Akcja Katolicka - 20 lat w Polsce

W tym roku mija 85. rocznica ustanowienia Akcji Katolickiej - stowarzyszenia ludzi świeckich - w Polsce, a także 20 lat od momentu odrodzenia stowarzyszenia i powołania pierwszych odnowionych struktur.

Najważniejsze daty

Akcja Katolicka została powołana przez papieża Piusa XI. Istotą jej działalności miał być udział świeckich w apostolstwie hierarchicznym Kościoła. Początkowo Stowarzyszenie działało we Włoszech, Francji, Belgii i Niemczech, zaś w latach 20. na wezwanie Ojca Świętego episkopaty w wielu krajach zaczęły tworzyć ramy organizacyjne dla AK.

9 września 1929 roku, obradująca w Poznaniu Komisja Prawna Episkopatu Polski postanowiła utworzyć Akcję Katolicką. W kwietniu 1930 roku Konferencja Episkopatu wyłoniła specjalną komisję do zatwierdzenia statutu organizacji, który zredagował sam Prymas Polski - August Hlond. Papież Pius XI zatwierdził dokument pismem Sekretariatu Stanu z 27 listopada 1930 roku. Tym samym polski Statut Akcji Katolickiej uzyskał, obok statutu włoskiego, otrzymał najwyższą sankcję prawną. 24 listopada 1930 roku kard. Hlond erygował Naczelny Instytut Akcji Katolickiej z siedzibą w Poznaniu. Statut ustanowił patrona dla stowarzyszenia w osobie św. Wojciecha oraz przyjął Święto Chrystusa Króla jako główną uroczystość Akcji Katolickiej w Polsce. Dzieło rozwijało się prężnie - w chwili wybuchu wojny 750 tys. członków.

Po wojnie władze komunistyczne rozwiązały wszystkie stowarzyszenia świeckie, w tym AK. Po upadku komunizmu stowarzyszenie odrodziło się na wyraźne życzenie św. Jana Pawła II wypowiedziane do biskupów polskich w roku 1993. Dekret erygujący Akcję Katolicką podpisał 2 maja 1996 r. Prymas Polski ks. kard. Józef Glemp. Następstwem podjętych działań były wybory statutowych władz krajowych stowarzyszenia przeprowadzone w Częstochowie w dniach 20-21 listopada 1998 roku. Delegaci wybrali dziewięcioosobowy zarząd oraz trzech kandydatów na prezesa stowarzyszenia. Kard. Józef Glemp desygnował do tej funkcji Halinę Szydełko z diecezji rzeszowskiej. W dniach 23-25 listopada 2001 r. w Poznaniu odbył się I Krajowy Kongres Akcji Katolickiej pod hasłem „Chrystus nadzieją przyszłości”.

W grudniu 2000 roku Akcja Katolicka w Polsce przystąpiła do Międzynarodowego Forum Akcji Katolickiej (FIAC) – organizacji, która skupia 50 stowarzyszeń z Europy, Afryki, Ameryki i Azji. Władze Forum stanowi Zjazd delegatów zbierający się co trzy lata oraz pięcioosobowy Sekretariat Generalny. Polska była jej członkiem w poprzedniej kadencji.

Misja

Powołujący do życia Akcję Katolicką papież Pius XI przedstawiając główne założenia stowarzyszenia w encyklice "Ubi arcano" oraz w encyklice "Divini Redemptoris" wyznaczył jej zadania na rzecz budowania państwa sprawiedliwości społecznej, opartej na nauczaniu Kościoła. Sobór Watykański II uznał AK za urząd, czyli posługę, którą cechuje nadprzyrodzone pochodzenie, kościelny charakter działalności, trwałość działania i publiczne uznanie przez Kościół. (...) W dekrecie o działalności misyjnej Kościoła Ad gentes czytamy: „Do założenia Kościoła i do rozwoju wspólnoty chrześcijańskiej konieczne są różne urzędy, powoływane przez Boga spośród wiernych; winny one doznawać od wszystkich troskliwego poparcia i czci. Zalicza się do nich urząd kapłanów, diakonów i katechistów oraz Akcję Katolicką” (DM 15).

Św. Jan Paweł II, na którego życzenie doszło do odrodzenia organizacji, tak powiedział podczas pielgrzymki do Polski w roku 1997: „Dzisiaj potrzebni są ludzie świeccy rozumiejący potrzebę stałej formacji wiary. Jakże dobrze się stało, iż została przywrócona do życia w Kościele na polskiej ziemi Akcja Katolicka (…), która obok różnych ruchów i wspólnot modlitewnych staje się szkołą wiary”.

Papież Benedykt XVI podczas spotkania z włoskimi strukturami stowarzyszenia mówił: „Kościół w tej chwili historii szczególnie potrzebuje ludzi wierzących, którzy dają świadectwo Chrystusowi – Jego prawdzie i miłości. Dorośli i młodzież należący do Akcji Katolickiej winni cieszyć się przynależnością do Kościoła i umieć przekazywać społeczeństwu motywację życia i nadziei”.

