Stojąc w gotyckiej bazylice garnizonowej św. Elżbiety we Wrocławiu, nie sposób oderwać od nich wzroku. Zachwyca wygląd, zachwycają brzmienie, liczby, ciekawostki, technologia i kunszt tworzenia. 20 mln zł z budżetu Wrocławia i 2 mln zł od hojnych donatorów – tyle kosztowało wzniesienie na nowo tego cudu sztuki i muzyki. Tutaj nie było drogi na skróty. Organy Michaela Englera narodziły się ponownie. Odtworzone zostały przez najlepszych specjalistów w swoim fachu na świecie nie tylko w jak najwierniejszy sposób, ale również dawną technologią. Te pierwsze, zbudowane przez mistrza w latach 1750–1761, pochłonął pożar w 1976 roku. Miasto Wrocław 11 lat temu postanowiło odbudować instrument. 27 stycznia 2022 r. odbyła się uroczysta inauguracja, podczas której „Głos Śląska” (tak były nazywane organy) zabrzmiał i zaprezentował się w pełnej krasie. A teraz? Organiści z całego kraju i z zagranicy wydzwaniają z pytaniami, czy mogą spróbować swoich sił na tym instrumencie.

Wąski i wysoki, ale to dobrze!

Po pożarze organy zachowały się tylko na archiwalnych zdjęciach i w marzeniach paru osób. Odbudowę trzeba było więc zaczynać od zera. Piszczałki odtworzono na podstawie szkiców i rycin Michaela Englera. Prace wykonało konsorcjum firm: niemieckiej Orgelbau Klais, belgijskiej Manufacture d’Orgues Thomas oraz polskiej Zych Zakłady Organowe. Nie jest łatwo umieścić instrument barokowy w gotyckim wąskonawowym, wysokim kościele. Musi być on wyższy niż szerszy. Dla mechaniki grania i odbioru dźwięków to korzystna sytuacja. – Instrument jest mechaniczny. Klawisz i zaworek nad piszczałką dzieli nawet do 15 metrów połączenia, które realizuje się za pomocą cienkich listewek, nazywanych abstraktami. W tym przypadku klawisz wciska się na 9 mm, a klapka kilkanaście metrów dalej otwiera się na 6 mm. Na drodze do piszczałki następuje kilka zmian kierunku, a nie może przy tym dojść do żadnej straty – tłumaczy Andrzej Lech Kriese, organmistrz z tytułem mistrza, stolarz, konserwator, koordynator projektu i pełnomocnik konsorcjum.