Pierwszeństwo w miłości

Prymat biskupa Rzymu - problem ekumeniczny

Kościoły wyrosłe z reformacji oraz prawosławne zasadniczo uznają pierwszeństwo Piotra w kolegium Apostołów. Zgadzają się również uznać pierwszeństwo Biskupa Rzymu, jako następcy św. Piotra, w kolegium biskupów. Nawet w Kościele ewangelicko-reformowanym, który naucza, że głową Kościoła jest sam Chrystus i żaden zastępca na ziemi nie jest Mu potrzebny do kierowania Kościołem, pojawiają się wypowiedzi o możliwości uznania prymatu papieża, ale w zdecydowanie innej formie niż obecna. Niekatolikom nie odpowiada sposób sprawowania prymatu Biskupa Rzymu ustalony w Kościele katolickim.

Protestanci kwestionują:

władzę Biskupa Rzymu określoną jako najwyższa, pełna, powszechna i bezpośrednia nad wszystkimi;

twierdzenie, że uznanie posługi prymatu Następcy św. Piotra jest warunkiem zaistnienia pełnej wspólnoty wszystkich chrześcijan;

dogmat o nieomylności papieża, nauczającego ex cathedra w sprawach wiary i moralności;

zastanawiają się też, czy prymat papieża jest "dla Kościoła nieodzowny, czy też stanowi w zasadzie funkcję dopuszczalną". To znaczy, czy został ustanowiony przez Boga, czy może jest to urząd z nadania ludzkiego.

Teologowie prawosławni, kwestionując przyjęte przez Sobór Watykański I, i potwierdzone w późniejszym nauczaniu Kościoła katolickiego, rozumienie prymatu papieża, zazwyczaj proponują takie odnowienie formy jego sprawowania, by nie jawił się on głównie w wymiarze jurydycznym, ale jako służba jedności wszystkich wyznawców Chrystusa. Papież miałby, jako następca św. Piotra, honorowe pierwszeństwo pośród wszystkich biskupów i byłby przewodniczącym w miłości.

Jan Paweł II po raz pierwszy w encyklice Ut unum sint wyraził gotowość przemyślenia sposobu sprawowania posługi prymatu Następcy św. Piotra wspólnie z chrześcijanami innych wyznań oraz poszukiwania możliwej do przyjęcia przez nich formy sprawowania swego urzędu: "Jako Biskup Rzymu dobrze wiem (...) że pełna i widzialna komunia wszystkich Wspólnot, w których mocą wierności Boga zamieszkuje Jego Duch, jest gorącym pragnieniem Chrystusa. Jestem przekonany, że ponoszę w tej dziedzinie szczególną odpowiedzialność, która polega przede wszystkim na dostrzeganiu ekumenicznych dążeń większości chrześcijańskich Wspólnot i na wsłuchiwaniu się w kierowaną do mnie prośbę, abym znalazł taką formę sprawowania prymatu, która nie odrzucając istotnych elementów tej misji, byłaby otwarta na nową sytuację. Przez całe tysiąclecie chrześcijanie byli złączeni »wspólnotą wiary i życia sakramentalnego, a jeśli wyłaniały się nieporozumienia między nimi co do wiary czy karności kościelnej, miarkowała Stolica Apostolska za obopólną zgodą«. W ten sposób prymat spełniał swoją funkcję jednoczącą (...) jestem świadom, iż »z różnorakich przyczyn i wbrew woli jednych i drugich to, co miało być posługą, mogło niekiedy przybierać odmienną postać. Jednak (...) pragnienie bezwzględnego posłuszeństwa woli Chrystusa każe mi, jako Biskupowi Rzymu, sprawować ten urząd. (...) Modlę się gorąco do Ducha Świętego, by obdarzył nas swoim światłem i oświecił wszystkich pasterzy i teologów naszych Kościołów, abyśmy wspólnie poszukiwali takich form sprawowania owego urzędu, w których możliwe będzie realizowanie uznawanej przez jednych i drugich posługi miłości«. (...) Czy zatem realna choć niedoskonała komunia, istniejąca między nami, nie mogłaby nakłonić kościelnych zwierzchników i ich teologów do nawiązania ze mną braterskiego i cierpliwego dialogu na ten temat..." (Ut unum sint, 95-96).