Góra Św. Anny: Święte miejsce Śląska

publikacja 03.09.2003 16:28

Góra Św. Anny była i jest nadal dla śląskiego ludu tym, czym Jasna Góra dla wszystkich Polaków: symbolem wiary i przetrwania, własnej tożsamości, a także zachowania tradycji i mowy przodków. To także symbol współistnienia obok siebie dwóch narodów: niemieckiego i polskiego.

Klasztor na Górze Św. AnnyMiejsce
Ta niewielka wioska na Śląsku Opolskim liczy zaledwie ok. 550 mieszkańców. Od kilkuset lat jest jednak celem licznych pielgrzymek. W świadomości Górnoślązaków jawiła się zawsze jako ich święta góra.
"Ci, którzy pokochali to miejsce, a ja jestem jednym z nich, nie powiedzą nigdy, że idą na Górę św. Anny – idą "do świętej Anny" - pisze Dawid J. Hermet OFM w książeczce "Góra św. Anny, historia kościoła, klasztoru i kalwarii".

Pierwszy kościół św. Anny zbudowano w tym miejscu, zwanym Górą Chełmską lub Chełmową, pod koniec XV wieku. Za początek istnienia Sanktuarium uznaje się symbolicznie datę 1480. Ważnym miejscem pielgrzymkowym stał się on zwłaszcza po umieszczeniu tam na początku XVII wieku gotyckiej figurki św. Anny Samotrzeciej, zawierającej relikwie świętej. Siedemnastowieczni właściciele miejscowości, Gaszynowie, w 1656 r. sprowadzili na Górę Św. Anny franciszkanów, którzy opiekują się Sanktuarium do dziś.

W XVII wieku zwyczaj pielgrzymowania na Górę Św. Anny (zwanej też z niemiecka Annaberg) był już bardzo rozpowszechniony. W roku 1673 świątynię rozbudowano, a w 1749 wybudowano murowany klasztor, który zastąpił poprzedni – drewniany. W XVIII wieku wybudowano także kalwarię.
Miejsce stało się już wówczas tak sławne, że w 1789 r. odwiedził je król Prus Fryderyk Wilhelm II, choć był protestantem. Potem również nie brakowało sławnych pielgrzymów. W 1819 roku wizytę złożył następca tronu, późniejszy król Fryderyk Wilhelm IV. 14 czerwca 1920 r. przybył na Górę św. Anny nuncjusz apostolski, arcybiskup Achilles Ratti, późniejszy papież Pius XI, a 21 czerwca 1983 roku – Jan Paweł II.

Papieską rangę bazyliki mniejszej otrzymał kościół św. Anny w 1980 roku z racji jubileuszu 500-lecia istnienia Sanktuarium.
Obecny wystrój wnętrza, o charakterze gotycko-barokowym bazylika otrzymała w latach 1957-1962. Na pamiątkę jubileuszu 500-lecia sanktuarium, w XIX wiecznej kaplicy urządzono w latach 1979-1980 kaplicę-votum ku czci Matki Boskiej Częstochowskiej.
Przedłużeniem bazyliki jest dziedziniec arkadowy nazywany Rajskim Placem. Powstał on w 1768 r. Wybrukowany jest granitowa kostką i otoczony z trzech stron krużgankami, zwieńczonymi balustradą. Na północnej ścianie dziedzińca znajduje się 15 prawie stuletnich konfesjonałów. Po stronie południowej mieści się kaplica Matki Bożej Fatimskiej. Na ścianach budowli okalających Plac umieszczone są stacje Drogi Krzyżowej.
Na Rajski Plac można dotrzeć trzema bramami. Do głównego wejścia, którym zwykle przybywają pielgrzymki, prowadzi 70 schodów. Od strony północnej wchodzi się schodami zwanymi "Ave Maria", rozbudowanymi w 1965 r. Trzecie wejście na Plac to Brama Papieska, przebudowana w 1983 r., aby mógł tędy wjechać samochód z Ojcem Świętym. Przy Bramie Papieskiej znajduje się zewnętrzna kaplica św. Anny, dobudowana do bazyliki w 1804 roku przez gwardiana o. Hilaryona Tutejskiego dla pielgrzymów, którzy nie mogli zobaczyć figury św. Anny, gdyż była ona wówczas odsłaniania tylko podczas mszy świętych.

Droga obchodów kalwaryjskich liczy ponad pięć kilometrów i wiedzie wzdłuż kilkudziesięciu kaplic. Najstarsze z nich powstały w latach 1700-1709.
W miejscu dawnego kamieniołomu w latach 1912-1914 zbudowano Grotę Lurdzką.

