Abp Bezák o relatywizmie wartości i drogi do sensu

Abp Bezák poruszył kwestię poszukiwania sensu życia i związku między myślą Viktora Frankla i św. Jana od Krzyża. Zwrócił uwagę na fakt, że choć stulecia dzielą te dwie osobowości, łączy je temat duchowych poszukiwań i transcendencji. Odniósł się do „Woli sensu. Założenia i zastosowanie logoterapii” i „Człowieka w poszukiwaniu sensu” Viktora Frankla, a także do „Nocy ciemnej” św. Jana od Krzyża, która ma wyjątkowy wymiar mistyczny.

W kontekście etyki i podejmowania decyzji moralnych zastanawiał się nad dylematami wartości, które towarzyszyły człowiekowi w różnych okresach historii. Podkreślił kontrast między nihilizmem a transcendencją oraz potrzebę poszukiwania sensu nawet w najtrudniejszych okolicznościach. Przypomniał osobę św. Maksymiliana Kolbego oraz los ofiar obozów koncentracyjnych.

Wyzwania naszych czasów: wojna i dehumanizacja

Abp Bezák wskazał także na współczesne wyzwania etyczne związane z wojną i dehumanizacją społeczeństwa. Zacytował Alberta Einsteina, który stwierdził, że człowiek, który nie widzi sensu życia, jest nie tylko nieszczęśliwy, ale jego egzystencja jest również zagrożona utratą witalności.

Wolność osobista i odpowiedzialność

Kolejną część wykładu poświęcił refleksji nad osobistą wolnością i odpowiedzialnością. Arcybiskup podkreślił, że każdy człowiek ma zdolność podejmowania decyzji, nawet jeśli często próbuje usprawiedliwiać swoje działania czynnikami zewnętrznymi. Podkreślił, że człowiek zawsze ma wybór między bierną akceptacją rzeczywistości a aktywnym poszukiwaniem sensu.

Wiara jako droga do rzeczywistości transcendentnej

Abp Bezák odniósł się również do analizy egzystencjalnej i jej związku z wiarą w Boga. Podkreślił, że Bóg nie może być rozumiany jako obiekt w przestrzeni, ale jako rzeczywistość transcendentna. Wskazał, że aby kogoś kochać, musimy najpierw istnieć. To samo dotyczy Boga - jeśli postrzegamy Go jako absolutne piękno, miłość i szczęście, Jego istnienie jest nieuniknione.

Wartości wobec Boga

Abp Bezák odniósł się również do kwestii tego, dlaczego wszyscy nie przyjmują wiary w Boga. Wyjaśnił, że wewnętrzne usposobienie i osobiste doświadczenie odgrywają kluczową rolę w zdolności człowieka do wiary. Przypomniał, że wszystkie prawdziwe wartości - prawda, piękno i dobro - wskazują na Boga, który nadaje sens ludzkiemu życiu.

Człowiek jako istota poszukująca sensu

Na zakończenie wykładu abp Bezák podkreślił, że człowiek jest istotą poszukującą sensu, który wykracza poza jego własną indywidualność. Przywołał myśl Viktora Frankla, że człowiek realizuje siebie w relacji do czegoś wyższego od niego samego. „Wiara w Boga jest ważnym elementem radzenia sobie z życiowymi kryzysami i sytuacjami granicznymi” – stwierdził emerytowany arcybiskup archidiecezji trnawskiej.

Abp Bezák podzielił się swoim doświadczeniem opieki nad matką w ostatnich latach jej życia. Po wykładzie dyskusja koncentrowała się na tym, jak wzbudzić w ludziach pragnienie prawdy i jak radzić sobie z utratą szacunku i przyzwoitości w dzisiejszym społeczeństwie.

Arcybiskup odpowiadał również na pytania, jak ewangelizować w dzisiejszym świecie, czy katolicy powinni zabierać głos w sprawie dzisiejszej sytuacji politycznej oraz czy będzie odbywał wizyty ad limina apostolorum z biskupami.

Miejsce odwagi i dialogu

Wykład otworzył dziekan Wydziału Teologicznego UJ, Marek Šmid oraz nuncjusz apostolski na Słowacji, abp. Nicola Girasoli.

Šmid podkreślił, że Wydział Teologiczny jest miejscem odwagi do zadawania pytań, debatowania, zgadzania się i krytycznego kwestionowania, podczas gdy w dialogu konieczne jest postrzeganie szerszego kontekstu i szanowanie różnych opinii.

Przypomniał, że abp Bezák pracował na Wydziale Teologicznym TU w latach 2000-2004 jako wykładowca logoterapii. Jego powrót na uczelnię był okazją do refleksji nad relatywizmem wartości i poszukiwaniem sensu we współczesnym świecie. Przypomniał również, że wydział cenił człowieka we wszystkich aspektach jego bytu, a dziedzictwo to pozostało w pięćdziesięciu latach podziemnego Instytutu Aloisianum, który opowiadał się za wolnością sumienia.

W obecnym kontekście, gdy społeczeństwo zmaga się z kryzysem sensu życia, a także w Jubileuszowym Roku Nadziei, który jest również rokiem szczególnej bliskości z Ojcem Świętym Franciszkiem, ważne jest, aby szukać nowych perspektyw i pogłębiać dialog.

Nawet w czasach niepewności możemy iść razem z nadzieją

Nuncjusz apostolski na Słowacji abp Nicola Girasoli przekazał z tej okazji pozdrowienia od papieża Franciszka, cytując jego słowa z encykliki „Fratelli tutti”: „Dzisiaj witamy braterstwo”. Wyraził radość z uczestnictwa w wykładzie odzwierciedlającym jedno z największych wyzwań naszych czasów - jak pogodzić zglobalizowany świat bez granic z naszymi tradycjami, tożsamościami kulturowymi i wartościami moralnymi. 

Nuncjusz pochwalił „budowanie przestrzeni dialogu” . „Środowisko akademickie jest miejscem, w którym możemy pobudzać odwagę do kształtowania świadomości społecznej. Abp. Robercie, witamy z powrotem na arenie teologicznej - cieszymy się, że znów możemy cię słuchać” – stwierdził nuncjusz. Przypomniał, że papież Franciszek podkreśla wagę dialogu, braterstwa i synodalności, wartości, które Kościół promuje poprzez modlitwę. „Nawet w czasach niepewności możemy iść razem z entuzjazmem, z nadzieją, że poszukiwanie prawdy i sensu zawsze doprowadzi nas do dobra” - dodał.

Odwołanie abp. Bezaka ze stanowiska arcybiskupa Trnawy przez papieża Benedykta XVI (2005-2013) wywołało w 2012 roku międzynarodowe poruszenie. Powody jego odwołania są nadal niejasne, ale ogólnie przyjmuje się, że było to związane ze kwestiami finansowymi i jego oskarżeniami wobec swojego poprzednika abp. Jána Sokola oraz wizytacją apostolską.

Papież Franciszek nie przywrócił abp. Bezaka na urząd biskupa diecezjalnego podczas swojego pontyfikatu, ale w kilku gestach dał do zrozumienia, że nadal jest on pełnoprawnym biskupem. Podczas wizyty papieża na Słowacji w 2021 r. Franciszek spotkał się z nim i jego matką.