• Różaniec na szaniec

Studia rozpoczął w Bolonii, później był wykładowcą teologii w Pawii. W 1551 roku papież Juliusz III powołał go na stanowisko komisarza generalnego Inkwizycji Rzymskiej.

Konklawe wybrało go na papieża 7 stycznia 1566 roku, dzięki intensywny zabiegom świętego Karola Boromeusza. Jako asceta i reformator wprowadzić pragnął w Watykanie klasztorne rygory. Domagał się między innymi usunięcia prostytutek z rażącego go niemoralnością Rzymu, zabronił też dzieciom kapłanów z nieprawego łoża możliwości dziedziczenia majątków kościelnych.

Wygnał z miasta mnichów, którzy od lat przebywali w stolicy, poza swymi macierzystymi zgromadzeniami, nie przestrzegając obowiązujących ich reguł klasztornych. Domagał się by każda diecezja posiadała własne seminarium dla wywodzących się z niej kleryków, nakazał też biskupom, by regularnie odwiedzali wszystkie swe parafie. Walczył z przestępczością, nie wahając się rozmaitych rzezimieszków zsyłać na galery. Usprawnił administrację Państwa Kościelnego. Przyczynił się do powstania licznych szpitali, szkół i przytułków.

Chcąc pozyskać greckich wyznawców prawosławia, ogłosił Doktorami Kościoła wywodzących się ze wschodu świętych: Grzegorza z Nazjanzu, Bazylego, Jana Złotoustego i Grzegorza z Nyssy, wprowadzając następnie ich imiona do łacińskiej liturgii. W sposób zdecydowany i stanowczy występował przeciw nadużyciom inkwizytorów hiszpańskich, czym naraził się królowi Filipowi II.

W dziedzinie polityki zagranicznej zainicjował działalność, skierowanej przeciw Turcji, Świętej Ligi, w skład, której wchodziły państwa chrześcijańskie, świętując z czasem jej wielki sukces militarny, kiedy to w 1571 roku pod Lepanto hiszpańsko-wenecka flota Ligi pod dowództwem cesarza Jana Austriackiego, pokonała w bitwie morskiej flotyllę sułtana Selima II. Rok wcześnie papież ekskomunikował Elżbietę I, królową angielską za apostazję oraz za prześladowanie ludności katolickiej.

To właśnie Pius V ogłosił świętego Tomasza z Akwinu Doktorem Kościoła i wydał wszystkie dzieła Akwinaty. Opublikował także nowy mszał, brewiarz, pierwszy w dziejach katechizm i wprowadził święto Matki Bożej Różańcowej do kalendarza liturgicznego. Jako pierwszy z papieży nosił białą sutannę, wzorowaną na dominikańskim habicie.

Zmarł 1 maja 1572 roku w Rzymie. Pochowano go w bazylice Santa Maria Maggiore (Świętej Maryi Większej). Kanonizowany został 22 maja 1712 roku. Jest patronem Kongregacji Nauki Wiary.