Muzea, archiwa i biblioteki polonijne – ambasady polskiej pamięci

„Wszystkie te instytucje tworzy jedno: miłość i dbałość o historię i kulturę polską. To nasze dodatkowe ambasady na całym świecie” – mówi dyrektor Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej Marzena Kruk. W ostatnich dniach Rzym gościł obrady XLVII Sesji Stałej Konferencji Muzeów, Archiwów i Bibliotek Polskich na Zachodzie. W spotkaniu uczestniczyła delegacja IPN. 

Instytucje z bogatą historią

„To nieformalna grupa, która spotyka się co roku na stałych, ale bardzo ważnych konferencjach polskich instytucji polonijnych” - wyjaśnia Marzena Kruk w rozmowie z Radiem Watykańskim-Vatican News. W zakończonych w piątek obradach wzięli udział przedstawiciele 25 muzeów, archiwów i bibliotek z 9 krajów, działających na 4 kontynentach. 

Wśród nich są tak znane ośrodki, jak Muzeum Polskie w Rapperswilu, Biblioteka Polska w Paryżu czy Muzeum Polskie w Chicago. Do grona należą także Archiwa Misji Katolickich – m.in. w Anglii i Walii oraz we Francji.

„Część z tych instytucji powstała po II wojnie światowej. Niektóre mają znaczenie nie tylko dla Polonii, ale i dla samego kraju, jak choćby w Argentynie – Biblioteka Polska im. Ignacego Domeyki. Tam Polacy jako jedyna grupa narodowa doczekali się swojego dnia w kalendarzu świąt państwowych” – przypomina dyrektor Archiwum IPN.

Skarby Polonii i świadectwo prawdy

Nie sposób nie wspomnieć o Instytucie Piłsudskiego w Nowym Jorku czy o Polskim Instytucie Badawczym i Muzeum, finansowanym przez państwo węgierskie. „Te wszystkie instytucje z punktu widzenia IPN są niezwykle ważne. W okresie zniewolenia komunistycznego zachowały depozyt prawdziwego państwa polskiego, mówiły prawdę o tym, co dzieje się w Polsce, o zbrodniach na narodzie” – podkreśla Marzena Kruk. 

IPN wspiera archiwa polonijne 

„Funkcjonowanie tych instytucji w obszarze archiwalnym nie jest proste. Dokumenty wymagają dużych nakładów pracy i finansów – ich właściwego zabezpieczenia, opisania, uporządkowania” – zauważa Marzena Kruk. Dlatego współpraca między IPN a tymi instytucjami jest naturalna. „Od lat podpisujemy umowy, pomagamy w porządkowaniu materiałów archiwalnych – zarówno w Europie, jak i w Ameryce” – mówi dyrektor Archiwum IPN.

Szczególnie pomocna jest digitalizacja, która pozwala ocalić zasoby i uczynić je dostępnymi. „Digitalizacja to sposób na to, by dokumenty były dostępne, a tym samym, by historia Polonii i Polaków poza granicami mogła znaleźć swoich badaczy. Na podstawie tych materiałów można pisać książki i pokazywać ogromny trud, jaki Polacy poza granicami wkładali, by przechować polskość” – zaznacza Marzena Kruk.