Chcemy prostych, jednoznacznych odpowiedzi, zapominając niekiedy o tym, że głębokie przeżycie liturgii Kościoła wiąże się nie tylko z wiernością przepisom, ale i z ich rozumieniem. Dlatego zacznijmy nie od przepisów, ale od słów III Modlitwy Eucharystycznej. Prosimy w niej, aby Chrystus, którego ofiarujemy (modlitwa nad darami w uroczystość Objawienia Pańskiego) i przyjmujemy w Komunii Świętej, uczynił nas jednym ciałem i jedną duszą. Jedność, o którą się modlimy, wyraża się w sposób duchowy i fizyczny. Przez wyznanie jednej wiary, przez jednomyślne, czynne i pełne uczestnictwo, ale także przez gesty oraz postawy ciała. Każda z nich zespolona jest z tym, co aktualnie dzieje się przy ołtarzu. W „Ogólnym wprowadzeniu do Mszału Rzymskiego” czytamy: „Zachowywanie przez wszystkich uczestników jednolitych postaw ciała jest znakiem jedności członków chrześcijańskiej wspólnoty zgromadzonych na sprawowaniu świętej liturgii; wyrażają one bowiem i kształtują duchowe przeżycia uczestniczących”.

Spróbujmy opisać trzy postawy ciała, jakie przyjmujemy, uczestnicząc w Eucharystii. Postawa stojąca jest cechą ludzi w drodze, gotowych do życia treściami usłyszanego słowa Bożego, znakiem powstania ze snu śmierci, znakiem wolności i godności dzieci Bożych. Postawa siedząca jest znakiem zgromadzenia, które słucha Nauczyciela i skupia na Nim swoją uwagę. Postawa klęcząca wyraża pragnienie oddania czci i hołdu. W liturgii jest wyrazem uwielbienia podczas wypowiadania słów ustanowienia i ukazywania Postaci w czasie przyjmowania Komunii Świętej.

W których momentach Mszy św. przyjmujemy te postawy, określa „Ogólne wprowadzenie do Mszału Rzymskiego” w nr. 43. Wierni stoją: od rozpoczęcia śpiewu na wejście do kolekty włącznie; podczas śpiewu „Alleluja” i głoszenia Ewangelii; podczas wyznania wiary i modlitwy powszechnej; od wezwania „Módlcie się…” do końca Mszy św. (tu możliwe są wyjątki, o których niżej).

Wierni siedzą: podczas czytań, psalmu i przygotowania darów oraz kiedy zachowuje się milczenie po Komunii Świętej.

Wierni klęczą: podczas konsekracji; gdy kapłan mówi: „Oto Baranek Boży” – tam, gdzie jest taki zwyczaj. Na mocy tego przepisu w niektórych diecezjach zachowano także zwyczaj klęczenia od zakończenia aklamacji „Święty…” do końca modlitwy eucharystycznej.

Możliwe są pewne „adaptacje, które zostają powierzone osądowi biskupa diecezjalnego oraz Konferencji Episkopatu” (nr 386). Stąd nie należy się dziwić, gdy uczestnicząc we Mszy św. z dala od domu, zauważymy inne postawy. Co wtedy? „Wierni, którzy biorą udział w sprawowaniu Eucharystii poza swoją parafią, niech włączają się w świętą czynność w taki sposób, jakim posługuje się społeczność owego miejsca” (EM, 19).

Jeśli chodzi o nabożeństwa, postawy wiernych regulują lokalne agendy liturgiczne. •