Wszystko o Międzynarodowych Kongresach Eucharystycznych

Spis Międzynarodowych Kongresów Eucharystycznych

Uroczystej liturgii na stadionie Jalisco przewodniczył papieski legat, kardynał Jozef Tomko.

W homilii watykański wysłannik nawiązał on do hasła kongresu: „Eucharystia – światło i życie na nowe tysiąclecie”. Przypomniał, że w dzisiejszym świecie nie brakuje różnych świateł, które występują jednakże w sąsiedztwie głębokich cieni. Słowacki purpurat do owych świateł zaliczył powszechne pragnienie pokoju, obronę praw człowieka oraz uwrażliwienie na sprawiedliwość społeczną. Pozytywne jest także coraz powszechniejsze uznanie dla papieża jako autorytetu moralnego. Tym niemniej cieniem na współczesnym świecie kładą się wojny – te znane i te zapomniane, jawne i skrzętnie skrywane, a także wszelkiego rodzaju przemoc. Kardynał Tomko przypomniał także ideologiczne ataki na małżeństwo, rodzinę i życie ludzkie. Do cieni należy zaliczyć także rozmycie zmysłu moralnego przez współczesnego człowieka, a także jego niezdolność do kochania w sposób wierny i stały. Wobec tych wyzwań – stwierdził papieski wysłannik – chrześcijanie odnajdują w Eucharystii to, czego dzisiejszy świat najbardziej potrzebuje: światło dla życia, pewność pośród wątpliwości oraz męstwo w świadczeniu wiary.

Otwarcie Kongresu poprzedziła uroczystość I komunii świętej we wszystkich parafiach archidiecezji guadalajarskiej, wszędzie o godz. 9 rano. W wielu miejscach uroczystości poprowadzili kardynałowie i biskupi przybyli na MKE z różnych krajów.

Uroczyste rozpoczęcie samego Kongresu obwieszcciły 10 bm. w południe czasu miejscowego dzwony wszystkich kościołów archidiecezji, których dźwięk powitał uczestników tego spotkania. Liturgiczne otwarcie 48. MKE nastąpiło podczas Mszy św. na miejscowym stadionie Jalisco. Po jej zakończeniu w wielu kościołach, przynajmniej po jednym w każdym dekanacie, rozpoczęło się całonocne czuwanie przed Najświętszym Sakramentem.

Nazajutrz rozpoczęły się obrady robocze kongresu - zgromadzenia plenarne. Każdorazowo otwierają je koncelebrowane Msze św. polowe na terenach targowych (Expo-Guadalajara), po czym zaproszeni hierarchowie głoszą katechezy publiczne, podejmujące tematykę danego dnia.
Ważnymi punktami programu są procesje eucharystyczne ulicami miasta, czuwania nocne, a także odwiedziny chorych i więźniów i liturgie dla nich w szpitalach i zakładach karnych, nabożeństwa i spotkania dla młodzieży itp.

Zgodnie z istniejącą już praktyką tego rodzaju spotkań, każdy dzień kongresu przebiega pod własnym hasłem, niezależnie od hasła głównego. Na przykład w poniedziałek 11 bm. rozważane były słowa: "Chcemy ujrzeć Twe oblicze, Panie!", a we wtorek - "Eucharystia wiatykiem na drogę, towarzyszącym naszemu pielgrzymowaniu".

Kongres zakończy się w niedzielę 17 bm. mszą św., która rozpocznie się o godz. 10 na stadionie Jalisco. Podobnie jak na rozpoczęcie będzie jej przewodniczył kard. Tomko. W południe przewidziane jest połączenie satelitarne z Janem Pawłem II, który wygłosi do zgromadzonych specjalne orędzie i odmówi z nimi modlitwę Anioł Pański.

Od idei do wykonania

Idea międzynarodowych spotkań poświęconych kultowi eucharystycznemu zrodziła się w Europie Zachodniej w połowie lat siedemdziesiątych XIX wieku. Chodziło nie tylko o ożywienie i poszerzenie nabożeństwa do Chrystusa eucharystycznego, ale także o przeciwstawienie się narastającym wówczas tendencjom laicyzacyjnym o wyraźnie antykościelnym, a nawet antyreligijnym zabarwieniu.

