To były czasy – wzdycha pewnie niejeden ministrancki senior, widząc coraz większe luzy w prezbiterium. Kiedyś o czytanie czy psalm toczyły się niemal walki w zakrystii. Każdy chciał pójść z ampułkami, przynieść lawaterz, a już najchętniej asystować z pateną przy rozdzielaniu Komunii. A dzisiaj chłopcy wolą częściej chodzić na nieroba – jak zdarza im się określać stronę prezbiterium, gdzie podczas Mszy są wyłącznie „stojakami”.

Slogan o wiejskiej szkole

Czasy się zmieniły, a wraz z nimi także pragnienia młodych chłopców. W niemal wszystkich parafiach (w dużych miastach i małych wioskach) widać gołym okiem, że ministrantów jest mniej niż 10 czy 15 lat temu. A przecież jeszcze niedawno dość popularne były opowieści o wiejskiej szkole, gdzie w najgorszym wypadku co drugi chłopak służy też do Mszy. – To slogan. Dziś nie ma wiele wspólnego z rzeczywistością – przekonuje proboszcz parafii Matki Bożej Matki Kościoła w Lisowie ks. Kazimierz Bartosik. – Dzieci nie chcą się angażować, rodzice nie nadają im tempa. Jak przypominam sobie dawne czasy, to nam też się nie chciało, ale mobilizowali nas rodzice. Obecnie, jako dodatek do służby, chłopców mocno przyciąga sport – dodaje opiekun jednej z najbardziej sportowych grup ministranckich. Jego podopieczni trzykrotnie sięgali po tytuł mistrza diecezji gliwickiej w piłce nożnej.

Kryzys? Powalczymy!

Na stronie internetowej ministrantów diecezji gliwickiej widnieje zestawienie dekanatów i parafii, które aktywnie włączają się w inicjatywy diecezjalnego duszpasterstwa. W czubie tabeli plasuje się parafia św. Gerarda ze Starych Gliwic. Mogłoby się wydawać, że tam prowadzenie ministranckiej grupy to bułka z masłem. – Niestety, też mamy problemy, szczególnie z zachęceniem nowych chłopców. Ostatnio przyjęliśmy tylko dwóch kandydatów – opowiada opiekujący się grupą ks. Adrian Kaszowski. – Może kiedyś nadejdzie kryzys. Ale nie damy się. Powalczymy, żeby tak się nie stało – zapewnia. Owa walka w wielu przypadkach oznacza przygotowanie atrakcji, które są dodatkiem do służby. – Chodzimy wspólnie do sali gimnastycznej, gramy w piłkę, organizujemy ogniska, wyjścia do kina. Także dzięki temu wspólnota się integruje – mówi ks. Sebastian Bensz z parafii św. Wawrzyńca w Zabrzu-Mikulczycach.

Morinki wpadają na konto

Księża próbują też w niekonwencjonalny sposób zachęcać do służby. W parafii Bożego Miłosierdzia w Gliwicach od kilku miesięcy działa elektroniczny system zliczania obecności. Wszyscy ministranci mają magnetyczny brelok, który każdorazowo zbliżają do multimedialnego rejestratora znajdującego się w zakrystii. Zabawka przypadła chłopakom do gustu. W Bytomiu-Suchej Górze ministranci wspólnie z mariankami za każdą obecność otrzymują… pieniądze. – Ale to tylko wirtualna waluta – wyjaśnia ks. Marcin Wojtczak. – Uruchomiliśmy Suchogórski Bank Ministrantów i Marianek, który wypłaca morinki. Za te wirtualne pieniądze można coś kupić bądź wylicytować na zbiórkach. W ofercie są m.in.: słodycze, bilety do kina, teatru, akcesoria sportowe – dodaje ks. Marcin.

Akcja do Wielkanocy

Akcyjność działa niemal wszędzie. Kiedy trzeba się zmobilizować i przygotować służbę, na przykład z okazji przyjazdu biskupa, chętnych zwykle nie brakuje. – Podobnie sytuacja wygląda podczas Triduum Paschalnego. Chłopcy angażują się wtedy i pięknie służą – mówi opiekun ministrantów w tarnogórskiej parafii Matki Bożej Królowej Pokoju ks. Jacek Orszulak. – My, księża i animatorzy świeccy, coraz bardziej szukamy sposobów, by duszpasterstwo było kontynuowane nie na zasadzie akcyjności. Coraz trudniej jednak zmobilizować nowe osoby do systematycznej służby. Zwykle po Wielkanocy zapał ucieka. Mobilizacja następuje we wrześniu, a potem na Boże Narodzenie. Problemem są także częste zajęcia pozalekcyjne. Język angielski, kółko muzyczne, jazda konna… A jeżeli do służby nie zachęcą rodzice, to chłopcy po prostu nie przyjdą – dodaje.

