125 lat Opactwa św. Anzelma na Awentynie

Leon XIII i benedyktyni

W XIX w. papież Leon XIII pragnął zjednoczyć różne zgromadzenia benedyktyńskie w konfederację. W 1888 r. powierzył on arcybiskupowi Katanii, benedyktynowi Józefowi Benedyktowi Dusmetowi – przyszłemu kardynałowi i błogosławionemu – zadanie ponownego otwarcia dawnego Kolegium Świętego Anzelma. Dalekowzrocznym zamiarem Leona XIII było odnowienie żaru duchowości benedyktyńskiej, która ukształtowała europejskie średniowiecze.

Konfederacja Benedyktyńska została oficjalnie ustanowiona 12 lipca 1893 r. papieskim brewe Summum Semper. Teren na Awentynie, zakupiony na polecenie papieża, stał się siedzibą pierwszego opata prymasa, pochodzącego z Belgii o. Hildebranda de Hemptinne. Twórcą projektu Kolegium i Opactwa był sam pierwszy opat prymas, a jego realizację powierzono architektowi Pałaców Apostolskich, hrabiemu Francesco Vespignaniemu, który uprzednio zasłynął z budowy Bazyliki Najświętszego Serca Pana Jezusa i z przebudowy prezbiterium i absydy Bazyliki św. Jana na Lateranie.

Papież Leon XIII, z powodu trwającej od 1870 r. – kiedy to bł. Pius IX, na wskutek zajęcia Rzymu przez włoskie wojska, ogłosił się więźniem Watykanu – tzw. kwestii rzymskiej, nie mógł opuszczać Watykanu. Z tego powodu śledził postęp prac na Awentynie z Obserwatorium Watykańskiego za pomocą teleskopu. W 1895 r. na znak zainteresowania papieża budową nowego  opactwa, na jego bezpośrednie życzenie, wybijany co roku medal pamiątkowy pontyfikatu przedstawiał św. Anzelma w towarzystwie dwóch benedyktynów na tle nowego Kolegium. W 1896 roku, pomimo niedokończonych jeszcze prac, siedziba Kolegium św. Anzelma została przeniesiona z Opactwa św. Pawła za Murami na Awentyn.

Przed 125 laty – uroczyste poświęcenie kościoła

Zwieńczeniem prac zainicjowanych przez Leona XIII była uroczysta konsekracja kościoła opackiego 11 listopada 1900 roku. Ojciec Święty, nie mogąc osobiście przybyć na uroczystości, jako swojego legata wyznaczył ks. kard. Mariano Rampollę del Tindaro – Sekretarza Stanu Stolicy Apostolskiej. Oprócz kard. Rampolli w celebracji wzięło udział dwunastu kardynałów, szesnastu biskupów, pięćdziesięciu dwóch opatów oraz liczni przedstawiciele rzymskiego duchowieństwa. Obecni byli wszyscy ambasadorowie akredytowani przy Stolicy Apostolskiej. Nie zostali natomiast zaproszeni przedstawiciele Królestwa Włoch ani miasta Rzymu. Po obrzędach konsekracji kościoła, w czasie których w ołtarzu zostały umieszczone relikwie św. Aleksandra, rzymskiego męczennika, została odprawiona Msza pontyfikalna, która miała rangę mszy papieskiej, wyrazem czego była asysta greckiego diakona i subdiakona. Uroczystości trwały osiem dni – w tym czasie miały miejsce solenne Msze święte oraz prywatna audiencja u papieża Leona XIII.

Opactwo św. Anzelma dzisiaj

W pierwszych wiekach chrześcijaństwa biskup Rzymu rozpoczynał Wielki Post w bazylice Świętej Anastazji w pobliżu Circus Maximus, skąd wyruszała procesja do bazyliki Świętej Sabiny na Awentynie. Tradycję liturgii stacyjnej, której charakterystycznym elementem jest procesja pokutna, przywrócił w 1962 r. św. Jan XXIII.  Od tego czasu, każdego roku w Środę Popielcową papież w towarzystwie kardynałów, biskupów, benedyktyńskich mnichów i braci dominikanów przewodniczy procesji, która rozpoczyna się w Bazylice św. Anzelma i prowadzi do bazyliki św. Sabiny, gdzie Ojciec Święty sprawuje Mszę świętą.

Od 1986 r. bazylika św. Anzelma jest kościołem rektorskim. Wierni codziennie mogą uczestniczyć w liturgii monastycznej celebrowanej przez lokalną wspólnotę mnichów ze szczególnym akcentem na chorał gregoriański. Kościół stał się także jednym z najbardziej umiłowanych przez rzymian miejscem na sprawowanie sakramentu małżeństwa. Działa przy nim także duszpasterstwo akademickie, związane z obecnością, przy Opactwie św. Anzelma, Papieskiego Ateneum, na które składają się trzy wydziały: teologii, filozofii i liturgiki.