Religia i wartości w Traktacie UE

Stąd też zasadne wydają się komentarze wskazujące na panujący w Unii pluralizm wartości, w rozumieniu Maxa Webera, czy też na kulturowy relatywizm. Jeśli jednak głębiej wczytamy się w tekst preambuły Traktatu oraz preambuły Karty, okaże się, że autorzy projektu niechcący, jakby wbrew wyznawanej ideologii, zdradzają wiarę również w metafizykę wartości, które, ich zdaniem, mają charakter powszechny/uniwersalny (preambuła TK i KPP) i niepodzielny (preambuła KPP), a także związane są z nienaruszalnymi i niezbywalnymi prawami człowieka (preambuła TK). W komentarzach zwraca się uwagę, że najprawdopodobniej wartości te, zdaniem autorów TK, zostały uznane za takie w konstytucjach państw narodowych, a zatem wspomniana metafizyka wartości jest jedynie echem tradycji konstytucyjnych Państw Członkowskich.

Jaką treść autorzy TK wiążą z omawianymi podstawowymi wartościami Unii? Godność osoby ludzkiej nie jest zdefiniowana w TK, ale z wyjaśnienia do art. 1 Karty (II-61) dowiadujemy się, że "jest (ona) nie tylko podstawowym prawem samym w sobie, ale stanowi rzeczywistą podstawę praw podstawowych". Pojęcie to interpretowane powinno być zgodnie z Powszechną Deklaracją Praw Człowieka ONZ oraz orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości. Niektórzy komentatorzy poszukujący definicji godności odsyłają także do konstytucji Państw Członkowskich. W samym wyjaśnieniu czytamy zaś, że "żadne z praw zawartych w Karcie nie może zostać użyte do naruszenia godności innej osoby, a godność człowieka jest częścią istoty praw zawartych w Karcie. Dlatego też prawo to nie może zostać naruszone, nawet jeżeli oznaczałoby to ograniczenie innego prawa".

Pojęcie wolności wydaje się odsyłać do art. 6 (II-66) Karty, który ma takie samo znaczenie i zakres jak art. 5 EKPC. Wolność jest prawem niezbywalnym, zaś organem właściwym do kontroli sposobu korzystania z tego prawa jest niezawisły i bezstronny sąd. "Dołączenie do normy pojęcia bezpieczeństwa rozszerza jej zakres na obowiązek państwa do zapewnienia ochrony przed działaniem innych podmiotów w granicach standardu normy". Unia realizuje to prawo stawiając sobie za cel budowę przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości (art. I-3 ust. 2), w tym także nakładając obowiązek przestrzegania praw człowieka (art. I-9). Prawo do wolności nie jest jednak nieograniczone, prawnie nakładane ograniczenia wolności nie mogą jednak wykraczać poza ramy dozwolone przez Konwencję. Od strony negatywnej zasada wolności oznacza przynajmniej zakaz niewolnictwa i pracy przymusowej [art. 5 (II-65)]. Inny aspekt wolności ujawnia się kontekście tak zwanych podstawowych wolności gwarantowanych przez Unię, a więc swobody przepływu osób, usług, towarów i kapitału oraz swobodę przedsiębiorczości i zawarty tam zakaz dyskryminacji (art. I-4).