Nasze DNA

Ale kaplica pałacowa mieściła się w tym czasie w Poznaniu.

Nie zmienia to faktu, że na Ostrowie mamy zachowane baptysterium.

To na pewno są pozostałości baptysterium?

Myślę, że to jest baptysterium. Założenie lednickie to pewien typ budowli niemal żywcem przeniesiony z modelu karolińskiego, o którym już wspominałem. Czyli jest w tym kompleksie palatium, do którego przylega niewielka świątynia, ale wystarczająco duża, aby mógł się w niej modlić władca i jego najbliżsi.

A co przemawia za Gnieznem?

Najbardziej przekaz Długosza, a więc dość późne źródło.

Siedzibą Mieszka był jednak w tym czasie Poznań, ale nie ma tam baptysterium.

Baptysterium wprawdzie nie ma, ale jest misa, którą znaleziono pod katedrą poznańską. Różnie ją interpretowano w przeszłości, ale dzisiaj zdaje się przeważać pogląd, że są to pozostałości po stacji misyjnej Jordana. Powodów, aby miejscem chrztu Mieszka był Poznań, jest najwięcej. Poznań był najważniejszym grodem Mieszka, tu działał Jordan, kapelan Dobrawy, który przybył wraz z nią.

A kto chrzcił Mieszka?

Być może Jordan, który zostanie później pierwszym biskupem. Ale niektórzy przesuwają datę jego przybycia do Polski o 2–3 lata później.

Następstwem chrztu jest akt powierzenia państwa Mieszka św. Piotrowi, co znamy z dokumentu pod nazwą „Dagome iudex”. Jaki był cel tego działania?

Znamy ten dokument z odpisu, oryginał się nie zachował. Jak sądzę, są dwie ważne intencje Mieszka, które kryją się za tym dokumentem. Pierwsza to chęć pozyskania własnej organizacji kościelnej z metropolitą, druga – chęć legitymizacji własnej władzy w kontekście nowej religii. Nie musiało to od razu oznaczać korony królewskiej, choć pewnie był to dalekosiężny cel tych zabiegów. Ale nawet bez korony Mieszko uzyskiwał w ten sposób umocnienie swojej władzy w autorytecie św. Piotra. To znaczyło bowiem, że to państwo jest własnością Piotrową i z jego nadania władca czerpie legitymację do swoich rozmaitych prerogatyw. Chodziło w tym wypadku bardziej o wymiar ideowy niż praktyczny. Papiestwo w tym czasie nie stanowiło bowiem żadnej znaczącej siły. Natomiast wizja władzy sprawowanej jakby z nadania św. Piotra to znowu jest wizja karolińska. Wśród Karolingów kult tego świętego był ogromnie ważny. W tym przekazie kolejni władcy frankońscy byli przedstawiani jako należący do rodziny św. Piotra. Byli ludźmi, nad którymi miał on władzę bezpośrednią. W tym sensie należy widzieć „Dagome iudex” – jako dokument legitymizujący chrześcijańskiego władcę Mieszka. Sens bowiem jest taki, że polski władca otrzymuje teraz swoje państwo z nadania św. Piotra.

Jak Ksiądz Biskup przekonuje młodzież o znaczeniu wydarzenia, które miało miejsce 1050 lat temu?

Młodym ludziom najpierw trzeba pokazać, że ta historia także ich dotyczy i że mają się czym chlubić. Nie można o historii tylko opowiadać. Młode pokolenie musi historii jakoś zasmakować. Dlatego zamiast przekonywać o znaczeniu chrztu Mieszka w abstrakcyjnym wywodzie, wolałbym zabrać młodych do Poznania. Zaprowadziłbym ich do podziemi katedry. Później zabrałbym ich na Lednicę. Tam chciałbym im powiedzieć: zobaczcie, tutaj są ślady chrześcijaństwa w Polsce z X wieku. To znaczy, że na naszej ziemi urodziło się ponad 40 pokoleń Polaków, które wam przekazały wiarę. Jesteście kolejnym ogniwem w tym łańcuchu. I od was będzie zależało, czy to, na co patrzymy, będzie wyłącznie ekspozycją muzealną, czy będzie to rodzaj DNA, które nadal ożywia strukturę społecznego organizmu.

Bp Grzegorz Ryś jest doktorem habilitowanym nauk humanistycznych specjalizującym się w historii Kościoła. Kierownik Katedry Historii Kościoła w Średniowieczu w Instytucie Historii Wydziału Historii i Dziedzictwa Kulturowego Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II, autor licznych opracowań naukowych i popularnych z zakresu historii i teologii. Jest członkiem Ogólnopolskiego Komitetu Organizacyjnego Obchodów 1050. Rocznicy Chrztu Polski.