Zbawić, nie tylko zabawić

Wśród homiletów trwają dyskusje na temat Mszy św. i homilii dla dzieci. Jedni twierdzą, że niemal każda forma przekazu zastosowana w służbie słowa Bożego jest do przyjęcia, inni zalecają dużą ostrożność, aby z przestrzeni sacrum nie robić kabaretu.

Misterium, a nie show

Opole, Msza roratnia w parafii Przemienienia Pańskiego. Obok ołtarza stoi mała scenka, na której pojawiają się sympatyczne pacynki – Józiu i Ania. Siedzące w pierwszych rzędach dzieci słuchają z otwartymi buziami. – W zeszłym roku był cykl o świętych. Trudno było opowiadać dzieciom o każdym z nich coś wyjątkowego tak, by to nie było nudne i banalne. Wymyśliliśmy, że pomogą nam w tym kukiełki – będą zadawać pytania, rozmawiać z księdzem, wtrącać się w trudniejszych momentach. Dzieci bardzo to polubiły, zresztą dorosłym się też podobało – uśmiecha się ks. Łukasz Knosala, wikary, który użyczył pacynkom swojego głosu. Korzyści z obecności Józia i Ani jest więcej, więc czasem pojawiają się też na Mszy niedzielnej dla dzieci.

Pomagają wytłumaczyć i przenieść ewangeliczne prawdy i zalecenia na dziś, zaktualizować je, są też dla dzieci przykładem. Kapłan, zwracając się do pacynek, może pewne rzeczy powiedzieć nie wprost. – Przy takim wsparciu mówimy coś na poważnie i w formie zabawy. Staramy się, by to nie był show, ale pomoc w skupieniu uwagi dzieci. I one siedzą w swoich ławkach, nie biegają po kościele, nie rozmawiają, nie kręcą się, bo kukiełki zastępują ich aktywność – tłumaczy ks. Łukasz. Nie jest to jedyna stosowana forma wizualizacji – czasem jest drama przygotowana przez grupy parafialne, śpiewa scholka lub jest dialogowane kazanie. Jednak nawet na niedzielnych Mszach dla dzieci słowo Boże głoszone jest także dla starszych. – Do dzieci trudniej mówić – językowo i pod względem treści, żeby przekaz nie był banalny. Staramy się, by był on wielopoziomowy – dla młodszych i starszych. Nawiązujemy do relacji z rówieśnikami, z rodzicami – przyznaje kapłan. Gorącym zwolennikiem takich form przekazu jest znany z programu „Ziarno” bp Antoni Długosz, pochwala je też ks. Hubert Łysy, homiletyk. – To świetny pomysł, jeśli wykorzystany mądrze – mówi. – Ks. prof. Józef Tischner, filozof, wychodził do dzieci z misiem Bartkiem i z nim gadał – jeśli zabawa służy Słowu, dlaczego nie? Podobnie opowieść – zdaniem świetnego kaznodziei brata Tadeusza Rucińskiego FSC jest to dobry sposób dotarcia do słuchacza.

Złoty środek

Podstawowe zalecenia dotyczące Liturgii i słowa Bożego, wypływające z ustaleń Soboru Watykańskiego II, określa „Dyrektorium o Mszach św. z udziałem dzieci”, dokument wydany 40 lat temu, do niego są też zalecenia Konferencji Episkopatu Polski. – On pokazuje, co nam wolno w czasie takiej Mszy św., jak ją kształtować. Ja z moimi studentami szczegółowo go omawiam. Mimo upływu czasu zachował swoją aktualność, jedynie odnośnie do kilku punktów dodano kolejne instrukcje. Oczywiście jest mało wskazówek związanych z rozwojem techniki – jest mowa o wykorzystaniu obrazu, dźwięku – mówi ks. Hubert Łysy.

W Raciborzu, w parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa, proboszcz skorzystał z możliwości, jaką dało dyrektorium, i już od kilku lat Msza dla dzieci prowadzona jest z równoległą liturgią słowa. Jednym z argumentów przeciwko osobnej Mszy św. dla dzieci jest to, że często idą na nią dorośli liczący na krótkie i „łatwe” w odbiorze kazanie. Zwykle też rodziny chodzą na jedną Mszę i każdy może wysłuchać słowa odpowiednie dla siebie. – A w ten sposób dzieci mają kazanie dialogowane, dostosowane do ich wieku, proste piosenki, swoją modlitwę wiernych, a dorośli swoją homilię, której nie zakłóca np. płacz czy wiercenie się malucha. Dalsza część Eucharystii jest wspólna – wskazuje ks. Adam Rogalski, proboszcz. W kościelnej kaplicy gromadzą się pod opieką rodziców kilkulatki i maluchy w wózkach, nieco starsze dzieci przychodzą już same. Świetne podejście ma do nich ks. Piotr Herok. – Dzieci lubią przychodzić na te Msze, ja chodzę jeszcze na nie z córką. To dobry pomysł, kazania są przystępne – na górze maluchy by się nudziły. Tu śpiewają dużo piosenek, bardziej aktywnie uczestniczą w liturgii – mówi Beata Osowiecka z córką Oliwią.