Węgierski monarcha - Władysław I Święty

Po śmierci Beli tron – a właściwie rządy nad 1/3 podzielonego królestwa – próbował objąć brat Władysława, Gejza I. Późniejszy święty służył mu radą w trudnych czasach wojen domowych z królem Węgier, Salomonem, który wspierany przez wojska niemieckie nie godził się na rządy Gejzy w przypadających mu zgodnie z prawem księstwach. Władysław, Gejza i Lambert - trzeci z synów Beli I - opuścili w pewnym momencie Węgry i udali się do Polski, po militarną pomoc Bolesława II Szczodrego.

Gdy przybyli z jego wojskami na Węgry, Salomon - 20 stycznia 1064 roku - zawarł z braćmi rozejm w miejscowości Gyor. Zgodnie z jego postanowieniami Salomon pozostawał monarchą węgierskim, bracia zaś mogli bez przeszkód sprawować rządy w księstwach, którymi wcześniej władał ich ojciec. Kiedy w roku 1068 tereny Transylwanii najechali Pieczyngowie, bracia wraz z królem Salomonem odbili region z rąk koczowników, pokonując ich w bitwie pod Kerles. Jak głoszą legendy, po zakończonym starciu, święty Władysław I miał udać się w pościg za grupą uciekających Pieczyngów i uratować z niewoli porwaną przez nich młodą Węgierkę.

Niestety, z czasem stosunki między Salomonem i synami Beli uległy pogorszeniu. Doszło do kolejnej wojny domowej, w której to bracia pokonali dotychczasowego monarchę, na nowego władcę obrano zaś Gejzę. Władysław w 1074 roku skutecznie dowodził obroną słowackiego dziś miasta Nitra przed nacierającymi oddziałami Salomona i po śmierci Gejzy, 25 kwietnia 1077 roku, to właśnie późniejszy święty został obwołany nowym monarchą Węgier.

Na głowę włożono mu koronę przysłaną przez cesarza bizantyjskiego Michała VII Dukasa – słynna korona świętego Stefana znajdowała się wówczas w rękach Salomona. Władysław ostatecznie pokonał Salomona w 1085 roku. Dwa lata wcześniej dzięki jego staraniom kanonizowano Stefana I, jego syna Emeryka oraz Gerarda z Csanad.

Węgry rozkwitły pod jego panowaniem. W Kościele wprowadzano reformy Grzegorza VII, w 1087 roku założono biskupstwo w Agram, czyli w dzisiejszym Zagrzebiu, gdyż Władysław rozciągnął swe panowanie także na tereny należące dziś do Chorwacji. Warto zaznaczyć, że podczas polskiego sporu Władysława Hermana ze Zbigniewem, król węgierski poprzeć miał Zbigniewa.

Władysław I zmarł 29 czerwca 1095 roku nieopodal Nitry. Pochowano go – tak, jak sobie tego przed śmiercią życzył – w katedrze w Wielkim Waradynie (dzisiejsza Ordea w Rumunii). Tam też w średniowieczu odbywały się liczne pielgrzymki do jego grobu. Kanonizowano go w 1192 roku.

W 150 lat po jego śmierci Mongołowie najechali Wielki Waradyn. Wtedy to – zgodnie z legendarnymi przekazami - Władysław ukazał się na koniu w towarzystwie unoszącej się ponad nim niewiasty w złotej poświacie. Na ten widok azjatyccy wojownicy uciekli w popłochu, miasto zaś dzięki cudownej interwencji zostało ocalone...