Przed wojną ks. Emilian Kowcz przez 20 lat był proboszczem w Przemyślanach koło Lwowa. W czasie hitlerowskiej agresji tak samo bronił wszystkich ludzi. Nigdy nie zważał na narodowość czy religię. On, Ukrainiec, greckokatolicki duchowny uważał że Bóg jest jeden, wspólny dla wszystkich. Aby ratować Żydów przed zagładą, dawał chrzest. Łamiąc zakazy, odwiedzał getto. Gdy trafił do obozu, stał się duchowym przewodnikiem wszystkich więźniów. W rocznicę śmierci E. Kowcza na terenie obozu odbyły się uroczystości, którym towarzyszyło ogłoszenie kapłana patronem duszpasterzy Ukraińskiej Cerkwi Greckokatolickiej.

Heroiczna postać
Wydarzenie rozpoczęła wspólna modlitwa przedstawicieli trzech religii. Słowa modlitwy wygłosili m.in. apb Józef Życiński, metropolita lubelski, abp Jan Martyniak, zwierzchnik Kościoła greckokatolickiego w Polsce, metropolita przemysko-warszawski, a także Roman Litman, przewodniczący lubelskiej filii Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie. Po nabożeństwie odczytane zostały listy, w których wskazano zasługi błogosławionego. – Aresztowanie ks. Kowcza było represją za jego odwagę w obliczu nazistowskiego terroru. (…) Niezłomną postawę zachował w obozie. Nawet w tak ekstremalnych warunkach pozostał wierny swoim zasadom moralnym. W misji kapłana, dając szczególne świadectwo poświęcenia dla innych, opłacił je najwyższą wartością, życiem – mówił Tomasz Kranz, dyrektor Państwowego Muzeum na Majdanku.

Ukrainiec, który rozumiał wszystkich
Hołd męczennikowi oddał wicepremier Ukrainy. – Ksiądz Kowcz szanował różne religie, prawosławną, żydowską i katolicką. Był Ukraińcem, ale potrafił kochać i rozumieć wszystkich. Jego postawa życiowa stanowi przykład, jak należy poświęcać się dla dobra bliźnich. Emilian Kowcz zwrócił się do swoich parafian, by ci nie współpracowali z hitlerowską, nową władzą i nie brali udziału w pogromach żydowskich. Gdy Żydzi zostali zamknięci w cerkwi w celu spalenia, uratował ich – wspominał Iwan Wasiunyk. Okolicznościowy list przysłał również Lech Kaczyński. Porównał w nim błogosławionego do innych wielkich heroicznych postaci, które poświęciły swoje życie dla innych. – W tym strasznym miejscu, jakim był niemiecki obóz koncentracyjny na Majdanku, ks. Emilian Kowcz, kapłan greckokatolicki, swoim poświęceniem i męczeństwem zapisał się w historii XX wieku obok postaci tej miary, co Edyta Stein czy Maksymilian Kolbe. Swoją kapłańską posługą rzucał wyzwanie dwóm zbrodniczym ideologiom, niemieckiemu nazizmowi i sowieckiemu komunizmowi. Ksiądz Kowcz starał się scalać, jednać. Czuł się odpowiedzialny za każde ludzkie życie – napisał Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej.

Patron ukraińskiej Cerkwi
Następnie odczytano dekret ustanawiający ks. Emiliana Kowcza patronem duszpasterzy Ukraińskiej Cerkwi Greckokatolickiej. – Miłościwy Bóg pobłogosławił nasz Kościół wielkim darem wzorowego duszpasterza-męczennika. Ten sprawiedliwy człowiek z głęboką wdzięcznością przyjął od Boga swoje powołanie kapłańskie i sumiennie je wypełnił. Gorliwie głosił Bożą naukę słowami i czynem. Służył wszystkim bliźnim bez względu na różnice religijne i narodowe, nie zważając na trud i cierpienie, które musiał za to ponieść. Biorąc przykład z naszego Zbawiciela Jezusa Chrystusa, oddał życie za naszych bliźnich. (…) Wszystkich kapłanów i duszpasterzy naszego Kościoła nawołuję do naśladowania w swoim życiu i służbie przykładu naszego brata w kapłaństwie – napisał w dekrecie kard. Lubomyr Huzar, zwierzchnik Kościoła greckokatolickiego na Ukrainie.

Kolejnym elementem uroczystości było przekazanie fiolek z ziemią z Majdanka przedstawicielom 15 diecezji, archidiecezji i egzarchów na Ukrainie, Białorusi i w Polsce.

Następnie, przed Centrum Obsługi Zwiedzających obozu na Majdanku, odsłonięty został obelisk z przesłaniem ks. Kowcza, które brzmi: „Tutaj widzę Boga – Boga, który jest Jeden dla wszystkich nas, bez względu na nasze religijne odmienności”. Obelisk został poświęcony, a pod mosiężną tablicą złożono wieńce i kwiaty. Uroczystość zakończyła projekcja prezentacji multimedialnej „Ks. Emilan Kowcz – więzień obozu koncentracyjnego na Majdanku”. Goście z Ukrainy zwiedzili również obóz.

Ks. Emilian Kowcz
Duchowny ukraińskiego Kościoła greckokatolickiego. Urodził się w Kosmaczu na Huculszczyźnie 20 sierpnia 1884 r. Ukończył studia teologiczne w Collegium Rhutenum w Rzymie (1905-1911), święcenia kapłańskie przyjął w 1911 r. Pracę duszpasterską rozpoczął w parafii Podwłoczyska, a następnie przez cztery lata pełnił posługę kapłańską wśród kolonistów ukraińskich w Bośni. Po powrocie do Galicji, przez trzy lata pracował jako wikariusz w parafii Serniki Górne w pow. Rohatyn, a następnie został kapelanem w Ukraińskiej Armii Halickiej. Od 1922 r., przez 20 lat, pełnił obowiązki proboszcza w parafii Przemyślany koło Lwowa, gdzie rozwinął wszechstronną działalność religijno-społeczną.

W okresie niemieckiej okupacji kontynuował działalność duszpasterską, niosąc pomoc Polakom, Ukraińcom i Żydom. To przyczyniło się do jego aresztowania i osadzenia w więzieniu gestapo we Lwowie 30 grudnia 1942 r. Stąd przewieziono go do obozu koncentracyjnego na Majdanku 31 sierpnia 1943 r. Nadano mu numer obozowy 2399 i umieszczono w baraku 14 na III polu. W obozie ks. Kowcz kontynuował pracę duszpasterską wśród współwięźniów różnych narodowości i wyznań. Wedle oficjalnych danych, zmarł 25 marca 1944 r. z powodu flegmony prawej nogi. Razem z 26 innymi sługami Bożymi został ogłoszony błogosławionym przez Jana Pawła II w czasie wizyty papieskiej na Ukrainie w czerwcu 2001 r.