Pallotyn z Kanady: Papież dał początek wędrówce ku uzdrowieniu

Rdzenni mieszkańcy Kanady są przeszczęśliwi, że Papież dotrzymał słowa i mimo problemów zdrowotnych przyjechał na ich ziemię. W rozmowie z Radiem Watykańskim wskazuje na to pracujący w tym kraju ks. Łukasz Kopaniak. Polski pallotyn wyznaje, że symbolem pierwszego dnia podróży pozostanie dla niego widok Franciszka na wózku inwalidzkim, który samotnie modli się na cmentarzu przy szkole rezydencjalnej.

Populacja rdzennych mieszkańców Kanady to 1 mln 700 tys., z tego 40 proc. deklaruje się jako katolicy. Jest to bardzo istotna grupa wiernych w Kościele katolickim. „To pielgrzymka pokutna i przeprosiny były głównym wątkiem pierwszego papieskiego przemówienia. Franciszek zapowiedział, że jest to dopiero początek wędrówki ku uzdrowieniu” – mówi ks. Kopaniak wskazując na trafność tematu podróży „Kroczymy razem”. Pallotyn podkreśla, że rdzenni mieszkańcy nie szukają zemsty za szkoły rezydencjalne. Nie chodzi im o rewanż czy nawet o rekompensaty. „Chodzi o to, by tę sprawę wreszcie zamknąć w duchu pojednania, żeby można było zacząć budować życie wspólnie od nowa” – mówi ks. Kopaniak.

    „Szczególnie to pierwsze spotkanie na miejscu dawnej szkoły rezydencjalnej, która była największa spośród 139 w większości prowadzonych przez Kościół katolicki, było naprawdę wzruszające. Trzeba podkreślić, że niektórzy rdzenni mieszkańcy ze swoich miejsc zamieszkania, z rezerwatów podróżowali nawet kilka dni i oczekiwali na spotkanie z Ojcem Świętym w palącym słońcu, ale pełni nadziei. Niektórzy z nich, tak jak słyszałem, byli w Rzymie na spotkaniu z Ojcem Świętym na przełomie marca i kwietnia i wspomnieli, że zapraszali go, żeby przyjechał na ich ziemię. Przyrzekł im, że przyjedzie i byli przeszczęśliwi, że mimo jego słabości zdrowotnych dotrzymał słowa i przyjechał – mówi papieskiej rozgłośni ks. Kopaniak. – Wiele osób na tym spotkaniu płakało ze wzruszenia, także z tego powodu, że tekst przemówienia Ojca Świętego był tłumaczony na kilka dialektów, m.in. na język kri. To jest to plemię, którego dzieci uczęszczały do tej szkoły, gdzie odbyło się spotkanie z Papieżem. W czasach, kiedy szkoła funkcjonowała przez prawie 150 lat ten język, jak i inne języki plemienne, był zakazany. Można było mówić jedynie w języku angielskim lub francuskim. Słowa Papieża zostały przyjęte bardzo serdecznie. Otrzymał specjalne podziękowanie, bo dostąpił niezwykłego honoru otrzymując tradycyjny pióropusz wodza. W tej chwili jest on zarezerwowany tylko dla rdzennych mieszkańców, dla ich wodzów i używanie go w innych celach uważane jest za nietakt, czy wręcz za zniewagę. Fakt, że Papież włożył pióropusz na głowę wywołało aplauz zgromadzonych. Dla mnie najbardziej wymownym i uderzającym momentem nie były nawet słowa prośby o przebaczenie, ale widok Ojca Świętego siedzącego na wózku inwalidzkim, samotnie, w milczeniu, na środku cmentarza przy tej szkole. Z jego postawy widać było jego wielki żal. To wydaje mi się taki najbardziej wymowny moment z pierwszego dnia pielgrzymki.“

Temat szkół rezydencjalnych to bardzo ciemna strona historii Kanady. Zmaga się z tym cały kraj choć wielu próbuje pokazać, że jest to jedynie problem Kościoła katolickiego. „Papieska prośba o przebaczenie to początek wędrówki ku uzdrowieniu” – mówi ks. Kopaniak.