Szczególne zainteresowanie tymi zagadnieniami okazywały środowiska ludzi świeckich we Francji. Największe zasługi miała tutaj Emilie-Marie Tamisier (1834-1910), która już na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XIX stulecia organizowała pielgrzymki eucharystyczne. Popierali ją w tym jej spowiednicy, zwłaszcza późniejszy święty, ks. Piotr Julian Eymard (1811-68), zwany "apostołem eucharystii" i bp Gaston De Ségur (1820-80) z Paryża, a także biskupi Gaspard Mermillod z Fryburga (Szwajcaria; późniejszy kardynał; 1824-92) i Victor-Joseph Doutreloux z Liège (Belgia; 1837-1901).

Biskup De Ségur sporządził wykaz wszystkich cudownych miejsc kultu eucharystycznego we Francji, co ogromnie ożywiło pielgrzymowanie do nich. Przełomowymi wydarzeniami okazały się masowa pielgrzymka z Lille do Douai w 1874 r. oraz nabożeństwa eucharystyczne w Awinionie (1876) i w Favernay (1878) - w istocie nieoficjalne kongresy eucharystyczne.

Proponując zorganizowanie oficjalnie takiego zgromadzenia, panna Tamisier chciała nie tylko ożywić pielgrzymki do miejsc kultu eucharystycznego, lecz również połączyć je z konferencjami i tym samym przekształcić je w międzynarodowe spotkania religijno-naukowe. Pragnęła w ten sposób zarówno ożywić kult eucharystyczny, rozszerzyć jego zasięg i przeciwstawić się laicyzacji, jak i wzbudzić w katolikach poczucie siły i dumy z wyznawanej wiary.

Z wielkim zapałem i zrozumieniem do tego pomysłu odniósł się wspomniany św. Piotr Eymard, który jeszcze w 1856 r. założył w Paryżu Zgromadzenie Kapłanów od Najświętszego Sakramentu (eucharystynów lub ejmardystów), który jednak sam nie doczekał spełnienia tych zamiarów. 27 kwietnia 1879 r. ideę E. Tamisier poparł Leon XIII, wydając w tym celu odpowiednią bullę.

Okazało się jednak, że ani we Francji, ani w sąsiedniej Belgii nie można było zorganizować takich masowych spotkań, ze względu na panujące tam nastroje liberalne i antykatolickie, podczas gdy pozostałe kraje, proponowane jako miejsca kongresu, zwłaszcza Holandia, nie wykazały większego zainteresowania tą sprawą. I gdy wydawało się, że z planów trzeba będzie zrezygnować lub przynajmniej odłożyć je na inny, bliżej nieokreślony termin, sytuacja zmieniła się w samej Francji. Całą ideą zainteresowali się mianowicie przemysłowiec Philibert Vrau z Lille i jego kuzyn Feron Vrau, do których dołączył później wicehrabia de Damas. Sfinansowali oni całe przedsięwzięcie, dzięki czemu, po uzyskaniu zgody Leona XIII, we francuskim Lille w dniach 28-30 czerwca 1881 odbył się I Międzynarodowy Kongres Eucharystyczny.

Początki

Pierwszy kongres przebiegał pod hasłami "Społeczne królestwo Chrystusa" i "Eucharystia zbawia świat" (w owym czasie nie było jeszcze zwyczaju ogłaszania oficjalnego hasła, stąd w źródłach panują rozbieżności co do tematu, jaki przyświecał tamtemu wydarzeniu). Uczestniczyło w nim ponad 8 tysięcy osób, w tym 363 delegatów z Francji i 47 z zagranicy: z Austrii, Belgii, Chile, Grecji, Hiszpanii, Holandii, Szwajcarii i Meksyku. Obradom przewodniczył biskup pomocniczy diecezji Cambrai - Henri Monnier.

