Objawienie Boże, Tradycja, Pismo Święte

Kanon Pisma świętego

Gdy mówi się o kanonie ksiąg Pisma świętego i o ich kanoniczności (tzn. że należą do kanonu Pisma świętego), wówczas ma się na myśli fakt, iż właśnie te, a nie inne księgi czy pisma uznane zostały za natchnione przez Boga i weszły w skład Biblii, stanowiąc tym samym regułę wiary i moralności (słowo „kanon” znaczy tyle co „reguła” lub „norma”).

Zarówno w dziejach narodu izraelskiego, jak i w początkach chrześcijaństwa pojawiało się bowiem wiele pism religijnych, powołujących się na rzekome autorstwo uznanych religijnych autorytetów: proroków czy apostołów. Np. poza czterema znanymi Ewangeliami istnieją jeszcze pseudo-Ewangelie noszące w swych tytułach imiona różnych apostołów. Nie zostały one uznane za natchnione. Są to tzw. apokryfy.

Widać stąd, że kryterium decydującym o uznaniu danych pism za natchnione przez Boga, za pisma święte, była ich autentyczność. Księgi Nowego Testamentu są rzeczywiście dziełami apostołów lub ich uczniów, których imiona noszą, przynajmniej w tym znaczeniu, że ich treść pochodzi od wymienionych autorów, choćby zostały napisane lub zredagowane później przez kogoś innego.

Kto uznawał księgi biblijne za kanoniczne? Kto je „zaliczał” do Pisma świętego? Dla Starego Testamentu była to tradycja żydowska, dla Nowego - tradycja chrześcijańska, tzn. przekonanie, jakie istniało w pierwotnym Kościele, sięgające czasów apostolskich. Wyraża się ono w pismach najwcześniejszych ojców Kościoła, z których pierwsi sami byli jeszcze uczniami apostołów. Wobec powstających wątpliwości głos zabierały synody (IV-V w.), a później - w związku ze stanowiskiem reformacji - Sobór Trydencki.

Ta ostatnia sprawa wiąże się z historią kanonu ksiąg Starego Testamentu. Żydzi żyjący w starożytności w diasporze, tzn. w rozproszeniu, poza granicami Palestyny, opierając się na greckim przekładzie Biblii z III w. przed Chrystusem (tzw. septuaginta), uznawali o kilka ksiąg więcej niż Żydzi palestyńscy. Szło tu głównie o księgi bądź to napisane po grecku, bądź znane później tylko z wersji greckiej (Tobiasza, Judyty, Mądrości, Syracha, Barucha, dwie Machabejskie oraz fragmenty ksiąg Estery i Daniela). Księgi te nazwano deutero-kanonicznymi, jakby wtórnie zaliczonymi do kanonu. Chrześcijanie oparli się na septuagincie, czyli przekładzie greckim, a więc uznali wszystkie te księgi za natchnione. Gdy jednak protestanci w XVI wieku tłumaczyli Pismo święte na języki narodowe z tekstów oryginalnych, przyjęli za podstawę Biblię hebrajską, pomijając księgi deuterokanoniczne. Stąd powstała różnica między Biblią katolicką a protestancką.