Społeczne nauczanie Kościoła

Kościół uznaje apostolat społeczny za integralną część posłannictwa ewangelizacyjnego głoszenia światu słowa nadziei; jego zaangażowanie pod tym względem jest postrzegane w jego wkładzie w ludzki rozwój, jego promowaniu praw człowieka, obronie ludzkiego życia i godności, sprawiedliwości społecznej i ochronie środowiska naturalnego. Ojcowie Synodu jednoczyli się ze swymi ludami wyrażając determinację w działaniu przeciwko niesprawiedliwościom, korupcji, groźbom wobec życia i nowym formom ubóstwa.

Pod koniec dziewiętnastego wieku, kiedy przemysłowe, konsumpcyjne społeczeństwo było w swych wczesnych latach, Kościół w Oceanii przyjął społeczne nauczanie papieskie na temat praw pracowników do zatrudnienia i właściwego zarobku. W rozwijających się krajach Ocea¬nii, nauczanie społeczne Kościoła jest dobrze przyjmowane, zwłaszcza od Soboru Watykańskiego II, a biskupi Oceanii skutecznie nauczają tę doktrynę społeczną i stosują do bieżących problemów społecznych. Wypowiedzi Federacji Konferencji Episkopatów Oceanii (FBCO), poszczególnych konferencji episkopatów oraz indywidualnych biskupów odzwierciedlają pełen zakres społecznego nauczania Kościoła i pokazują, jak próbuje on wspierać sprawę rdzennej ludności oraz prawa mniejszych narodów, i wzmacniać więzi międzynarodowej solidarności. Kościół pomógł również rozwinąć demokratyczne formy zarządzania respektujące prawa ludzkie, rządy prawa i jego właściwe stosowanie.

Niewątpliwie zaangażowanie w sprawy sprawiedliwości społecznej i pokoju stanowi integralną część posłannictwa Kościoła w świecie. Jednak jego posłannictwo nie zależy od władzy politycznej. „Kościół troszczy się o ziemski wymiar dobra wspólnego z racji jego ukierunkowania na najwyższe Dobro, nasz ostateczny cel. Społeczne nauczanie Kościoła powinno być prezentowane i coraz skuteczniej wprowadzane w życie w Oceanii, zwłaszcza przez komisje ds. sprawiedliwości i pokoju i im podobne. To nauczanie społeczne ma być „wyraźnie przedstawiane wiernym w sposób łatwy do zrozumienia i ma być świadectwem prostego stylu życia”. Dokładniejsza analiza ekonomicznej niesprawiedliwości i korupcji powinna być podjęta w taki sposób, aby można zaproponować odpowiednie środki do ich pokonania. Zachęca się katolickie organizacje zaangażowane w działalność na rzecz sprawiedliwości, aby były uważne na nowe formy ubóstwa i niesprawiedliwości, i pomagały wyeliminowywać ich przyczyny.


Prawa człowieka

Ojcowie Synodu byli wyczuleni na fakt, że narody Oceanii stają się coraz bardziej świadome ludzkiej godności opartej na fakcie, że wszyscy zostali stworzeni na obraz Boży (por. Rdz 1,26). Poważanie osoby ludzkiej pociąga za sobą respekt dla nietykalnych praw, które płyną z godności osoby. Wszystkie podstawowe prawa są wcześniejsze od społeczeństwa i muszą być przez nie uznane. Nieuznawanie godności albo praw drugiej osoby jest sprzeczne z Ewangelią i destrukcyjne dla społeczeństwa. Kościół zachęca młodzież i dorosłych, by skutecznie odpowiedzieli na niesprawiedliwość i na nie respektowanie ludzkich praw, spośród których niektórym grozi w Oceanii w ogóle ich nie przestrzeganie, inne zaś powinny być respektowane szerzej.

