Arcybiskup Dakaru: nadszedł czas afrykańskich misjonarzy

Ale każda diecezja ma swoje sanktuarium Maryjne, a więc miejsce pielgrzymkowe, w którym gromadzą się wierni. Cechą charakterystyczną Popenguine jest to, że jest sanktuarium narodowym, gromadzącym wszystkich chrześcijan Senegalu. To wielki moment jedności.

Trzeba pochwalić intuicję, jaką miął pewien katolik świecki ponad 30 lat temu, gdy zaproponował młodzieży, by odbyła pielgrzymkę do Popenguine pieszo. Obecnie młodzi ludzie z różnych diecezji idą, pokonując przynajmniej 40 kilometrów na piechotę, i spotykają się w sanktuarium.

Państwo wspiera nasze pielgrzymki, przyznając co roku subwencję na ich organizację. Włączone w to są także państwowe służby dostarczające wodę, energię elektryczną, połączenia telefoniczne. To prawdziwe współdziałanie. Dodajmy, że państwo i jego instytucje robią to samo w przypadku muzułmańskich wydarzeń religijnych - ich pielgrzymki także są subwencjonowane.

Pomoc w organizacji pielgrzymek pokazuje, że relacje Kościół-państwo są dobre i że (w większości muzułmańskim) Senegalu panuje prawdziwa wolność religijna.

- Tak właśnie jest. Jestem zadowolony ze współpracy państwa i Kościoła, ale także państwa i Meczetu, o której możemy powiedzieć to samo. Senegal jest państwem świeckim. Nie państwem niewierzących, ale państwem, które uznaje i przyznaje prawo do swobody wyznawania wiary. Każdy ma prawo praktykować swą wiarę, a państwo współpracuje z różnymi wspólnotami religijnymi obecnymi w kraju.

Nie ma napięć między chrześcijanami i muzułmanami?

- Mogą się zdarzyć jakieś sporadyczne napięcia, ale mają one raczej charakter anegdotyczny. Łączy nas nie tylko tożsamość historyczna i kulturowa, lecz również to, że muzułmańscy i chrześcijańscy zwierzchnicy religijni spotykają się, konsultują, co niewątpliwie przyczynia się do pokojowych relacji międzyreligijnych.

Pierwszym senegalskim kardynałem był Hyacinthe Thiandoum (1921-2004), przez 38 lat arcybiskup Dakaru. Czy nadal jest on ważną postacią dla Kościoła i społeczeństwa?

- Kard. Thiandoum zostawił nam fantastyczne dziedzictwo. Był bardzo otwarty na dialog z islamem. Podczas pielgrzymek do Popenguine z radością witał obecną na nich delegację muzułmanów. Wyznaczył nam linię, którą starał się kontynuować jego następca (w latach 2000-2014) kard. Théodore-Adrien Sarr. Ja też pamiętam, że powinienem to robić...

Poprzednikiem kard. Thiandouma był słynny abp Marcel Lefebvre (1905-1991)...

- ...który udzielił mi sakramentu bierzmowania. Był bardzo aktywnym misjonarzem. Zawdzięczamy mu większą część infrastruktury w archidiecezji dakarskiej. Ale naciskany przez różne ugrupowania, zbyt mocno manifestował swe poglądy polityczne, co z czasem okazało się dla niego szkodliwe i dwa lata po uzyskaniu niepodległości przez Senegal musiał być zastąpiony przez lokalnego biskupa.

Czy już wówczas, jeszcze przed Soborem Watykańskim II, przejawiał ciągoty tradycjonalistyczne?

- Nie było to może bardzo widoczne, ale ci, którzy go znali bliżej już wtedy je dostrzegali. Dla nas jednak liczyło się to, że pracował na rzecz zaszczepiania Kościoła i zapewniania mu środków działania. Choć sam należał do Zgromadzenia Ducha Świętego, sprowadzał też inne zgromadzenia zakonne, by pomagały w ewangelizacji Senegalu. Na przykład całą środkową część kraju powierzył Misjonarzom Najświętszego Serca Jezusowego.

Słynnym miejscem na kościelnej mapie Senegalu jest opactwo w Keur Moussa, znane na całym świecie z afrykańskiej muzyki liturgicznej.

- Trzeba wiedzieć, że to właśnie abp Lefebvre chciał, by w Senegalu zagościło życie monastyczne. Nawiązał w tym celu współpracę z opactwem benedyktynów w Solesmes we Francji. Projekt sfinalizował już jego następca. Gdy mnisi przyjechali z Solesmes, w Keur Moussa nie było nic, tylko busz. Kompletnie zmienili tam pejzaż, sadząc drzewa owocowe. Ale ich podstawową troską, zgodnie ze wskazaniami Soboru Watykańskiego II, była afrykanizacja liturgii. Odnieśli sukces, bo zaczęli korzystać z lokalnych instrumentów, takich jak: kora, balafon, tam-tam i inne bębny. Dziś opactwo w Keur Moussa jest znane na całym świecie, szczególnie dzięki ojcu Dominique’owi Catta (1927-2018), który jest dla nas pomnikiem obecności monastycznej w Senegalu.