 „Ojciec Święty przyjechał, żeby przeprosić. To jest pielgrzymka pokutna i rzeczywiście w jego pierwszym przemówieniu przeprosiny były głównym wątkiem. Prosił o przebaczenie za wszystko co Kościół katolicki i chrześcijanie w ogóle uczynili wobec tych dzieci, które były zabierane ze swoich rodzin i swoich plemion do szkół. To były szkoły z internatem, praktycznie jak koszary, to był internat całoroczny, te dzieci praktycznie nie miały możliwości kontaktu z rodzinami, bo bardzo rzadko mogły wyjeżdżać czy kontaktować się z najbliższymi – mówi ks. Kopaniak, który przez lata pracował w parafii, na terenie której istnieje rezerwat i dawna szkoła rezydencjalna, obecnie zamieniona na muzeum. – Wiele dzieci, które uczęszczało do tych szkół zmarło. Trudno o dokładne dane, bo wiele dokumentów zostało zniszczonych przez rząd. Wiele dzieci nigdy nie powróciło do domów. Kiedy w Rzymie Ojciec Święty przyjmował delegacje rdzennych mieszkańców otrzymał od nich parę malutkich indiańskich mokasynów dziecięcych. Powiedzieli, że to jest właśnie symbol tych dzieci, które w tych szkołach były i które nigdy z tych szkół nie powróciły do rodzin. W symbolicznym akcie Papież przywiózł teraz te mokasyny ze sobą i wręczył rodzinom, których członkowie uczęszczali do tych szkół.“

Pallotyn przypomina, że w minionym roku temat szkół rezydencjalnych powrócił po odkryciu grobów znajdujących się wokół tych szkół, które z upływem czasu popadły w ruinę i są nieoznaczone. „Gniew ludzi w Kanadzie obrócił się głównie w stronę Kościoła katolickiego chociaż trzeba powiedzieć, że były to szkoły wybudowane przez państwo” – mówi ks. Kopaniak.

„Rząd był autorem całego programu, a inni jedynie realizowali te dyrektywy, które otrzymali. Też było społeczne poparcie dla tego projektu w tym czasie. Było to złe, bardzo złe. Papież nazwał to wręcz kolosalnym błędem i katastrofą. W związku ze znalezieniem tych grobów w zeszłym roku, bardzo wiele aktów wandalizmu spotkało właśnie kościoły katolickie i różne instytucje katolickie. Nawet 60, 70 kościołów zostało zniszczonych, niektóre z nich zostały nawet spalone. Szczególnie w tych regionach Kanady, gdzie tych szkół było najwięcej – mówi papieskiej rozgłośni ks. Kopaniak. – Z rozmów z ludźmi, którzy pracują w dawnej szkole rezydencjalnej przekształconej obecnie na muzeum, która była w mojej wcześniejszej parafii odniosłem wrażenie, że rdzenni mieszkańcy nie szukają zemsty. Nie chodzi o rewanż, nawet nie o rekompensaty. Chodzi o to, by tę sprawę wreszcie zamknąć w duchu pojednania, żeby można było zacząć budować życie wspólnie od nowa. Dlatego hasło tej pielgrzymki «idziemy razem» wydaje się niesamowicie trafione i ważne.“

Ks. Kopaniak dodaje, że choć nazwa „rezerwat” nie brzmi najlepiej, to wciąż one istnieją zarówno w Kanadzie, jak i Stanach Zjednoczonych. Są to wydzielone obszary, gdzie administracją zajmują się rdzenni mieszkańcy. Te plemiona mają tam wszelkie prawa, same organizują życie. Obecnie po całym terytorium Kanady rozsianych jest ok. 630 plemion, żyjących w wielu rezerwatach. Rezerwaty mają swoją służbę zdrowia, szkoły, policję, straż pożarną, a także przywileje, np. nie płacą ogólnych podatków. „Wiem, że wiele osób rezygnuje z życia w rezerwacie i wolą mieszkać poza. Niektórzy z moich parafian mieszkali w rezerwacie i przyjeżdżali do nas na Mszę. Na pewno byli katolikami z pokolenia na pokolenie” – mówi ks. Kopaniak. Wskazuje, że rdzenni mieszkańcy bardzo doceniają to, że Franciszek do nich przyjechał, tym bardziej, że odwołał przecież inne pielgrzymki i z powodu problemów z kolanem zmuszony jest do korzystania z wózka inwalidzkiego. „Dla nich jest bardzo ważne, że Papież ryzykując nawet własnym zdrowiem przyjechał do nich, by modlić się wspólnie o pojednanie – mówi pallotyn. – Media, które zwykle są tutaj bardzo krytyczne wobec Kościoła katolickiego, starają się być w miarę obiektywne. Jest dużo informacji na temat każdego spotkania, są bardzo pozytywne komentarze.