Jest wśród nich prawo do pracy i zatrudnienia, tak aby ludzie mogli się utrzymać oraz wychować i wykształcić rodzinę. Bezrobocie wśród młodzieży stanowi poważny problem, prowadząc w niektórych krajach do wzrastania poziomu samobójstw wśród młodzieży. Związki zawodowe mogą odegrać wyjątkową rolę w obronie praw pracowników. Aby być wiernym swemu powołaniu, politycy, urzędnicy państwowi i policja muszą być uczciwi i unikać korupcji w jakichkolwiek jej formach, ponieważ zawsze stanowi ona poważną niesprawiedliwość wobec obywateli. Pracując razem z politykami, dyrektorami przedsiębiorstw i liderami wspólnot, przywódcy kościelni mogą zaoferować wartościową pomoc w ustalaniu etycznych wskazań przy zagadnieniach dotyczących dobra powszechnego zapewniając, że są one wprowadzane w życie.

Bez roszczenia sobie prawa do bycia ekspertami w tej dziedzinie, liderzy kościelni powinni być dobrze zorientowani w sprawach ekonomicznych i ich wpływie na społeczeństwo. Ojcowie Synodu powtórzyli, że „teoria, która czyni z zysku wyłączną normę i ostateczny cel działalności gospodarczej, jest moralnie nie do przyjęcia”. Tak zwany „ekonomiczny racjonalizm” jest zasadą, która zmierza do coraz większego podziału na bogate i biedne kraje, wspólnoty i jednostki. Mniejsze narody Oceanii są szczególnie bezbronne wobec polityki gospodarczej opartej na filozofii społecznej tego rodzaju, ponieważ ma ona zmniejszone poczucie sprawiedliwości rozdzielczej i jest zbyt mało zainteresowana zapewnieniem każdemu tego, co mu konieczne do życia i integralnego ludzkiego rozwoju. Szczególnie niepokojącym jest fakt, że z powodu takiej polityki ekonomicznej cierpią zwłaszcza rodziny. Biskupi wskazali, że innym niszczycielskim zjawiskiem w Oceanii jest uprawianie hazardu, zwłaszcza w kasynach, które łudzą obietnicą szybkiego i spektakularnego rozwiązania problemów finansowych, tylko po to, by doprowadzić ludzi do jeszcze trudniejszej sytuacji.


Rdzenna ludność

Niesprawiedliwa polityka gospodarcza jest szczególnie niszcząca dla rdzennej ludności, młodych narodów i ich tradycyjnych kultur; zadaniem Kościoła jest pomoc rdzennym kulturom zachować swą tożsamość i tradycje. Synod mocno zachęcił Stolicę Apostolską, aby kontynuowała swą obronę Deklaracji Praw Rdzennych Ludów Organizacji Narodów Zjednoczonych.

Szczególny przypadek stanowią australijscy Aborygeni, których kultura walczy o przetrwanie. Przez wiele tysięcy lat usiłowali żyć w harmonii z często trudnym środowiskiem ich „wielkiego kraju”; teraz ich tożsamość i kultura są poważnie zagrożone. W ostatnich czasach jednak, ich wspólne wysiłki by zapewnić przeżycie i uzyskać sprawiedliwość zaczęły przynosić owoce. W sali synodalnej usłyszano porównanie z życia australijskiego krzaka: „Jeśli pozostajesz dobrze zjednoczony, jesteś jak drzewo stojące pośrodku pożaru buszu przechodzącego przez drewno: liście są przypiekane, twarda kora jest pokiereszowana i spalona, ale wewnątrz drzewa sok jeszcze płynie, a pod ziemią korzenie są jeszcze silne. Podobnie jak to drzewo przeżyłeś płomienie i wciąż masz siły, by się odrodzić. Teraz jest czas odrodzenia”. Kościół będzie wspierał sprawy rdzennych ludów, które szukają sprawiedliwego i równego uznania ich tożsamości i praw; Ojcowie Synodu wyrazili poparcie dla aspiracji rdzennych ludów do właściwego rozwiązania kompleksowej sprawy alienacji ich ziem.