W czasie tego pierwszego, historycznego spotkania czcicieli Chrystusa w Eucharystii wygłoszono kilkanaście referatów w trzech zespołach tematycznych: adoracja i pokuta; kult i cześć zewnętrzna; propaganda. Bardzo mocno podkreślano wówczas konieczność poszukiwania sposobów przywrócenia prawom Bożym należnego im miejsca w życiu publicznym i społecznym.

Na zakończenie całego przedsięwzięcia jego uczestnicy powołali komitet, na razie jeszcze doraźny, przygotowujący następne Międzynarodowe Kongresy Eucharystyczne (MKE). Przewodniczącym został bp A. de la Bouillerie, a na jego zastępców wybrano dwóch świeckich: hrabiego de Nicolaya i J. de Beneque'a.

Drugi kongres zwołano do Awinionu na 13-17 września 1882 r. pod hasłem (też nieoficjalnym) "Schrystianizować życie przez Eucharystię". Przewodniczył mu miejscowy arcybiskup F. E. Hasley. Miejscem trzeciego było Liège (5-10 czerwca 1883), gdzie pod przewodnictwem abp. A. Duquesnaya, metropolity Cambrai, obradowano nad sposobami reagowania Kościoła na rozszerzające się zeświecczenie społeczeństw w państwach zachodnich. Tutaj też powołano stały komitet MKE, któremu przewodniczył kard. Victor-Auguste-Isidore Dechamps z Mechelen (Malines; 1810-83) w Belgii. Był to jednocześnie pierwszy kongres, zorganizowany poza Francją.

Również następny odbył się poza tym krajem - we Fryburgu Szwajcarskim (9-13 września 1885). Jego biskup, wspomniany Gaspard Mermillod stanął po śmierci bp. de la Bouillerie na czele stałego Komitetu MKE. Forum fryburskie zorganizowano przy znacznym udziale miejscowych władz świeckich.

Tematyka i organizacja Kongresów

W latach 1881-1902, to znaczy za pontyfikatu Leona XIII, przeprowadzono łącznie 14 kongresów, czyli średnio odbywały się one co roku, później co dwa-trzy lata. Z czasem częstotliwość tych spotkań zmniejszyła się, a jednocześnie wyszły one poza Europę. W 1893 r. odbyło się ono w Jerozolimie, a w 1910 r. w Montrealu.

Chociaż kongresy coraz bardziej umacniały się w życiu i świadomości katolików, a pośrednio też miejscowych społeczeństw w ogóle, to jednak napotykały nieraz szereg trudności na etapie organizacji i w wykonaniu. Na przykład podczas 18. Kongresu w Londynie (8-13 IX 1908) władze brytyjskie nie zezwoliły na procesję eucharystyczną z monstrancją, toteż przeszła ona ulicami miasta bez Najświętszego Sakramentu, za to w imponującym składzie: ponad 25 tys. dorosłych i prawie 20 tys. dzieci, a wśród duchownych było 7 kardynałów, ponad 90 biskupów i prawie tysiąc kapłanów.

Pierwszy kongres z udziałem katolików obrządków wschodnich odbył się w Jerozolimie 14-21 maja 1908 r. Obecni byli wówczas m.in. katolicy obrządku ormiańskiego i kilku innych wschodnich; po raz pierwszy też przybył wtedy oficjalny legat papieski.

Pierwszym papieżem, który przewodniczył kongresowi i czynnie w nim uczestniczył, był św. Pius X - było to podczas szesnastego spotkania z kolei, które odbywało się 1-4 czerwca 1905 w Rzymie. Podczas 21. Kongresu w Montrealu (7-11 września 1910) do wczesnej I Komunii św. przystąpiło prawie 30 tys. dzieci. A 23. Kongresowi, obradującemu w Wiedniu w dniach 12-15 września 1912 r., patronował cesarz Franciszek Józef I. Kongres ten upamiętniał ponadto kolejną rocznicę odsieczy wiedeńskiej. Dla podkreślenia wkładu Polaków w tamto zwycięstwo, stanowili oni odrębną i liczną sekcję, obradującą w kościele św. Michała.

