W pierwszych wiekach Kościoła niedzielną Eucharystię sprawowano już w sobotę wieczorem, zgodnie z żydowską tradycją mierzenia czasu, według której kolejny dzień zaczynał się o zmierzchu. Stąd też pochodzi nasza tradycja Mszy wigilijnych, czyli sprawowanych wieczorem w przededniu jakiejś uroczystości. W Katechizmie Kościoła Katolickiego czytamy, że „wierni zobowiązani są do uczestniczenia w Eucharystii w dni nakazane, chyba że są usprawiedliwieni dla ważnego powodu (np. choroba, pielęgnacja niemowląt) lub też otrzymali dyspensę od swojego pasterza. Ci, którzy dobrowolnie zaniedbują ten obowiązek, popełniają grzech ciężki” (2181). Widzimy więc, że Kościół nakłada na nas obowiązek uczestnictwa nie tylko w Mszy Świętej niedzielnej, ale również w niektóre święta. W Polsce świętami nakazanymi – poza tymi, które przypadają w niedzielę (jak np. Wielkanoc) – są: uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki Maryi (1 stycznia); uroczystość Objawienia Pańskiego (6 stycznia); uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa (inaczej Boże Ciało); uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny (15 sierpnia); uroczystość Wszystkich Świętych (1 listopada); uroczystość Narodzenia Pańskiego (25 grudnia).

Ani w Kodeksie prawa kanonicznego, ani w Katechizmie nie znajdziemy żadnej wzmianki na temat tego, jakie powinno być uzasadnienie wyboru Mszy wieczornej w dzień poprzedzający uroczystość zamiast Mszy odprawianej w dzień uroczystości. To znaczy, że nie musimy mieć specjalnego powodu. Wieczorną Mszę sobotnią można wybrać z wygody. Duszpasterze często podają, że wierny powinien mieć ku temu jakieś racje, co ma swoje źródło w przepisach kanonicznych, ale tak było w przepisach, które od 1983 roku już nie obowiązują. A zatem takie twierdzenie nie jest zgodne z przepisami aktualnego Kodeksu prawa kanonicznego.

Sobotnia Msza „niedzielna” powinna być sprawowana według formularza niedzielnego, tzn. z hymnem „Chwała na wysokości…”, dwoma czytaniami przed Ewangelią i wyznaniem wiary. Jeśli jednak w jakimś kościele Msza wieczorna jest sprawowana według formularza sobotniego, nie oznacza to, że wierny w niej uczestniczący nie wypełnił obowiązku niedzielnego. Wymóg uczestniczenia w niedzielnej Mszy spełnia każdy, kto jest obecny na Eucharystii sprawowanej w sobotę wieczorem – może to być Msza ślubna, chrzcielna, pogrzebowa i zwykła sobotnia.

Warto pamiętać o dwóch kwestiach dotyczących omawianego zagadnienia. Po pierwsze Kodeks prawa kanonicznego określa pewne minimum. Zawsze trzeba postawić sobie pytanie nie tylko o to, co jest dozwolone, ale i co jest najlepsze dla wiernych z punktu widzenia ich dobra duchowego. W tym przypadku wydaje się oczywiste, że lepiej jest uczestniczyć w liturgii w sam dzień świąteczny, karmiąc się całym jej bogactwem przewidzianym właśnie na ten dzień. Po drugie obowiązek świętowania niedzieli nie dotyczy jedynie uczestnictwa we Mszy Świętej, ale zakłada również szczególne traktowanie samej niedzieli oraz innych uroczystości jako dni poświęconych Bogu i drugiemu człowiekowi. Celem świętowania jest uświęcenie człowieka, które dokonuje się wtedy, gdy oddaje on Stwórcy cześć z miłością i zaangażowaniem.•

Anna