Kiedykolwiek prawda bywała tłumiona przez rządy i ich organy albo nawet przez wspólnoty chrześcijańskie, zło uczynione rdzennej ludności musi zostać uczciwie uznane. Synod poparł ideę ustanowienia „komisji prawdy”, tam gdzie mogą one pomóc rozwiązać historyczne niesprawiedliwości i przynieść pojednanie w ramach szerszej wspólnoty albo narodu. Przeszłości zmienić się nie da, ale uczciwe uznanie przeszłych niesprawiedliwości może doprowadzić do środków i postaw, które pomogą poprawić szkodliwe skutki zarówno dla rdzennej ludności, jak i całego społeczeństwa. Kościół wyraża głęboki żal i prosi o przebaczenie, tam gdzie jego dzieci były albo wciąż jeszcze są częścią tego zła. Świadomi haniebnych niesprawiedliwości uczynionych rdzennej ludności Oceanii, Ojcowie Synodu przeprosili bez zastrzeżeń za część odegraną w tym procesie przez członków Kościoła, zwłaszcza tam, gdzie dzieci były siłą oddzielane od swych rodzin. Zachęca się rządy do podjęcia wysiłków z jeszcze większymi energicznymi programami, aby ulepszyć warunki i stopę życiową rdzennej ludności w istotnych obszarach zdrowia, edukacji, zatrudnienia i zamieszkania.


Pomoc w rozwoju

Jak w pierwotnym Kościele jedna chrześcijańska wspólnota była powiązana z inną poprzez gościnność oferowaną pielgrzymom, wzajemną pomoc i dzielenie się środkami materialnymi oraz osobami, praktyczna solidarność między lokalnymi Kościołami w Oceanii sprawia, że communio jest widoczne dla świata. Liczne gospodarki narodowe w Oceanii są wciąż jeszcze zależne od pomocy międzynarodowej i potrzebują stałego wsparcia w rozwoju. Podczas gdy międzynarodowe organizacje zasadniczo hojnie ofiarują pomoc na cele rozwoju społeczno-ekonomicznego. Kościół o wiele trudniej otrzymuje bezpośrednią pomoc dla swych projektów pastoralnych, chociaż wiele z nich sięga daleko poza granice wspólnoty katolickiej. Biorąc pod uwagę tę sytuację, Synod proponuje organizacjom związanym z Kościołem przejrzenie swych kryteriów, aby otworzyć ich zasoby dla prac apostolskich stanowiących warunek konieczny dla rozwoju społecznego i poprawy standardów życia.

Ojcowie Synodu prosili również, aby „Kościół w bogatszych częściach Oceanii dzielił się swymi zasobami z innymi Kościołami lokalnymi Pacyfiku, jak również, aby współpracował z nimi tworząc więzi z organizacjami rozwoju. Podobnie Kościół w Oceanii nie może być obojętny na los biedniejszych Kościołów w sąsiedniej Azji, kiedykolwiek potrzebują jego pomocy czy usług. Synod docenia hojną pomoc pieniężną oraz innych środków udzielaną przez katolików na programy pomocowe, a zwłaszcza na pracę osób świeckich zatrudnionych często w bardzo trudnych warunkach, aby poprawić warunki życia ludzi w Oceanii.

