Synod Biskupów – co to takiego?

Dokument papieski określał ponadto wiele zagadnień szczegółowych, związanych z Synodem, np. skład osobowy, zasady wyboru delegatów na kolejne posiedzenia, działalność stałego ciała kierowniczego – Sekretariatu Generalnego i Rady Synodu itp. Wynika z nich m.in., że konferencje biskupie liczące mniej niż 25 członków mogą wysłać 1 przedstawiciela, mające do 50 członków – dwóch, od 51 do 100 – trzech i duże episkopaty, liczące powyżej 100 członków, mają prawo do 4 i więcej delegatów (zależnie od potrzeb). Ponadto Papież mianuje część delegatów i 3 członków 15-osobowej Rady Sekretariatu Synodu Biskupów (pozostali pochodzą z wyboru), ustanowionej w 1967 r.

Pierwszym sekretarzem generalnym Synodu był od początku, czyli od 27 lutego 1967 r. (do chwili mianowania go 30 czerwca 1979 r. kardynałem) Polak, duchowy opiekun emigracji polskiej bp Władysław Rubin, a w latach 1971-78 (a więc do wyboru na Papieża) w skład Rady Synodu wchodził także ówczesny metropolita krakowski kard. Karol Wojtyła.

Obecny sekretarz generalny Synodu abp Nikola Eterović oświadczył 11 października 2005, że w 21 odbytych do tego czasu zgromadzeniach wzięło udział 3972 ojców synodalnych, w tym 2474 w 11 zgromadzeniach zwyczajnych, 311 w 2 sesjach nadzwyczajnych i 1187 w 8 zgromadzeniach specjalnych. Najmniej uczestników zgromadził Synod Partykularny dla Holandii – 19, najwięcej zaś – tegoroczne zgromadzenie synodalne, na które przybyło 262 ojców. Owocem dotychczasowych zgromadzeń synodalnych jest 10 adhortacji apostolskich po zgromadzeniach zwyczajnych i 8 po zgromadzeniach specjalnych.

Rola Papieży w tworzeniu i obradach Synodów Biskupów

Chociaż instytucję Synodu przywróciło w formie instytucjonalnej wspomniane motu proprio, to jednak odniesienia do niego znalazły się już wcześniej w niektórych dokumentach soborowych. Dekret o pasterskich zadaniach biskupów w Kościele „Christus Dominus” z 28 X 1965 podkreśla rolę Synodu jako zgromadzenia biskupów, wspierających Papieża w rządzeniu Kościołem i jako widocznego znaku, „że wszyscy biskupi, zespoleni hierarchicznie, uczestniczą w trosce o cały Kościół”. Z kolei Dekret o działalności misyjnej Kościoła „Ad gentes divinitus” z 7 XII 1965 r. zwraca uwagę na potrzebę uwzględnienia tej tematyki [misyjnej] „jako najważniejszego i najświętszego zadania Kościoła” w pracach synodalnych.

Synod Biskupów jest organem wspomagającym, ale nie zastępującym ani nie wyręczającym Papieża w jego kierowaniu Kościołem. To on zwołuje kolejne zgromadzenia tej instytucji (zwykle co 2-3 lata), ustala ich tematykę i im przewodniczy. Na zakończenie kolejnych spotkań synodalnych ich uczestnicy wydają często orędzia do ludu Bożego, sprawozdania, komunikaty, oświadczenia itp., które nie są jednak oficjalnymi dokumentami kościelnymi. Tę rangę mają jedynie dokumenty ogłaszane i podpisywane przez Ojca Świętego, tzw. adhortacje apostolskie, będące zarówno podsumowaniem, jak i komentarzem do danego Synodu oraz zawierające wskazania na przyszłość.

Jeśli Paweł VI ustanowił czy raczej przywrócił instytucję Synodu Biskupów i przewodniczył pierwszym pięciu z nich, to Jan Paweł II ogromnie tę formę kolegialności rozwinął, wzbogacił, rozszerzając jej zakres i tematykę.

Krótki przegląd dotychczasowych zgromadzeń synodalnych

Dotychczas odbyło się (zawsze w Watykanie) 13 zgromadzeń zwyczajnych, 2 nadzwyczajne, 9 specjalnych i 1 partykularny (poświęcony Kościołowi lokalnemu) – łącznie 25 spotkań. Ponadto w Rzymie kilka własnych synodów biskupich przeprowadziły dwa katolickie Kościoły wschodnie: ukraiński (greckokatolicki) i ormiański.