W czasach biblijnych zdobyte i zniszczone przez Izraelitów pod wodzą Jozuego, gdy jego mury runęły na głos trąb. Obecnie starożytne ruiny miasta giną wśród bujnej przyrody tworzącej oazę, w której zieleni towarzyszą żywe barwy kwiatów i owoców. Z tym pięknem żywych kolorów kontrastuje otoczenie pustynnej doliny.

Po wyjeździe z Betanii wjechałam na krętą drogę, w kierunku Pustyni Judzkiej, by dotrzeć do Jerycha. Krajobraz zmienił się diametralnie. Okolica stała się bezludna. Gdzieniegdzie tylko gołe zbocza górskie porośnięte były roślinnością. Pustynia rozpoczyna się tuż za Betanią oraz Betlejem i schodzi aż do Morza Martwego. Całość to teren szczególny, teren walk i rozbojów, teren który był świadkiem wielu wydarzeń. Tu Dawid uciekał przed Saulem i przed Absalomem. Tu działał Jan Chrzciciel. Tu Jezus przebywał przez 40 dni, przygotowując się do wypełnienia swej misji.

Droga, którą jadę, gwałtownie schodzi w dół. Z wysokości 800 m n.p.m. na której leży Jerozolima zjeżdżam do depresji. Mijamy ruiny zamku krzyżowców, strzegącego niegdyś drogi z Jerozolimy do Jerycha oraz opuszczony karawanseraj. Tutaj wg tradycji miała się znajdować gospoda Miłosiernego Samarytanina, który umieścił w niej człowieka zranionego przez zbójców. Mijam oryginalną tablicę z napisem "Sea Level" (poziom morza) i po krótkiej odprawie paszportowej na punkcie kontrolnym (miasto znajduje się pod palestyńską administracją, na terytorium Autonomii Palestyńskiej) dojeżdżam wreszcie do Jerycha.

Jerycho było pierwszym miastem, które Izraelici pod wodzą Jozuego zdobyli w Ziemi Kanaan po przekroczeniu Jordanu. Wg. Biblii mury miejskie rozpadły się na głos trąb kapłanów. Wykopaliska prowadzone na przestrzeni 40 lat bieżącego wieku przyniosły nowe uzupełnienia faktów znanych ze Starego Testamentu. Badania archeologiczne stwierdziły, że miasto w chwili, gdy Izraelici przechodzili na zachodni brzeg Jordanu, tj. ok. 1150 roku p.n.e. było od 300 lat opuszczonym rumowiskiem wskutek niewyjaśnionego kataklizmu. Było wiele razy niszczone i trzy razy odbudowywane ale w nieco innych miejscach.

Kwitła tu szkoła proroków odwiedzana przez Eliasza i Elizeusza. Potem Marek Antoniusz podarował Jerycho Kleopatrze, która sprzedała je Herodowi Wielkiemu. Za jego czasów miasto osiągnęło szczyt swojego rozwoju. Herod zbudował tu hipodrom, amfiteatr, dwa pałace, twierdzę, liczne ogrody i akwedukt. Urządził tu swoją rezydencję zimową. Współczesne Jerycho miało zgodnie z decyzją ONZ z 1947 roku znajdować się w arabskim państwie w Palestynie. Jednak w wyniku wojny żydowsko-arabskiej w 1948 roku znalazło się pod okupacją jordańską. W 1967 roku Izraelczycy zajęli Jerycho. Jednak w 1994 roku miasto zostało przekazane pod palestyńską administrację, w ramach Autonomii Palestyńskiej.