Schody na Plac Rajski przed bazyliką

Kalendarium ważniejszych wydarzeń
• 1480 – przypuszczalny rok rozpoczęcia budowy pierwotnego kościoła św. Anny na Górze Chełmowej;
• 1611-1630 – okres, w którym dokonało się przeniesienie (translacja) figurki św. Anny Samotrzeciej z relikwiami do kościoła na Górze św. Anny;
• 1656 – osiedlenie przez hrabiego Melchiora Gaszynę franciszkanów-reformatorów z prowincji małopolskiej i początki budowy klasztoru franciszkańskiego na Górze Chełmowej;
• 1673 – konsekracja kościoła św. Anny przez bpa Karola Neandra, sufragana wrocławskiego;
• 1700-1709 – budowa kaplic kalwaryjskich przez hrabiego Jerzego Adama Gaszynę;
• 1733-1749 – przebudowa klasztoru franciszkańskiego;
• 1764 – poświęcenie odnowionych kaplic – stacji Męki Pańskiej i kaplic maryjnych oraz rozpoczęcie nabożeństw kalwaryjskich na Górze św. Anny;
• 1811 – kasata klasztoru przez rząd pruski w związku z sekularyzacją i wysiedlenie małopolskich franciszkanów-reformatorów;
• 1859 – osiedlenie na Górze św. Anny franciszkanów z Westfalii;
• 1864 – obchody jubileuszu 100-lecia nabożeństw kalwaryjskich;
• 1866 – poświęcenie wotum jubileuszowego kaplicy III Upadku;
• 1875 – powtórna kasata klasztoru i kolejne wysiedlenie franciszkanów w związku z kulturkampfem;
• 1887 – powrót franciszkanów z wygnania;
• 1889 – powiększenie klasztoru o drugie piętro;
• 1905 – budowa nowego skrzydła klasztoru oraz poszerzenie Rajskiego Placu;
• 1910 – rok obchodów 200-lecia istnienia kalwarii i biskupia koronacja figurki św. Anny Samotrzeciej oraz budowa kaplicy Koronacji Najświętszej Marii Panny;
• 1912-1914 – budowa Groty Lurdzkiej i czternastu kaplic – stacji Drogi Krzyżowej na obszernym placu, usytuowanym na terenie dotychczasowego kamieniołomu u podnóża kościoła św. Anny;
• 1921 – plebiscyt na Górnym Śląsku i walki trzeciego powstania śląskiego w rejonie Góry św. Anny;
• 1929-1939 – budowa Domu Pielgrzyma;
• 1941 – kasata klasztoru i wygnanie franciszkanów przez władze hitlerowskie;
• 1945 – powojenny powrót franciszkanów do sanktuarium;
• 1947 – Prymas Polski kard. A. Hlond na pielgrzymce młodzieńców i mężczyzn;
• 1949 – zjazd kilkuset kapłanów z udziałem nowego Prymasa Polski Stefana Wyszyńskiego;
• 1956 – obchody 300-lecia pobytu franciszkanów na Górze św. Anny;
• 1958-1960 – gruntowna restauracja wnętrza kościoła św. Anny
• 1960 – obchody 250-lecia istnienia kalwarii i 50-lecia koronacji figurki św. Anny;
• 1965 – obchody 20-lecia ustanowienia diecezjalnej organizacji kościelnej na Śląsku Opolskim po II wojnie światowej;

• 1969 – wizyta przełożonego generalnego Zakonu Braci Mniejszych (franciszkanów) o. Konstantyna Kosera;
• 1973 – 300-lecie konsekracji kościoła św. Anny;
• 1980 – obchody jubileuszu 500-lecia sanktuarium na górze św. Anny, obrady 174 Konferencji Plenarnej Episkopatu Polski (26-28 VI) ogłoszenie breve Stolicy Apostolskiej nadającej kościołowi św. Anny tytuł bazyliki mniejszej (29 VI);
• 1981 – konsekracja biskupa ks. J. Wieczorka na Górze św. Anny (16 VIII);
• 1982 – wizyta przełożonego generalnego Zakonu Braci Mniejszych o. Johna Vaughn;
• 1983 – pobyt papieża Jana Pawła II na Górze św. Anny i jego spotkanie z milionową rzeszą pielgrzymów ze Śląska Opolskiego (21 VI);
• 1989 – wznowienie (4 VI) – przerwanej w 1945 r. na okres 44 lat – tradycji coniedzielnych mszy św. w języku niemieckim na Górze św. Anny oraz w wielu parafiach Śląska Opolskiego, dla mniejszości niemieckiej.

Nabożeństwa
Msze Św.
Niedziele: godz. 7:00, 8:30, 10:00, 11:30, 15:30 (w języku niemieckim), 17:00;
Dni powszednie: godz. 6:30, (zimą o 7) od 1 maja do 31 października również 11:00.

Nieszpory: w niedziele godz. 14:00.
Nabożeństwa Fatimskie: od 13 maja do 13 października codziennie godz. 18:00.
Koronka do św. Anny: we wtorki przed Mszą poranną i w ostatnią niedzielę miesiąca godz. 14:00.

Kontakt

Klasztor franciszkanów
ul. Klasztorna 6, 47-154 Góra Św. Anny
Zgłaszanie pielgrzymek: tel. 77/463 09 00

Klasztor: tel. 77/463 09 00, fax 463 09 28
mail: annasancta@opole.opoka.org.pl

Dojazd
Góra Świętej Anny znajduje się na Śląsku, ok. 30 km od Opola. Sanktuarium usytuowane jest na stożku wygasłego wulkanu, który był aktywny ok. milion lat temu. Jest najwyższym wzniesieniem Masywu Chełmskiego na Wyżynie Śląskiej, rozciągającej się od Tarnowskich Gór do Opola. Wzniesienie liczy ok. 406 m n.p.m. To wapienno-bazaltowe wzgórze jest jedynym na Opolszczyźnie rezerwatem geologicznym, a od roku 1989 posiada także status parku krajobrazowego. Do Sanktuarium łatwo dojechać samochodem. Choć przez górę przebiega autostrada A-4 dojazd do sanktuarium jest dość skomplikowany. Dokładnie został jednak opisany na stronach sanktuarium www.swanna.pl/


Noclegi
W latach 1929-1938 wybudowano na Górze Św. Anny Dom Pielgrzyma, mogący pomieścić aż dwa tysiące osób. Przez cały rok zapewnia on nocleg pielgrzymom indywidualnym oraz grupom zorganizowanym. Posiada pokoje 2, 3 oraz wieloosobowe Oferuje całodzienne wyżywienie. Kaplica i sala dają możliwość organizowania spotkań i rekolekcji dla większych grup.
Adres: Dom Pielgrzyma, Al. Jana Pawła II 7, 47-154 Góra św. Anny, tel. (0-77) 46 25 301.


wrzesień 2003, aktualizowane marzec 2008