Cysterski duch

Wspaniałe pocysterskie kompleksy klasztorne w Euro­pie i Polsce cieszą dziś oczy turystów i dusze pielgrzy­mów. Niektóre klasztory (w Polsce m.in. w Krakowie-Mogile, Jędrzejo­wie, Szczyrzycu i Wąchocku) nadal służą wspólnotom zakonnym, tak zasłużonym w dziejach kontynentu. Na terenie naszej diecezji cystersi osiedli pod koniec XIII wieku w Je­mielnicy.

Macierzystym opactwem dla jemielnickiego był klasztor w Rudach, gdzie cystersi rozpo­częli życie wypełnione modlitwą i wytężoną pracą w 1258 r. Właśnie w Jemielnicy i Rudach w pierwszy weekend września odbyło się VI Forum Szlaku Cysterskiego, które zgromadziło naukowców i miłośni­ków cysterskiego dziedzictwa z Pol­ski, Niemiec i Francji. W ramach Forum odbyła się m.in. konferencja naukowa Forum Scientiae Cisterciense poświęcona gospodarczym osiągnięciom cystersów. Mszę św. na rozpoczęcie VI Forum odprawił bp Jan Wieczorek, a kazanie głosił bp Andrzej Czaja. Uroczystym zakończeniem spotkania była nie­dzielna Suma, której przewodniczył bp Jan Kopiec, koncelebrowali m.in. cysterscy opaci z Jędrzejowa i Mogi­ły – o. dr Piotr Chojnacki, także pre­zes Polskiej Kongregacji Cystersów.

Osiągnięcia gospodarcze

Cystersi, w odróżnieniu od benedyktynów, którzy budowali klasztory na wzgórzach, osiedlali się w lasach i bagnistych dolinach. – Uposażenie klasztoru w Rudach nie było imponujące, ale z biegiem czasu mnisi przekształcili okolicę w wielki kombinat przemysłowy -mówi ks. prof. Franciszek Wolnik. W szczycie rozwoju do rudzkiego opactwa należało 9 wiosek i po­nad 10 tys. hektarów ziemi (głów­nie lasy). Cystersi założyli m.in. Bojków, Wójtową Wieś i Stodoły. Hodowali ryby i owce (stado 2000 sztuk), uprawiali zboża, sady i ogro­dy warzywne. Na zlecenie rządu pruskiego hodowali jedwabniki, uprawiali tytoń, a nawet bawełnę! Zajmowali się wytopem żelaza - jako pierwsi na Górnym Śląsku wy­budowali wielki piec hutniczy (1747 r.). W 1799 mieli zorganizowane 4 punkty skupu złomu. W 1740 roku opactwo zdecydowało się zamknąć doskonale prosperującą hutę szkła. Król nakazał wznowić produkcję, sprzeciwił mu się jednak opat, argu­mentując, że przynosi ona zbyt wiel­kie szkody w lasach, bo do wytopu szkła zużywano ogromne ilości węgla drzewnego.