Najważniejsze liczby

Liczba członków zwyczajnych Akcji Katolickiej w Polsce wynosi 19 470 osób zrzeszonych w 1843 parafialnych oddziałach, w 40 diecezjach. Akcja Katolicka ma też 3506 członków wspierających. Średni statystyczny diecezjalny instytut to 488 członków zwyczajnych oraz 46 oddziałów parafialnych. Pod względem liczebności najliczniejsze struktury działają w archidiecezji przemyskiej - 3214, diecezji tarnowskiej - ok. 2000, bielsko-żywieckiej - 1307, poznańskiej - 1116 i rzeszowskiej - ok. 1000 osób. To dane ze sprawozdania sekretarza w Zarządzie Krajowego Instytutu Akcji Katolickiej Kazimierza Kryli.

Są też mniej liczne pod tym względem diecezje - w pelplińskiej tamtejsze struktury stowarzyszenia liczą 196 członków, w kieleckiej - 195 w bydgoskiej – 186, w gnieźnieńska 173, a w gdańskiej – 145. Jak wyliczył sekretarz rady, w roku minionym w diecezjach odbyły się średnio 2 spotkania w ciągu roku, podczas gdy zarządy obradowały w tym czasie średnio na 9 posiedzeniach.

Czym zajmuje się Akcja Katolicka?

Inicjatywy diecezjalne są bardzo różnorodne. Popularnymi formami działalności są: festiwale pieśni religijnej, przeglądy pieśni patriotycznej, konkursy wiedzy religijnej i historycznej oraz literackie dla dzieci i młodzieży. Stowarzyszenie organizuje imprezy rocznicowe upamiętniające ważne wydarzenia historyczne. Akcja Katolicka w Białymstoku organizuje np. Ogólnopolski Konkurs Młodych Organistów im. Franciszka Karpińskiego. Płock wyspecjalizował się w Maratonach Biblijnych, a Gdańsk w Konkursie Biblijnym im. Kardynała A. Hlonda. Kraków organizuje Ogólnopolski Festiwal Pieśni Patriotycznej, Poznań – Forum Duszpasterskie, Pelplin – Dni Społeczne, Olsztyn – Wentę Dobroczynną. Są to imprezy cykliczne odbywające się od kilku, a nawet kilkunastu lat.

Akcja Katolicka prowadzi też szkoły, ośrodki pomocowe, placówki zdrowia. Pod szyldem stowarzyszenia działają Warsztaty Terapii Zajęciowej, Centra Integracji Społecznej i Kluby Pracy. Od paru lat w Sandomierzu funkcjonuje Dom Ulgi w Cierpieniu, a w łódzkim Zgierzu - Świetlica Środowiskowa otaczająca opieką wymagających pomocy uczniów. W tym roku w Jeleśni (diec. bielsko-żywiecka ), w zabytkowej, zrewitalizowanej plebanii, otwarto Centrum Konferencyjno-Formacyjne. AK diecezji zielonogórsko-gorzowskiej prowadzi szkołę, a diecezja warmińska Ośrodek Edukacyjno-Wychowawczy dla niepełnosprawnych dzieci i młodzieży. Członkowie organizacji niosą pomoc charytatywną potrzebującym – osobom starszym, niepełnosprawnym, dzieciom z rodzin zagrożonych wykluczeniem społecznym. Pomagają w sytuacjach dramatycznych wydarzeń – pożarów, powodzi.

Katolicy w polityce

- Dobry katolik miesza się do polityki – powiedział niedawno papież Franciszek. Stwierdził też, że polityka jest jedną z najwznioślejszych form miłości, bo służy dobru wspólnemu. „Rządzący, który nie kocha, nie może rządzić; może najwyżej wymuszać dyscyplinę, wprowadzać trochę porządku, ale nie rządzić”. Święty Jan Paweł II z kolei nauczał, że politykiem w szerszym znaczeniu jest każdy człowiek, który przez swoją działalność społeczną wnosi wkład do dobra wspólnego, czyli przyczynia się do budowania takiego ładu społecznego, w którym szanowane są prawa i wolności należne każdemu człowiekowi w społeczeństwie.

W poczuciu odpowiedzialności za kraj, Akcja Katolicka coraz mocniej angażuje się w życie społeczno-polityczne. Przypomina o obowiązku uczestniczenia w wyborach i apeluje o roztropne wybory. Członkowie Akcji Katolickiej korzystają też z czynnego prawa wyborczego, startują w wyborach samorządowych i parlamentarnych. W sejmie minionej kadencji pracował poselski zespół członków i sympatyków AK oraz innych stowarzyszeń katolickich. Od paru lat, wspólnie z zespołem, organizowała w sejmie konferencje poświęcone ważnym aspektom życia publicznego.

Po ostatnich wyborach w ławach Sejmu i Senatu zasiadło 23 parlamentarzystów będących członkami Akcji Katolickiej na czele z prezes Zarządu Krajowego Instytutu Akcji Katolickiej Haliną Szydełko. Członkowie Stowarzyszenia są świadomi, że na tym polu muszą wzmocnić swoje oddziaływanie, aby budować społeczeństwo obywatelskie zakorzenione w tradycji chrześcijańskiej i odważnie rozwiązywać współczesne problemy.