Wyciągnąć wnioski

Nawet osoby słabo zorientowane w obrocie nieruchomościami mogły także przestrzec, że kwestia operatów szacunkowych, czyli odpowiednich wycen ziemi w Polsce, nie jest najlepiej zorganizowana i może stać się polem do różnych nadużyć. Znów trzeba podkreślić, że to nie strona kościelna wykonywała operaty, tylko atestowani zgodnie z odpowiednimi przepisami rzeczoznawcy. Jeśli się mylili, bądź oszukiwali, powinni ponieść tego konsekwencje. Ponieważ jednak operaty były zamawiane przez pełnomocników podmiotów kościelnych, dało to pole do spekulacji, że są przygotowywane „pod zamawiającego”. Gdyby wcześniej udało się na stronie państwowej wymóc, aby operaty były zamawiane przez MSWiA, nie byłoby dzisiaj dwu-znacznych sugestii w mediach, że za nieprawidłowe operaty odpowiada strona kościelna.

Skala tych zaniedbań nie jest zresztą wielka, gdyż zaledwie w kilku, na blisko trzy tysiące przypadków, wartość operatów była kwestionowana. Tym niemniej na poziomie Episkopatu Polski powinno powstać gremium składające się z prawników o nieposzlakowanej reputacji, które służyłoby kompleksowym doradztwem podmiotom kościelnym, a także wskazywało sprawdzone osoby, aby reprezentowały je przed Komisją. Ponieważ takiego gremium nie było, jednym z przedstawicieli podmiotów kościelnych przed Komisją Majątkową został Marek P., były funkcjonariusz organów bezpieczeństwa PRL. Choć reprezentował on interesy tylko kilkunastu podmiotów kościelnych, a kontrowersje wzbudzały jego działania w dwóch sprawach, pozwoliło to mediom na wykreowanie negatywnego wizerunku prac Komisji.

Medialne zaniedbania
Problemy związane z działalnością Komisji Majątkowej pokazały jednocześnie, że strona kościelna nie jest przygotowana na odpieranie medialnych manipulacji w tej sprawie. Krytyczne publikacje na temat działalności Komisji ukazywały się systematycznie od wielu lat, bez reakcji po stronie kościelnej. Dopiero gdy został aresztowany Marek P. oraz zostały postawione zarzuty członkom Komisji, o całej sprawie zaczęli głośno mówić biskupi. W efekcie nasi przeciwnicy tak się rozzuchwalili, że poseł Sławomir Kopyciński z SLD, który bezkarnie głosił, że odzyskiwanie przez Kościół utraconego mienia jest największym finansowym przekrętem w historii Polski, gdy usłyszał kilka słów prawdy, zagroził, że pozwie biskupów do sądu.

Nie wytłumaczono także opinii publicznej mechanizmu dochodzenia do odszkodowań oraz istoty naprawienia krzywd poprzez przydzielenie mienia zastępczego. Dlatego wielu katolików miało wątpliwości, gdy dowiadywali się z mediów, że ziemię ich gminy dostał nagle zakon z drugiego końca Polski, po cenach znacz-nie odbiegających od rynkowych. Zupełnie nie potrafiono także wyjaśnić, na jakie cele przeznaczane są pieniądze pochodzące ze sprzedaży ziemi otrzymanej jako mienie zastępcze, albo w jaki sposób wykorzystywane są przejmowane przez stronę kościelną obiekty. W świadomości publicznej praktycznie w ogóle nie funkcjonuje fakt, że środki odzyskiwane na mocy decyzji Komisji Majątkowej zostały spożytkowane na działalność charytatywną, restaurację obiektów sakralnych oraz prowadzenie zakładów opieki medycznej.

Ale skąd ludzie mają to wiedzieć, skoro Kościół sam nie zrobił w tej sprawie bilansu, jasno pokazując, w jaki sposób środki pozyskane wskutek decyzji Komisji Majątkowej zostały użyte. Brakowało mi także jasnego stanowiska Kościoła wobec całego problemu reprywatyzacji i poszanowania własności. Bezprawny zabór mienia kościelnego przez władze PRL był przecież tylko częścią wielkiej grabieży, której ofiarą po 1945 r. stała się znaczna część polskich elit, ziemiaństwa, przedsiębiorców, właścicieli nieruchomości. Ta kwestia jest ciągle aktualna, ponieważ państwo polskie, jako jedno z ostatnich w Europie Wschodniej, nie przeprowadziło procesu reprywatyzacji.