właściwy sposób, o ile i kiedy przeważy we wszystkich pragnienie sprawiedliwości i pojednania [32].

Jakie zatem środki proponuje Kościół, by umożliwić człowiekowi wejście na drogę nowości życia i jednocześnie doprowadzić do nowego ładu społecznego [33]? Pierwszym wydaje się być dialog [34]. By jednak dialog mógł stać się rzeczywistą rozmową, musi być najpierw skierowaniem własnej uwagi na drugiego [35]. Istotna w dialogu staje się prawda. Jej poszukiwanie zakłada wspólnotowy charakter działań oparty na dialogu sumień [36]. Ostatecznym bowiem celem dialogu nie jest pojednanie w świecie, ale – jak zauważa Jan Paweł II, przywołując słowa św. Augustyna – świat pojednany [37].

[28] K. Jeżyna, Wezwanie do pojednania w perspektywie Wielkiego Jubileuszu Roku 2000, art. cyt., s. 52.
[29] SRS 40; Por. także Papieska Rada Iustitia et Pax, Kompendium Nauki Społecznej Kościoła, tłum. D. Chodyniecki, A. Dalach, J. Nowak, Kielce 2005, nr 196, s. 131.
[30] Tamże, nr 454, s. 299.
[31] Jan Paweł II, Orędzie na XXXV Światowy Dzień Pokoju Nie ma pokoju bez sprawiedliwości, nie ma sprawiedliwości bez przebaczenia, dz. cyt., nr 9.
[32] Tamże, nr 10.
[33] Odpowiedź daje papież, że wspomnianej już adhortacji Reconciliatio et paenitentia – por. ReP 25-27.
[34] J.S. Sobkowiak, Dialog, w: Jan Paweł II. Encyklopedia Nauczania Moralnego, dz. cyt., s. 145-147.
[35] Por. RH 11.
[36] J.S. Sobkowiak, Dialog, art. cyt., s. 146.
[37] ReP 25.