Kościół wobec pedofilii: Normy kanoniczne

Część II Normy proceduralne

Tytuł I - Ustanowienie i kompetencja trybunału

Art. 8

§ 1. Kongregacja Nauki Wiary jest Najwyższym Trybunałem Apostolskim dla Kościoła łacińskiego, a także dla katolickich Kościołów Wschodnich, który osądza przestępstwa określone w poprzednich artykułach.

§ 2. Ten Najwyższy Trybunał sądzi również inne przestępstwa, o które winny jest oskarżony przez rzecznika sprawiedliwości, ze względu na powiązania osoby i wspólnictwo.

§ 3. Wyroki tego Najwyższego Trybunału, wydane w granicach własnych kompetencji, nie podlegają zatwierdzeniu przez Papieża.

Art. 9

§ 1. Sędziami tego Najwyższego Trybunału są, na mocy samego prawa, ojcowie Kongregacji Nauki Wiary.

§ 2. Kolegium ojców przewodniczy, jako pierwszy pośród równych, prefekt Kongregacji, a wypadku wakatu lub przeszkody prefekta jego urząd sprawuje sekretarz Kongregacji.

§ 3. Do prefekta Kongregacji należy mianowanie również innych sędziów stałych lub wyznaczonych.

Art. 10

Sędziami muszą być mianowani kapłani w dojrzałym wieku, posiadający doktorat z prawa kanonicznego, dobrych obyczajów, szczególnie wyróżniający się roztropnością i doświadczeniem prawnym, nawet jeśli pełnią równocześnie urząd sędziego lub konsultora innej dykasterii Kurii Rzymskiej.

Art. 11

Dla wniesienia i podtrzymania oskarżenia ustanowiony jest rzecznik sprawiedliwości, którym ma być kapłan, posiadający doktorat z prawa kanonicznego, dobrych obyczajów, szczególnie wyróżniający się roztropnością i doświadczeniem prawnym, który sprawuje swój urząd na wszystkich stopniach procesu.

Art. 12

Dla pełnienia obowiązków notariusza i kanclerza wyznaczani są kapłani, zarówno pracownicy tej Kongregacji, jak i spoza niej.

Art. 13

Adwokatem i prokuratorem, który zostaje zatwierdzony przez przewodniczącego kolegium, może być kapłan, posiadający doktorat z prawa kanonicznego.

Art. 14

W innych trybunałach natomiast, odnośnie do spraw, o których mowa w obecnych normach, tylko kapłani mogą ważnie sprawować urzędy sędziego, rzecznika sprawiedliwości, notariusza i obrońcy.

Art. 15

Przy utrzymaniu w mocy przepisu kan. 1421 Kodeksu Prawa Kanonicznego oraz kan. 1087 Kodeksu Kanonów Kościołów Wschodnich, Kongregacja Nauki Wiary może udzielić dyspensy od wymogu kapłaństwa, a także doktoratu z prawa kanonicznego.

Art. 16

Za każdym razem, gdy ordynariusz lub hierarcha otrzymuje wiadomość, przynajmniej prawdopodobną, o najcięższym przestępstwie, po przeprowadzeniu wstępnego dochodzenia powiadamia o tym Kongregację Nauki Wiary, która jeśli nie zastrzega sobie sprawy z powodu szczególnych okoliczności, poleca ordynariuszowi lub hierarsze dalsze postępowanie, zachowując przy tym w mocy, jeśli zachodzi potrzeba, prawo do odwołania się od wyroku pierwszej instancji jedynie do Najwyższego Trybunału tejże Kongregacji.

Art. 17

Jeśli sprawa zostaje skierowana bezpośrednio do Kongregacji, bez przeprowadzenia wstępnego dochodzenia, czynności wstępne procesu, należące z mocy prawa powszechnego do ordynariusza lub hierarchy, mogą być przeprowadzone przez samą Kongregację.

Art. 18

Kongregacja Nauki Wiary w sprawach przekazanych jej zgodnie z przepisami prawa może sanować akty, z zachowaniem prawa do obrony, jeśli zostały naruszone prawa czysto procesowe ze strony niższych trybunałów, działających z polecenia tejże Kongregacji lub zgodnie z art. 16.

Art. 19

Przy utrzymaniu w mocy prawa ordynariusza lub hierarchy – od samego początku dochodzenia wstępnego – do nakazania tego, co jest postanowione w kan. 1722 Kodeksu Prawa Kanonicznego lub w kan. 1473 Kodeksu Kanonów Kościołów Wschodnich, także wyznaczony przewodniczący trybunału, na wniosek rzecznika sprawiedliwości, ma tę samą władzę pod tymi samymi warunkami, określonymi przez wspomniane kanony.

Art. 20

Najwyższy Trybunał Kongregacji Nauki Wiary sądzi w drugiej instancji:

1° sprawy osądzone w pierwszej instancji przez trybunały niższe;

2° sprawy określone w pierwszej instancji przez tenże Najwyższy Trybunał Apostolski.