Jerycho swoją egzystencję zawdzięcza źródłu, którego nazwa arabska brzmi Ein es-Sultan (Źródło Sułtana), zaś potocznie nazywane jest źródłem Elizeusza (Nahal Elisha). Obecnie to głównie ośrodek handlowy i turystyczny. Można tu zwiedzać pozostałości jednego z najwcześniejszych osiedli ludzkich, otoczonego potężnym murem kamiennym. A niedaleko od nich znajdują się ruiny starożytnej synagogi z pięknymi mozaikami podłogowymi z VI wieku, przedstawiającymi między innymi menorę i napis: "Pokój Izraelowi". Blisko miasta leżą ruiny pałacu Hiszama, zbudowanego w 743 roku. Cztery lata po wybudowaniu, pałac zawalił się podczas trzęsienia ziemi. Zachowały się jednak piękne łaźnie z mozaikami, zdobieniami i kolumnami.

Historia miasta jest niesamowita, ale to nie ona mnie tutaj zwabiła. Chce zobaczyć, poznać tutejszą pustynię i górę, która tuż obok - dokładnie w odległości 4 km od Jerycha - majestatycznie wznosi się nad otoczenie.

Góra Kuszenia
Górę łatwo rozpoznać. Wydaje się być naga i niedostępna. Wznosi się na zachód od Jerycha na wysokość 350 m n.p.m., czyli 600 m ponad miasto i 700 m ponad lustro wody w Jordanie, ponad miejsce Jezusowego chrztu. Jej szczyt jest płaski, a wierzchołek otoczony jest wysokim murem. Wewnątrz muru znajdują się ruiny bazyliki bizantyjskiej. Zgodnie z przekazem biblijnym, to tu kuszony był Pan Jezus przez szatana w trakcie czterdziestodniowego postu i pobytu na pustyni. Jednak teren ten ma swoją historię wcześniejszą, z okresu walk Machabeuszy.

Tutaj w II wieku p.n.e syryjski dowódca Bakchides postawił zamek, do którego został podstępnie zwabiony wódz powstania - Szymon Machabeusz i w 134 roku p.n.e zabity przez swego zięcia Ptolemeusza, gubernatora Jerycha. Kiedy krzyżowcy w XII wieku opanowali te tereny, nazwali szczyt Górą Kwarantanny, później Arabowie zniekształcili nazwę na Qarantal. Wybudowano tu w czasach krzyżowców dwa kościoły. Pierwszy z nich powstał nad samym urwiskiem a drugi na samym szczycie góry, jednak oba przetrwały jedynie dwa wieki.

Klasztor Kuszenia
Klasztor Kuszenia zbudowano na zboczu góry, mniej więcej w połowie jej wysokości. Patrząc z daleka, wygląda on jak wisząca nad przepaścią długa galeria, ma się wręcz wrażenie, że jest do góry przyklejony. W jakiś sposób kojarzy mi się z greckimi Meteorami. Można się tu dostać wspinając się kamienistą ścieżką lub wjeżdżając kolejką linową, zbudowaną w nadziei na napływ turystów w następstwie Milenijnej Pielgrzymki Ojca Świętego Jana Pawła II. Wjazd nie jest tani, kosztuje 45 szekli. Nie z powodu oszczędności, ale z chęci odczucia trudu i wysiłku, wspinam się na piechotę do słynnego klasztoru.

Droga jest trudna, różnica poziomów sięga ponad 400 metrów. Jest gorąco i sucho, stąd szybko dokucza mi upał, serce bije jak dzwon, ale świadomość wyjątkowości tego miejsca dodaje mi motywacji, do dalszej wspinaczki. Gdy docieram do żelaznej furty w kamiennym murze, zwieńczonej flagami kościoła i państwa greckiego, jestem naprawdę wykończona. Zanim rozpocznę zwiedzanie muszę odpocząć. Siedząc na kamiennym murku delektuję się cudowną panoramą Morza Martwego, Doliny Jordanu i Jerycha a także migoczącej w oddali Jerozolimy. Widok jest niesamowity! Sycę oczy, robię zdjęcia, staram się zapamiętać ten widok na zawsze.

