Z cyklu "Jak żyć, by podobać się Bogu" na kanwie KKK 2104-2109

„Nie będziesz miał bogów cudzych przede Mną” głosi pierwsze przykazanie, zmuszając także do zastanowienia się, na ile konkretny człowiek ma prawo ingerować w tej kwestii w to, co uważa jego bliźni. No bo czy można tolerować, że dla kogoś to przykazanie nie ma znaczenia i czci „innego boga”? Czy nie jest to współudział w jego grzechu?

W lutym tego roku (2019) podczas wizyty w Abu Zabi papież Franciszek i wielki imam szejk Ahmad al-Tayyeb z kairskiego Uniwersytetu al-Azhar podpisali wspólny "Dokument o ludzkim braterstwie dla pokoju światowego i współistnienia".  W swej wymowie – kapitalny. Bo wychodzący z założenia, że wszyscy jesteśmy dziećmi jednego Boga (a dokładniej, żeby nie być posądzonym o herezję, stworzonymi przez Niego ludźmi). Krytycy tego dokumentu skoncentrowali się na jednym jego zdaniu, które miało rzekomo sugerować, że wielość religii jest zgodna z Bożym zamysłem. Ergo – wszystkie religie są dobre - rozumowali krytycy. Tymczasem toi kompletne nieporozumienie. Przytoczmy stosowny fragment tego dokumentu.

Wolność jest prawem każdej osoby: każdy korzysta z wolności wiary, myśli, słowa i działania. Pluralizm i różnorodność religii, koloru skóry, płci, rasy i języka są wyrazem mądrej woli Bożej, z jaką Bóg stworzył istoty ludzkie. Ta boska Mądrość jest źródłem, z którego wywodzi się prawo do wolności wiary i wolności do bycia różnymi. Dlatego odrzuca się wszelkie próby zmuszania ludzi do przyjmowania określonej religii oraz kultury, podobnie jak narzucenie jednego modelu cywilizacji, którego inni nie akceptują (...)

Czytane w kontekście rzeczone zdanie jest jasne: to nie wielość religii jest wyrazem Bożego zamysłu, ale – jak czytamy w następnym zdaniu – ludzka wolność, wyrażająca się w  „byciu różnymi”, także, niestety, w kwestiach religijnych. Po prostu Bóg jak szanuje ludzka wolność, że nikogo do wiary w siebie nie zmusza. Jak nie zmuszał w całej historii zbawienia tych, którzy Go odrzucali.

Zagadnienie to dość szeroko jest wyjaśnione w Katechizmie Kościoła Katolickiego. Właśnie w kontekście pierwszego przykazania. „Wszyscy ludzie... obowiązani są szukać prawdy, zwłaszcza w sprawach dotyczących Boga i Jego Kościoła, a poznawszy ją, przyjąć i zachowywać . Obowiązek ten wypływa z samej natury ludzi” – stwierdzono tam  (KKK 2104). Prawdziwego Boga czcić powinny nie tylko jednostki, ale też społeczeństwa – dodano w następnym punkcie (KKK 2105) i wyjaśniono, że „prowadząc nieustannie dzieło ewangelizacji, Kościół pracuje nad tym, by ludzie starali się o «kształtowanie w duchu chrześcijańskim sposobu myślenia i obyczajów, praw oraz ustroju własnej społeczności»”. To prawda: chcemy, by wszyscy uznali Chrystusa, chcemy, by nie tylko życie jednostek, ale społeczeństw było ułożone według zasad Ewangelii. Taki nakaz otrzymaliśmy od naszego Mistrza, który chciał, by Jego uczniowie „czynili uczniami” wszystkie narody.

Totalitaryzm – jękną na takowe dictum niewierzący i inaczej wierzący, a co gorliwsi chrześcijanie zaczną obmyślać jak  podpalić stosy i kogo na nich umieścić. Ale to nie tak.Jednocześnie bowiem w Katechizmie w tych samych punktach przypomniano o potrzebie szacunku dla różnych religii , które „nierzadko... odbijają promień owej Prawdy, oświecającej wszystkich ludzi” i o wymaganiu miłości, która każe, by uczniowie Chrystusa „wobec ludzi, którzy trwają w błędzie albo w niewiedzy co do spraw wiary, postępowali z miłością, roztropnością i cierpliwością" (KKK 2104).

Tak, chcemy by wszyscy byli chrześcijanami i żyli wedle Ewangelii.  Jest naszym obowiązkiem – jak to napisano w KKK 2105 – pobudzanie w każdym człowieku umiłowania prawdy i dobra; powinniśmy przyczyniać się do rozpowszechniania „jedynej prawdziwej religii i jedynego Kościoła Chrystusowego, w którym ta religia istnieje”, bo jesteśmy (mamy być) światłością dla świata, którego Chrystus jest jedynym Panem. Ale nic na siłę. Skoro Bóg stworzył człowieka wolnym i tę jego wolność szanuje tak bardzo, że pozwala mu grzeszyć, to my nie możemy tej ludzkiej wolności łamać.

„W sprawach religijnych nikt nie powinien być przymuszany do działania wbrew swojemu sumieniu, ani nie powinno się przeszkadzać mu w działaniu według jego sumienia - prywatnym i publicznym, indywidualnym lub w łączności z innymi, byle w godziwym zakresie” – czytamy w KKK 2108. To ważne. Człowiek ma prawo kierować się swoim sumieniem, ma prawo wierzyć jak chce. Nawet jeśli wydaje się nam, że nie za bardzo się starał to swoje sumienie dobrze ukształtować i nie dbał należycie o poznanie prawdy (KKK 2108). Ma też prawo te swoje przekonania pokazywać publicznie. I jedyną przeszkodą dla realizacji tej wolności jest wspomniany na końcu jej „godziwy zakres”. Chodzi o to, by ów kult nie krzywdził innych, dopuszczając działania uderzające w bliźnich, np. składanie ofiar z ludzi czy nawracanie na siłę;  mam prawo wierzyć jak chcę, ale muszę szanować prawa drugiego człowieka. Oczywiście nie chodzi o wyimaginowane prawo do mojego dobrego samopoczucia, że wszyscy wierzą, jak ja chcę.

Co istotne, taki szacunek dla wolności religijnej nie jest tożsamy z moralną zgodą na przylgnięcie do błędu; nie ma też mowy o jakimś rzekomym prawie do błędu (KKK 2108). Chodzi o wolność od przymusu zewnętrznego w sprawach religijnych. Przymusu, który mogłaby stosować władza polityczna, albo, za jej przyzwoleniem, współobywatele. Nawet jeśli w jakimś państwie konkretne religia ma wyjątkową pozycję, inne, z uwzględnieniem dobrze pojmowanego dobra wspólnego, muszą mieć zagwarantowaną wolność (KKK 2107). Muszą. Nikt nie ma prawa stawiać się ponad Bogiem. Także stawiając ludziom w kwestii religijnej wolności wymagania większe, niż sam Bóg. Takie jest nauczanie Kościoła.

WIARA.PL DODANE 16.07.2019 AKTUALIZACJA 21.08.2023

Jak żyć by podobać się Bogu?

...czyli małe korepetycje z zasad moralności. »

więcej »

To już koniec rozważań na temat pierwszego przykazania. Już Adwent, zbliża się Boże Narodzenie. Zróbmy więc w cyklu znów mała przerwę. Do Nowego Roku. Teraz jeszcze tylko – na następnej stronie – przypomnienie tego, co o wolności religijnej napisano w Katechizmie Kościoła Katolickiego. Wraz z małym, także katechizmowym, podsumowaniem nauki o pierwszym przykazaniu.