Tytuł II - Przebieg procesu

Art. 21

§ 1. Najcięższe przestępstwa, osądzane tylko przez Kongregację Nauki Wiary, winny być rozpatrywane w procesie sądowym.

§ 2. Jednakże Kongregacja Nauki Wiary może:

1° w poszczególnych przypadkach, z urzędu lub na wniosek ordynariusza lub hierarchy, zdecydować o postępowaniu na mocy dekretu pozasądowego, o czym mowa w kan. 1720 Kodeksu Prawa Kanonicznego i w kan. 1486 Kodeksu Kanonów Kościołów Wschodnich; jednak przy założeniu, że kary ekspiacyjne dożywotnie będą nakładane jedynie z polecenia Kongregacji Nauki Wiary;

2° pozostawić w najcięższych przypadkach bezpośrednio do decyzji Papieża kwestię wydalenia ze stanu duchownego lub pozbawienia urzędu, wraz z dyspensą od prawa celibatu, gdy jest oczywiste popełnienie przestępstwa, po daniu winnemu prawa do obrony.

Art. 22

Dla osądzenia danej sprawy prefekt winien ustanowić zespół trzech lub pięciu sędziów.

Art. 23

Jeśli na stopniu apelacyjnym rzecznik sprawiedliwości wnosi oskarżenie specyficznie odmienne, ten Najwyższy Trybunał może je przyjąć i rozpatrywać, tak jakby to było w pierwszej instancji.

Art. 24

§ 1. W sprawach dotyczących przestępstw, o których mowa w art. 4, § 1, trybunał nie może ujawnić nazwiska oskarżyciela ani oskarżonemu, ani też jego obrońcy, jeśli oskarżyciel nie udzielił wyraźnej zgody.

§ 2. Tenże trybunał powinien szczególnie uważnie ocenić wiarygodność oskarżyciela.

§ 3. W każdym wypadku trzeba starać się całkowicie uniknąć jakiegokolwiek niebezpieczeństwa naruszenia tajemnicy sakramentalnej.

Art. 25

Jeśli wyłoni się sprawa wpadkowa, kolegium winno jak najszybciej rozstrzygnąć przedmiot sporu dekretem.

Art. 26

§ 1. Przy zachowaniu prawa odwołania do tego Najwyższego Trybunału, po zakończeniu w jakikolwiek sposób postępowania w innym trybunale wszystkie akta sprawy powinny być z urzędu jak najszybciej przesłane do Kongregacji Nauki Wiary.

§ 2. Prawo rzecznika sprawiedliwości Kongregacji do zaskarżenia wyroku liczy się od dnia, w którym wyrok pierwszej instancji został podany do wiadomości temu samemu rzecznikowi.

Art. 27

Przeciw poszczególnym aktom administracyjnym, wydanym lub zatwierdzonym przez Kongregację Nauki Wiary w przypadkach przestępstw, które osądza tylko ona, dopuszcza się odwołanie, które winno zostać przedłożone w nieprzekraczalnym terminie sześćdziesięciu dni użytecznych Kongregacji Zwyczajnej (czyli Feria IV) tejże dykasterii, która osądza zasadność i zgodność z prawem, eliminując jakiekolwiek dalsze odwołanie, o czym w art. 123 Konstytucji apostolskiej Pastor bonus.

Art. 28

Sprawa przechodzi w stan rzeczy osądzonej:

1° jeśli wyrok został wydany w drugiej instancji;

2° jeśli apelacja od wyroku nie została wniesiona w ciągu miesiąca;

3° jeśli na stopniu apelacyjnym instancja przekroczyła terminy lub z niej zrezygnowano;

4° jeśli został wydany wyrok zgodnie z art. 20.

Art. 29

§ 1. Koszty sądowe uiszcza się zgodnie z tym, co postanowiono w wyroku.

§ 2. Jeśli winny nie może pokryć kosztów, winien je pokryć ordynariusz lub hierarcha sprawy.

Art. 30

§ 1. Sprawy tego rodzaju objęte są sekretem papieskim.

§ 2. Ktokolwiek narusza sekret lub, umyślnie albo przez poważne zaniedbanie, wyrządza inną szkodę oskarżonemu lub świadkom, winien być ukarany – na wniosek strony pokrzywdzonej lub z urzędu – odpowiednimi karami przez Turnus wyższego stopnia.

Art. 31

W tych sprawach, wraz z postanowieniami niniejszych przepisów, które obowiązują wszystkie trybunały Kościoła łacińskiego i katolickich Kościołów Wschodnich, należy stosować również kanony dotyczące przestępstw i kar oraz procesu karnego obydwu Kodeksów.

* L’Osservatore Romano, ed. polacca, 10 (2010) 53-56.