Świętość życia

Prawo do życia jest najbardziej zagrożone w bardziej zsekularyzowanych i bogatych społeczeństwach Oceanii. Tkwi w tym głęboka sprzeczność, ponieważ są to często społeczeństwa, które mówią uporczywie o prawach człowieka, zaprzeczając w tym samym czasie prawu najbardziej podstawowemu. Czyż Chrystus sam nie powiedział „przyszedłem, aby mieli życie, i mieli je w obfitości” (J 10,10)? Zaiste, „Ewangelia życia znajduje się w samym sercu orędzia Jezusa”. W obecnym konflikcie między „kulturą życia” a „kulturą śmierci”, Kościół musi bronić prawa do życia od momentu poczęcia aż do naturalnej śmierci, na każdym etapie jego rozwoju. Wartości moralne i społeczne, które powinny formować społeczeństwo są oparte na świętości życia stworzonego przez Boga. Przedstawianie jasnej perspektywy o pochodzeniu ludzkości od Boga Stworzyciela i jej wiecznym przeznaczeniu pomoże ludziom poznać prawdziwą wartość życia. Nie chodzi tu o kwestię Kościoła usiłującego narzucić swą moralność innym, ale raczej bycia wiernym swemu posłannictwu dzielenia się pełną prawdą o życiu, jak nauczał Jezus Chrystus. Promowanie świętości życia jest konsekwencją chrześcijańskiego rozumienia ludzkiej egzystencji. To orędzie musi być oznajmiane przez Kościół nie tylko w ramach wspólnoty katolickiej, ale w proroczy sposób, społeczeństwu jako całości, aby ogłaszać moc i piękno Ewangelii życia.


W tym miejscu istotne jest świadectwo katolickich instytucji opieki medycznej, jak i rola mediów w promowaniu wartości życia. Aby przedstawić pozycję Kościoła w sprawach biomedycznych i zdrowotnych na forum publicznym wyraźnie i wiernie biskupi, kapłani oraz eksperci wprawie i medycynie powinni być odpowiednio przygotowani. Życie musi być promowane i jego świętość broniona przed każdą groźbą przemocy w jej różnych formach, zwłaszcza przemocy wobec najsłabszych - starszych, konających, kobiet, dzieci, niepełnosprawnych i nienarodzonych.

Środowisko naturalne

Oceania stanowi część świata wielkiego naturalnego piękna i udało się jej zachować obszary, które pozostają nie zepsutymi. Region ten stale jeszcze ofiarowuje rdzennej ludności miejsce życia w harmonii z naturą i innymi ludźmi. Ponieważ stworzenie zostało powierzone ludzkiej odpowiedzialności, świat natury nie jest tylko zasobem do eksploatowania, ale rzeczywistością, która powinna być respektowana a nawet czczona jako dar i zadanie od Boga. Ludzkim zajęciem jest troska o zachowanie i kultywowanie skarbów stworzenia. Ojcowie Synodu wezwali ludy Oceanii, aby zawsze radowały się chwałą stworzenia w duchu dziękczynienia wobec Stwórcy.

Jednakże naturalne piękno Oceanii nie uniknęło zniszczeń ludzkiej eksploatacji. Ojcowie Synodu wezwali rządy i ludy Oceanii, by chronili to cenne środowisko dla obecnych i przyszłych pokoleń. Stanowi to ich specjalną odpowiedzialność, aby w imieniu całej ludzkości przyjąć zarządzanie nad Oceanem Spokojnym, pokrywającym ponad połowę całkowitego ziemskiego zapasu wody. Zachowanie tej sytuacji w zdrowej kondycji, podobnie jak innych oceanów jest istotne dla dobra nie tylko ludów Oceanii, ale wszystkich części świata.

Bogactwa naturalne Oceanii muszą być chronione przeciw szkodliwej polityce niektórych uprzemysłowionych narodów i coraz potężniejszych ponadnarodowych korporacji, które mogą doprowadzić do ogołocenia z lasów, obrabowania ziemi, zanieczyszczenia rzek przez górnictwo, przełowienie niektórych gatunków, albo zanieczyszczenia obszarów połowu ryb odpadami przemysłowymi i nuklearnymi. Wyrzucanie odpadów nuklearnych na tym obszarze stanowi dodatkowe niebezpieczeństwo dla zdrowia rdzennej ludności. Z drugiej strony istotnym jest zauważenie, że przemysł może przynieść wielkie korzyści, kiedy jest organizowany z należytym respektem praw i kultury miejscowej ludności oraz integralności środowiska naturalnego.