Góra ta od wieków przyciągała licznych mnichów, którzy w tym izolowanym i klimatycznie trudnym terenie rozwijali życie monastyczne. W okresie Bizancjum mieszkali w grotach dookoła kościołów, związanych z tajemnicą kuszenia Jezusa (jeden znajdował się blisko Groty, a drugi na samym szczycie góry) liczni eremici. Przy wejściu do monasteru znajduje się ścieżka, która pozwala osiągnąć szczyt wzniesienia, gdzie znajdują się ruiny fortecy, którą w II wieku zbudowali Seleucydzi.

Pierwsze sanktuarium wzniesiono tu w 326 r. Był to skutek misji św. Heleny. Kolejny monastyr pochodził z VI wieku. Od XII wieku zaś nad skalną przepaścią zawieszony był grecki klasztor prawosławny. Na jego ruinach został wybudowany w latach 1874 - 1904 prawosławny klasztor św. Jerzego. Na pomieszczenia monasteru wykorzystano zarówno istniejące już groty, jak i te wykute w skale później. Obecny należy do greckiego Kościoła ortodoksyjnego.

Grota Chrystusa
Klasztor Kuszenia chroni Grotę Chrystusa. By do niej dość, trzeba przejść wąskim korytarzem w górę pomiędzy skalną ścianą a rzędem cel zbudowanych na skraju przepaści. Samo pomieszczenie jest dość przestronne. To kaplica z imponującym ikonostasem, a całość wnętrza dopełnia obraz-scena tamtego pamiętnego biblijnego wydarzenia, gdy do Chrystusa zbliża się anioł, a szatan ucieka skulony - ustawiony przy bocznej ścianie.

Domyślam się, że jestem już blisko najświętszego miejsca tego sanktuarium. Przechodzę kilka stopni w górę i mijam drzwi, by dojść do małej kapliczki. To tu, w jej wnęce znajduje się ołtarz, a pod od nim skała. To tzw. Kamień Chrystusa. Pomieszczenia rozświetla tylko kilka lampek oliwnych. Głęboka cisza aż kłuje w uczy. Rozglądam się wokół. Dostrzegam tylko dwóch zakonników zastygłych w modlitwie i dwoje turystów, którzy klęcząc, z namaszczeniem dotykali Kamień. Zanim oddam się refleksji, oglądam wnętrze. Nad skałą znajduje się ołtarz a nad nim obraz sugerujący, że to właśnie tu siadał Chrystus podczas pobytu na pustyni.

Miejsce takie jak to, nie może nie rodzić refleksji. Patrząc na pustynię i kamienne skały odczuwam wyobcowanie od tego, co na co dzień kryje się w moim świecie. Rodzi się dystans do życia i wszystkiego co z nim związane. Nie mając oparcia w tym, co zewnętrzne, mocniej dostrzegam wnętrze. W nim przecież kryją się różne reakcje. Jest wola miłości Boga i ludzi, pragnienia czynów wielkich, ale i szukanie siebie, zaspokajanie ambicji i żądz ciała, realizację zamierzeń… W tym miejscu odczuwa się samotność. Ale nie jako wyobcowanie, tylko jako możliwość bycia przed Nim, bez bagażu tego, co zewnętrzne. Tu jestem tylko ja i On. Modlitwa rodzi się więc naturalnie. Wiem, że tylko patrząc na Niego mogę odnaleźć swoją wewnętrzną jasność, przejrzystość i stanowczość. I dziękuję Mu za walkę o grzesznika, o mnie, za ukazanie, że zmaganie duchowe jest naturalnym czynnikiem wzrostu a zwycięstwo zawsze jest możliwe. Tym bardziej, iż wiem, że nigdy nie walczę sama … Dotykam kamień, czynię znak krzyża. Teraz już mogę zejść do moich zwykłych zajęć codzienności.

