Matka i Głowa kościołów

Skąd taka nazwa?

Ok. 200 metrów na zachód od słynnego rzymskiego Koloseum ciągnie się najlepiej zachowana część starego miasta z epoki cezarów: Forum Romanum i Circo Massimoi. Na wschód zaś od Koloseum idzie prosta, wąska ulica nosząca nazwę Św. Jana na Lateranie. W odległości jednego kilometra od Koloseum wchodzimy na plac, na którym znajduje się Bazylika Św. Jana na Lateranie.

Pierwotna nazwa kościoła brzmiała Bazylika Zbawiciela. W latach późniejszych dedykowano ją św. Janowi Chrzcicielowi i św. Janowi Apostołowi, stąd jej obecna nazwa. Nazwa Lateran wywodzi się od możnego rodu senatorów (patrycjuszów) rzymskich, Lateranów, którzy na wzgórzu Coelius wystawili sobie pałac. Neron pod pozorem spisku zgładził Plantiusa Laterana i zagarnął jego pałac. Konstantyn Wielki pałac ten podarował papieżowi św. Sylwestrowi I (314-335). Do roku 1308 był on rezydencją papieży. Obok pałacu wystawił Konstantyn Wielki Bazylikę ku czci Zbawiciela.

Jest to katedra Rzymu i katedra świata, kościół katedralny biskupów rzymskich, czyli papieży. Nie dziw przeto, że liturgia osobnym świętem czci co roku dzień jej konsekracji, czyli uroczystego poświęcenia. Dokonał tego aktu papież św. Sylwester I, według podania, dnia 9 listopada 324 roku.

Pierwsza rezydencja

Ta czcigodna świątynia, zwana także „matką i głową wszystkich kościołów" chrześcijaństwa, jest pierwszą rezydencją biskupów rzymskich. Tu właśnie papieże odprawiali Msze na rozpoczęcie Wielkiego Postu. Tu w Niedzielę Palmową stawia się łuk triumfalny na przyjęcie Króla męczenników. Tu papież odprawia Mszę świętą w Wielki Czwartek na pamiątkę Ostatniej Wieczerzy. Bazylika Konstantyna miała pięć naw, podobnie jak i dzisiaj, co świadczy, że została zbudowana z wielkim rozmachem. Kiedy Wandalowie w czasie najazdu na Rzym wśród wielu innych zniszczeń zburzyli również i tę Bazylikę, odnowili ją papieże św. Leon I Wielki (+ 461) i Adrian (+ 795).