Poszczególne kongresy łączono często z ważnymi rocznicami czy wydarzeniami o dużym znaczeniu dla chrześcijan, a zwłaszcza katolików kraju, w którym się odbywały. Na przykład 30. Kongres, przeprowadzony 7-11 maja 1930 r. w Kartaginie (dziś Tunezja), upamiętniał 1500. rocznicę śmierci św. Augustyna. Podobnie następne spotkanie, 21-26 czerwca w Dublinie, wspominało 1500. rocznicę przybycia do Irlandii apostoła i patrona tego kraju św. Patryka. Z kolei kongres w Sydney w dniach 6-9 września 1928 po raz pierwszy miał wymiar mariologiczny i przebiegał pod hasłem "Maryja a Eucharystia".

Od pontyfikatu Piusa XI kongresy mają charakter w pełni międzynarodowy, a nawet międzykontynentalny, gdyż odbywają się na przemian w różnych częściach świata. Ponadto zyskały wówczas wymiar misyjny a od spotkania w Manili (1937) zaczęto mówić także o towarzyszącej im "reewangelizacji".

Bardzo istotne i trwałe zmiany organizacyjne wprowadził kongres w Monachium (1960). Na wniosek teologa i liturgisty niemieckiego Josefa A. Jungmanna SI (1889-1975), późniejszego współtwórcy soborowej reformy liturgii, poszczególne etapy (dni) kongresów lub całe te spotkania noszą nazwę statio orbis, a ich ośrodkiem i uwieńczeniem jest codzienna msza św., niezależnie od innych punktów programu danego dnia.

Ważnymi dokumentami dotyczącymi kongresów były dokumenty soborowe i papieskie: konstytucja o liturgii "Sacrosanctum Concilium" (4 XII 1963), instrukcja "Eucharisticum mysterium" w 1967 (która o MKE wspomina w punkcie 67), a zwłaszcza Rytuał Rzymski "De sacra communione et de cultu mysterii eucaristici extra Missam" z 1973. To one, każdy na swój sposób i w różnym stopniu wpłynęły i do dzisiaj kształtują oblicze tych międzynarodowych spotkań eucharystycznych, wyznaczają ich miejsce w życiu Kościoła, ich otwarcie na ekumenizm, a w pewnym stopniu także na dialog międzyreligijny, choć ten jest, jak na razie, sprawą dalszej przyszłości.

Najwięcej kongresów odbyło się za Leona XIII - 14, następnie za św. Piusa X, zwanego "papieżem eucharystii" - 11, Piusa XI - 9. W okresie pontyfikatu Jana XXIII (1958-63) zorganizowano tylko jeden Międzynarodowy Kongres Eucharystyczny, 37. z kolei - w Monachium (31 lipca-7 sierpnia 1960), ale były to już czasy, gdy utrwaliła się praktyka urządzania tego rodzaju spotkań co 4-5 lat.

Nasze czasy

Ostatni kongres przed wojną (34. z kolei) odbył się w Budapeszcie w dniach 25-30 maja 1938 r. (początkowo jego gospodarzem miała być Polska, ale na prośbę naszych bratanków, którzy obchodzili wówczas 900. rocznicę śmierci swego króla - św. Stefana, kongres przeniesiono na Węgry). Po wojnie miejscem pierwszego tego rodzaju międzynarodowego spotkania eucharystycznego była Barcelona w dn. 27 maja-1 czerwca 1952 r.

W stolicy Węgier obradowano pod hasłem "Eucharystia więzią miłości", a legatem papieskim był wówczas kard. Eugenio Pacelli, który niespełna rok później został wybrany papieżem jako Pius XII. Na kongres ten przybyło ponad 100 tys. osób z całego świata, ale bez Niemców, którym wyjazdu zabronił Hitler. Wśród duchownych było 15 kardynałów (w tym prymas Polski kard. Augustyn Hlond) i 330 biskupów (wśród nich 14 z naszego kraju).

