Chrzest i bierzmowanie: dwa kroki wtajemniczenia chrześcijańskiego

Wyzwoleni z grzechu bo chrzest gładzi wszystkie grzechy, nie tylko ten pierworodny. Rodzimy się do nowego życia zyskując godność dzieci Bożych i nadzieję życia wiecznego.  Stajemy się członkami Kościoła (tu napisano nawiązując do obrazu Kościoła jako Ciała Chrystusa „członkami Chrystusa”). No i  co ważne, ale o czym więcej przy innej okazji, chrzest zobowiązuje do podjęcia misji; uczestniczenia w misji Chrystusa Kapłana, Proroka i Króla.

Chrzest bez wiary? To sprzeczność

Chrzest jest potrzebny do zbawienia. Owszem, Kościół uczy, że zbawieni bez „normalnego” chrztu mogą być ci, którzy umierają za Chrystusa. Nazywa się to „chrztem krwi”. Wierzy w możliwość zbawienia tych, którzy przygotowywali się do chrztu, ale nie zdążyli go przyjąć. To nazywane bywa chrztem pragnienia. Nie wyklucza możliwości zbawienia bez chrztu dzieci, które zmarły przed jego przyjęciem. Nawet więcej. Czytamy w KKK 1260:

Każdy człowiek, który nie znając Ewangelii Chrystusa i Jego Kościoła, szuka prawdy i pełni wolę Bożą, na tyle, na ile ją zna, może być zbawiony. Można przypuszczać, że te osoby zapragnęłyby wyraźnie chrztu, gdyby wiedziały o jego konieczności.

Normalną jednak drogą do zbawienia jest chrzest. A do jego przyjęcia potrzebna jest wiara.  W przypadku małych dzieci – wiara rodziców, którzy gwarantują troskę o chrześcijańskie wychowanie dziecka. Wiara proszących o chrzest (dla siebie czy dla dziecka) nie musi być dojrzałą, mocną, ale musi być przynajmniej zaczątkiem z którego będzie mogła się dalej rozwijać. Stąd też Kościół dba o katechezę, stąd też sporo okazji, by te decyzje, które ktoś podjął (albo ktoś podjął za niego) przy chrzcie od czasu do czasu ponawiać. W czymś, co nazywa się odnowienie przyrzeczeń chrzcielnych (np. podczas liturgii Wigilii Paschalnej). Bo łaska sakramentu – pamiętamy z poprzedniego odcinka powtórki – wymaga współpracy. Inaczej będzie tylko pewną potencjalnością. Jak rower, który nigdzie nikogo nie dowiezie, o ile człowiek nań nie siądzie i nie zacznie pedałować...

Celebrowanie chrztu

Chrztu zasadniczo udziela kapłan czy diakon. W wyjątkowej sytuacji – np. niebezpieczeństwie śmierci – ochrzcić może każdy człowiek. Wzbudzając intencję zrobienia tego, co robi Kościół, polewając (trzykrotnie) wodą człowieka, który ma przyjąć chrzest i wypowiadając przy tym słowa „N. ja ciebie chrzczę w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego. To istota. Udzielaniu chrztu w Kościele towarzyszą jednak i inne obrzędy. Gdy chodzi o dzieci – obrzęd przyjęcia; rodzice proszą o chrzest i wyrażają gotowość chrześcijańskiego wychowania swojego dziecka (pomagać w tym mają rodzice chrzestni). Jest też modlitwa z egzorcyzmem i włożeniem ręki. Jest poświęcenie wody, wyrzeczenie się zła, wyznanie wiary. A po chrzcie – obrzędy wyjaśniające. Najpierw namaszczenie olejem nazywanym krzyżmem:

Bóg wszechmogący, Ojciec naszego Pana, Jezusa Chrystusa, który cię uwolnił od grzechu i odrodził z wody i z Ducha Świętego, On sam namaszcza ciebie krzyżmem zbawienia, abyś włączony(a) do ludu Bożego, wytrwał(a) w jedności z Chrystusem Kapłanem, Prorokiem i Królem na życie wieczne.

To przypomnienie wspomnianego już zobowiązania do udziału w misji Chrystusa. Potem jest włożenie białej szaty. Wiadomo, to symbol nowości; czystości tego, który został obmyty z grzechu, wezwany do świętości i  przeznaczony do życia wiecznego razem z aniołami. No i jest wręczenie zapalonej świecy. Nie ma już ciemności grzechu i śmierci, jest światło zbawienia i życia wiecznego...

Bierzmowanie: dopełnienie chrztu

A bierzmowanie? To dopełnienie łaski chrztu Czytamy w Katechizmie: (KKK 1316)

Bierzmowanie udoskonala łaskę chrztu; jest ono sakramentem, który daje Ducha Świętego, aby głębiej zakorzenić nas w synostwie Bożym, ściślej wszczepić w Chrystusa, umocnić naszą więź z Kościołem, włączyć nas bardziej do jego posłania i pomóc w świadczeniu o wierze chrześcijańskiej słowem, któremu towarzyszą czyny.

Daje Ducha Świętego – czytamy. Ileż kryje się pod tym lapidarnym stwierdzeniem? Przecież On przychodzi ze swoimi wielorakimi darami. Tymi zwyczajnymi, mało spektakularnymi, i tymi nadzwyczajnymi, budzącymi nieraz ekscytację. Często działa jednak w ciszy, ledwo dostrzegalny, tak, by nie epatować: „oto Ja, widzicie, działam”. Nie, On woli być przezroczysty, niezauważalny. A wśród tych wszystkich darów, które przynosi, najbardziej podstawowa jest miłość. Ta o której święty Paweł pisał, że jest cierpliwa, łaskawa, nie zazdrości, nie szuka poklasku, nie unosi się pychą, nie dopuszcza się bezwstydu, nie szuka swego, nie unisi się gniewem, nie pamięta złego; która nie cieszy się z niesprawiedliwości,  lecz współweseli się z prawdą; wszystko znosi, wszystkiemu wierzy, we wszystkim pokłada nadzieję, wszystko przetrzyma.

To, że sakrament bierzmowania daje Ducha Świętego nie znaczy, że w tylko bierzmowanym może On działać. Przypomnijmy sobie katechezę o Trójcy: rozróżnienie między osobami dotyczy wewnętrznych relacji w Trójcy, nie działania „na zewnątrz”. Ale bierzmowanie daje go jakoś bardziej. Jest swoistą pieczęcią Ducha, która odciska się na przyjmującym ten sakrament, jest znakiem jego przynależności do Boga. Skutkiem jego przyjęcia – jak czytamy w KKK 1303 – jest wzrost i pogłębienie łaski chrzcielnej.

Jak udziela się bierzmowania?

Razem czy osobno? To znaczy razem z chrztem czy później? W tradycji Kościoła znane są obie formy. Znajdujące zresztą potwierdzenie w praktyce Apostołów. Ot, Piotr i Jan poszli udzielić daru Ducha Świętego ochrzczonym już wcześniej Samarytanom, „ Bo na żadnego z nich jeszcze nie zstąpił. Byli jedynie ochrzczeni w imię Pana Jezusa” (Dz 8). Razem ze chrztem podkreśla jedność tych inicjacyjnych sakramentów. Osobno – podkreśla wagę jedności z biskupem, który zasadniczo tego sakramentu udziela (choć w pewnych okolicznościach może go udzielać kapłan). Jak się go udziela?