Odklejanie traumy

Ks. Piotr Sroga: Od niedawna mieszkasz w Gietrzwałdzie i jesteś odpowiedzialny za duszpasterstwo powołań w zgromadzeniu Kanoników Regularnych Laterańskich. Specjalizujesz się w psychoterapii uzależnień i współuzależnień. Ostatnio jednak uczestniczyłeś też w szczególnym szkoleniu...

Ks. Jarosław Klimczyk: Tak, to było szkolenie dla duszpasterzy ofiar wykorzystania seksualnego, ich rodzin i dotkniętych tym faktem wspólnot kościelnych. Sprawa dotyczyła przypadków, gdy sprawcą jest duchowny. 25 księży z całej Polski (czyli maksymalna dopuszczalna liczba) wzięło udział w tych spotkaniach. To była druga tura szkolenia. Pierwsza odbyła się na początku sierpnia i uczestniczyło w niej 13 osób.

Jak to się stało, że właśnie Ty wziąłeś udział w tym szkoleniu?

Zostałem o to poproszony przez prowincjała. Było to po konsulcie wyższych przełożonych zakonnych, gdzie wystąpił o. Adam Żak SJ, dyrektor Centrum Ochrony Dziecka. Poprosił wtedy, aby każdy przełożony wyznaczył dwie osoby do pracy z ofiarami nadużyć seksualnych. Struktura tworzona w Polsce przez o. Adama zakłada, że w każdej diecezji i w każdym zakonie będą delegat i duszpasterz oddelegowani do pracy z potrzebującymi pomocy w tej kwestii.

I czym mają się zajmować te osoby?

Delegat pełni rolę łącznika między osobą zgłaszającą wykorzystanie seksualne, a przełożonym kościelnym. Jego zadaniem jest przeprowadzenie dochodzenia wstępnego i wskazanie miejsca, gdzie osoba poszkodowana może otrzymać pomoc psychoterapeutyczną, prawną i duszpasterską. Chodzi o wyjaśnienie procedur prawnych przy zgłaszaniu tego typu spraw i ułatwienie drogi do biskupa miejsca. Natomiast duszpasterz ma być kierownikiem duchowym ofiary. Działa on w zespole, w którym są psychoterapeuta i prawnik.

Oczywiście, nie możemy sobie wchodzić w nasze pola pracy. Duszpasterz musi podjąć trud oceny, jaki wpływ na relacje z Bogiem ma bolesne doświadczenie wykorzystania seksualnego danej osoby przez duchownego. Wiemy, że oprócz rany psychicznej następują trudności duchowe, w którym zostaje zaburzony obraz Boga. Duszpasterz więc towarzyszy danej osobie w odnalezieniu na nowo Jego prawdziwego obrazu; aby „odkleić” od niego traumatyczne wydarzenia. Mając wykształcenie i doświadczenie psychoterapeutyczne, muszę się pilnować, żeby nie włączył mi się psychoterapeuta. Mam być księdzem.

Czy istnieje jakiś ogólnopolski plan pomocy ewentualnym ofiarom nadużyć seksualnych w Polsce?

W tej chwili są tworzone punkty pomocy ofiarom nadużyć seksualnych w całym kraju. W Polsce ma być ich sześć. Jest plan, aby usytuować je w każdym regionie. W tej chwili otworzono pierwszy taki punkt w Poznaniu, który prowadzi osoba świecka. Znajduje się on przy jednej z parafii. Zamiarem o. Żaka jest wymiana wyszkolonych duchownych i świeckich między zakonami i diecezjami. Nawet zachęca się, aby w przypadku pojawienia się omawianego problemu angażować duszpasterzy spoza danej diecezji lub zakonu.

Czy szkolenie, które przeszedłeś, jest indywidualną inicjatywą, czy też ma swoje umocowanie w instytucjach kościelnych?

Istnieje Centrum Ochrony Dziecka, któremu u patronuje Konferencja Episkopatu Polski. Zresztą podczas każdego szkolenia są obecni biskupi. Zawsze jeden z nich sprawuje Eucharystię i głosi homilię. Ostatnio był obecny abp Celestino Migliore, nuncjusz apostolski w Polsce. Wcześniej uczestniczyli w spotkaniach abp Stanisław Gądecki i abp Wojciech Polak.

Czy tworzenie struktury punktów pomocy ofiarom nadużyć seksualnych wskazuje na to, że mamy w Polsce duży problem w tym temacie?

Jest to raczej działanie prewencyjne i zabezpieczenie drogi postępowania w przypadku ewentualnych nadużyć. Mechanizm, który ułatwi postępowanie w chwili przestępstwa. Mam nadzieję, że nie będzie konieczności jego uruchamiania. Prawidłowa jest postawa Kościoła w USA, który nie chował głowy w piasek i zajął się tym problemem dość szybko, co pozwoliło w niewielkim stosunkowo czasie odbudować podstawę jego wiarygodności. My jesteśmy, można by rzec, krok do przodu.

Ks. Jarosław Klimczyk CRL jest duszpasterzem przy Centrum Ochrony Dziecka z ramienia Zakonu Kanoników Regularnych Laterańskich