Kolejny kongres miał się odbyć w 1940 r. w Nicei, ale uniemożliwił to wybuch II wojny światowej. Z kolei w Barcelonie po raz pierwszy głównym punktem kongresu była już nie procesja, ale Msza św. jako bezkrwawa ofiara eucharystyczna. Procesja oczywiście też się odbyła, a na jej zakończenie dyktator Hiszpanii gen. Francisco Franco zawierzył swój kraj Chrystusowi w Eucharystii.

Paweł VI jako pierwszy papież przewodniczył osobiście końcowej części obrad Kongresu, odbywającego się poza Rzymem (1964 - Bombaj i 1968 - Bogota), później zwyczaj ten przejął Jan Paweł II (1985 - Nairobi, 1989 - Seul, 1993 - Sewilla, 1997 - Wrocław, 2000 - Rzym).

W wymiarach Kościoła powszechnego organizacją tych spotkań zajmuje się Papieski Komitet ds. Międzynarodowych Kongresów Eucharystycznych. Ustanowił go, a właściwie zatwierdził powołanie go do życia przez duchownych i świeckich (początkowo bez przymiotnika "Papieski") Leon XIII, o czym już wspominaliśmy, 27 kwietnia 1879 r. Obecną nazwę organizm ten otrzymał na mocy brewe apostolskiego Jana Pawła II z 11 lutego 1986 r. Przewodniczącym Komitetu jest od 15 października 2001 r. 80-letni obecnie słowacki kardynał kurialny Jozef Tomko.

Spis wszystkich Międzynarodowych Kongresów Eucharystycznych

1. LILLE (F) 28-30/06/1881
2. AVIGNON (F) 13-17/09/1882
3. LIÈGE (B) 05-10/06/1883
4. FRIBOURG (CH) 09-13/09/1885
5. TOULOUSE (F) 20-25/06/1985
6. PARIS (F) 02-06/07/1888
7. ANVERS (B) 16-21/08/1890
8. JERUSALEM 14-21/05/1893
9. REIMS (F) 25-29/07/1894
10. PARAY-LE-MONIAL (F) 20-24/09/1897
11. BRUXELLES (B) 13-17/07/1898
12. LOURDES (F) 07-11/08/1899
13. ANGERS (F) 04-09/09/1901
14. NAMUR (B) 03-07/09/1902
15. ANGOULÊME (F) 20-24/06/1904
16. ROMA (I) 01-04/06/1905
17. TOURNAI (B) 15-19/08/1906
18. METZ (F) 06-11/08/1907
19. LONDON (GB) 08-13/09/1908
20. KÖLN (D) 04-08/08/1909
21. MONTRÉAL (CAN) 07-11/09/1910
22. MADRID (E) 23/6-01/7 1911
23. WIEN (A) 12-15/09/1912
24. MALTA 23-27/04/1913
25. LOURDES (F) 22-26/07/1914
26. ROMA (I) 24-29/05/1922
27. AMSTERDAM (NL) 22-27/06/1924
28. CHICAGO (USA) 20-24/06/1926
29. SYDNEY (AUS) 06-09/09/1928
30. CARTHAGE (TUN) 07-11/05/1930
31. DUBLIN (IR) 21-26/06/1932
32. BUENOS AIRES (ARG) 10-14/10/1934
33. MANILA (PHIL) 03-07/02/1937
34. BUDAPEST (H) 25-30/05/1938
35. BARCELONA (E) 27/05-1/06/1952
36. RIO DE JANEIRO (BR) 17-24/07/1955
37. MÜNCHEN (D) 31/07-07/08/1960
38. BOMBAY (IND) 28/11-08/12/1964
39. BOGATÁ (COLOM) 18-25/08/1968
40. MELBOURNE (AUS) 18-25/02/1973
41. PHILADELPHIA (USA) 01-08/08/1976
42. LOURDES (F) 16-23/07/1981
43. NAIROBI (KEN) 11-18/08/1985
44. SEOUL (KOR) 05-08/10/1989
45. SEVILLA (E) 07-13/06/1993
46. WROCLAW (PL) 25/05-01/06/1997
47. ROMA (I) 18-25/06/2000
48. GUADALAJARA (MEX) 10-17/10/2004

Wykorzystano materiały Radia Watykańskiego, KAI oraz www.vatican.va