Pełna wrażeń schodzę w dół. Do Jerycha powtórnie docieram późnym popołudniem. Witają mnie małe, szare domostwa. Palestyńskie zabudowania wyglądają bardziej niż biednie. Arabowie nie zwracają uwagi na porządek, na estetykę swojego otoczenia. Pełno tu śmieci, które wiatr rozwiewa po ulicach. Ulice są pełne kobiet w burkach a wokół mnóstwo sklepów. Jedyne co odróżnia to miasto od innych w okolicy, to dobra palestyńska kuchnia. Korzystam więc z jej bogactwa i smaków, które oferuje w licznych tutaj restauracjach. Zamawiam sałatkę, pastę, oliwki, kawałki mięsa z grilla a na koniec knagi - ciastko ze słodkim serem i kawę. Z radością odnotowuje, że ceny tu są o ponad połowę niższe niż w Izraelu.

Ewangeliczni bohaterzy Jerycha
Wypoczęta idę zwiedzać starożytne ruiny miasta i słynną sykomorę Zacheusza. Miejscowy Arab wskazuje mi miejsce, gdzie znajduje się najstarsze drzewo tego gatunku. Dostrzegam je ogrodzone dla bezpieczeństwa metalową siatką. Stoi, wznosząc majestatycznie swe konary ku górze. To miejscowy pomnik przyrody. Wspaniała, rozrośnięta sykomora nie jest jednak tą samą, na którą wdrapał się naczelnik celników Zacheusz, ale daje pewne wyobrażenie, jak ten ewangeliczny opis wyglądał w rzeczywistości. Na miejscu, gdzie rósł zacheuszowski figowiec znajduje się teraz prawosławny monaster św. Proroka Elizeusza.

Sama sykomora to rodzaj dzikiej figi, która ma owoce o gorszym smaku niż zwykły figowiec. Jej symbolika jest ogromnie wymowna. Nie szczepiona rodzi gorzkie figi. By właściwie owocować musi być nacinana. Więc i ja muszę pozwolić, by Boski Ogrodnik nacinał we mnie i odrzucał to, co przeszkadza we właściwym wzroście. Potrzeba pozwolić Mu się zranić, by doznać uzdrowienia. Zranić-zaszczepić Jego miłością, by właściwie owocować. Patrząc na sykomorę wspominam jeszcze jedno wydarzenie, które ewangelia wiąże z Jerychem, czyli uzdrowienie Bartymeusza.

Ten ślepiec jest figurą ciemności. Nie mając w sobie światła, nie widział żadnej perspektywy, żadnej możliwości zmiany. A jedyną deską ratunku była dla niego modlitwa, z której nigdy nie zrezygnował, choć wielu próbowało go uciszyć. Jest więc też figurą modlitwy. Modlitwy wytrwałej, natarczywej i co najważniejsze - pełnej wiary. I Bóg na nią odpowiada! Jezus dokonując cudu, zmienia mu całe życie. Myślę, że to doświadczenie miłości Boga musiało wywołać w nim ogromną radość. Radość, którą musiał podzielić się z innymi, podobnie jak Zacheusz. Bo nie da się Jego darów zatrzymać tylko dla siebie. One są zawsze zobowiązaniem. Wzrastają tylko przez podział. Jego miłość to jedyna rzecz, która się mnoży, jeśli się ją wpierw podzieli.

Patrząc na Bartymeusza wyraźnie widać, że modlitwa zmienia życie człowieka. W niej doświadcza się przemiany. Myśląc o ślepcu spod Jerycha, który odważnie wykrzykiwał to, co inni tylko ostrożnie szeptali, zadaję sobie pytanie o moją wiarę, modlitwę i gotowość doświadczenia cudu…. A przyglądając się Zacheuszowi dostrzegam, że warto wyjść z tłumu, skończyć ze statecznością, odrzucić to, co nieistotne, by znaleźć Boga. Takie postacie pozwalają na nowo odkryć chrześcijaństwo oraz odkryć ewangeliczną logikę „pójścia dalej”.