Czasem wina leży też po stronie opiekunów i ludzi pracujących w kościołach. Podczas spotkań z ministrantami słychać narzekania na wrzeszczących kościelnych czy niemiłych organistów próbujących w zakrystii rozładować zły nastrój. Chłopcy skarżą się też na opiekunów, którzy na przykład zabraniają służby w nowych strojach, każąc ubierać dziurawe komże. A tu akurat w stronę prezbiterium spogląda ktoś wyjątkowy: mama, tata czy ładna dziewczyna, na widok której mocniej bije serce. I trochę wstyd. To być może błahostki, ale kto był ministrantem, zrozumie, że sprawa jest poważna.

Inwestycja w siebie

„Jesteście elitą młodzieży” – takie słowa przynajmniej raz do roku padają do ministrantów z ambony kościoła św. Gerarda w Gliwicach. Swym podopiecznym przypomina o tym ks. Adrian Kaszowski, zwykle podczas Mszy w intencji wspólnoty ministranckiej. Pewnie robi się wtedy ciepło w sercach młodych ludzi, bo choć służąc nie zdobywają językowych certyfikatów czy umiejętności gry na kolejnym instrumencie, to jednak inwestują w siebie. Kiedyś, gdy było wielu ministrantów, ponoć (jak mówiono z przymrużeniem oka) wyrastali z nich księża, policjanci i... złodzieje. Dziś, gdy są młodą elitą, raczej na pewno wyrosną na porządnych ludzi.

Z klubem sportowym przegramy
Z ks. Jackiem Skorniewskim, diecezjalnym duszpasterzem Liturgicznej Służby Ołtarza, rozmawia Paweł Jurek.

Paweł Jurek: W wielu parafiach istnieje problem nowych „powołań” ministranckich. Co może być tego powodem?

Ks. Jacek Skorniewski: – Mniej dzieci przystępuje do I Komunii Świętej, mniej jest uczniów w szkołach, więc dzieci i młodzieży w grupach parafialnych również jest mniej. To efekt niżu demograficznego.

Może jedną z przyczyn jest również brak „atrakcyjności” grup ministranckich, które przegrywają z innymi propozycjami wielkiego świata?

– Nie jesteśmy po to, żeby konkurować i proponować atrakcyjniejsze formy od tego, co proponuje świat. Na grupy ministranckie trzeba patrzeć z zupełnie innego punktu widzenia. Nie chodzi o to, by być bardziej konkurencyjnym od klubu sportowego, bo wtedy zawsze przegramy. Można grać w piłkę, chodzić na języki czy różne kółka w szkole, być bardzo zajętym, a oprócz tego znaleźć czas na służbę przy ołtarzu. To wyzwanie dla duszpasterza w parafii, żeby służba ministrancka nie utrudniała chłopcom zaangażowania w życie. Konkurencji nie pokonamy.

Ważna jest chyba osobowość opiekuna ministrantów?

– Wspólnoty ministranckie są bardzo wrażliwe na osobę księdza. Jeśli poświęca czas i serce dla tej wspólnoty, to ona kwitnie. Bywa jednak, że ksiądz ma mniejszy talent do prowadzenia ministrantów, nie ma dla nich czasu i wtedy grupa upada. Jeśli w parafii ministranci pięknie służą i angażują się w duszpasterstwo, także diecezjalne, to na pewno jest to odbicie pracy opiekuna.

Skoro jednak ministrantów jest mniej, to za jakiś czas bardzo mocno możemy odczuć brak powołań kapłańskich. – Księży już jest mniej, podobnie jak kleryków w seminariach. Jeśli problem będzie się pogłębiał, to możemy się doczekać jeszcze mniejszej liczby powołań. Jan Paweł II nazwał kiedyś grupy ministranckie preseminarium. Zatem jeśli będzie mało ministrantów, to prawdopodobnie będzie też mniej księży.