Drukuj
Chrzest
publikacja 22.04.2006 19:30
Idźcie i nauczajcie wszystkie narody, udzielając im chrztu w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego. (Mt 28,19)
• Tato, czy ja jestem ochrzczony?
• Chrześcijańskie wtajemniczenie
Chrzest jest pierwszym sakramentem. Przed chrztem bowiem nie można przyjąć żadnego Sakramentu.
Chrzest jest też najpotrzebniejszym sakramentem. Kto bowiem nie przyjmie sakramentu chrztu, nie może uzyskać zbawienia według słów Pana Jezusa: „Jeśli się ktoś nie narodzi z wody i Ducha Świętego, nie może wejść do Królestwa Bożego” (J 3,5). Kościół katolicki udziela chrztu świętego, posłuszny rozkazowi Zbawiciela: „Idźcie więc i nauczajcie wszystkie narody, udzielając im chrztu w Imię Ojca i Syna i Ducha Świętego” (Mt 28, 19).
Człowiek dorosły, który bez własnej winy nie może przyjąć chrztu, może być zbawiony; musi jednak pragnąć chrztu, a przynajmniej pragnąć spełniać we wszystkim wolę Bożą. To pragnienie połączone z doskonałym żalem za grzechy, nazywamy chrztem pragnienia.
Człowiek nieochrzczony, który poniesie śmierć męczeńską za Chrystusa, będzie również zbawiony. Tę śmierć męczeńską nazywamy chrztem krwi.
Sakramentu chrztu udzielają w sposób uroczysty biskupi i kapłani, a za ich zezwoleniem także diakoni. W nagłej potrzebie może ochrzcić każdy człowiek, nawet niechrześcijanin, musi mieć jednak zamiar czyli intencję rzeczywiście ochrzcić, czyli spełnić to, co spełnia Kościół udzielając chrztu świętego.
Do chrztu uroczystego, którego udziela biskup, kapłan lub diakon, używa się wody zwykłej, którą poświęca się przed samym chrztem. W razie nagłego wypadku można użyć zwykłej nie poświęconej wody.
Chrzest daje łaskę uświęcającą, a tym samym gładzi grzech pierworodny, u dorosłych zaś także wszystkie grzechy przed chrztem popełnione; odpuszcza również całą karę za popełnione przed chrztem grzechy, tak doczesną jak i wieczną. Dlatego słusznie nazywamy chrzest, Sakramentem Odrodzenia w Chrystusie. Przez chrzest stajemy się członkami Kościoła Chrystusowego i możemy korzystać ze wszystkich łask, jakie Pan Jezus zostawił w Kościele, a które są nam potrzebne do uświęcenia się. Chrzest wyciska wreszcie na duszy ludzkiej znak czyli znamię. Dlatego chrzest można przyjąć tylko raz w życiu.
Chrzest może przyjąć każdy nieochrzczony, tak niemowlę, jak i dorosły człowiek. Człowiek dorosły musi pragnąć przyjąć ten Sakrament, poznać główne prawdy wiary Chrystusowej i uwierzyć w te prawdy, a także wzbudzić żal za grzechy przed chrztem popełnione.
Przy chrzcie otrzymujemy imię Świętego, który ma być nam w życiu wzorem i patronem.
Rodzicami chrzestnymi mogą być tylko praktykujący katolicy, którzy przyjęli sakrament bierzmowania. Mają oni wraz z rodzicami naturalnymi dbać o katolickie wychowanie swego chrześniaka, a także powinni być świadkami przy bierzmowaniu.
Obrzędy chrztu mogą się odbywać w czasie Mszy świętej, podczas której rodzice i chrzestni powinni przystąpić do Komunii świętej albo poza Mszą świętą.
W obrzędach chrztu powinna uczestniczyć cała rodzina dziecka.
Gdy dziecko dojdzie do używania rozumu, powinno sumiennie wykonywać obietnice, złożone w jego imieniu przez rodziców chrzestnych. Pożyteczną rzeczą jest ponawiać obietnice, złożone przy chrzcie, szczególnie przy bierzmowaniu, pierwszej Komunii świętej i w Wigilię Wielkanocną.
Zapamiętaj
Co to jest chrzest?
Chrzest jest to pierwszy i najpotrzebniejszy Sakrament, który gładzi grzech pierworodny, daje nam życie nadprzyrodzone i czyni nas członkami Kościoła katolickiego. Obmycie
Chrzest jest pierwszym z chrześcijańskich sakramentów, tj. znaków Bożej łaski udzielanej człowiekowi.
Obmycie — jako akt religijny i symbol oczyszczenia duchowego znane jest także poza chrześcijaństwem. Znane było i w prawie Mojżeszowym. Bezpośredni poprzednik Jezusa, Jan Chrzciciel, zawdzięcza swe imię temu, że wzywając swoich słuchaczy do nawrócenia, chrzcił ich w wodach Jordanu na znak pokuty.
Jezus, posyłając swoich uczniów — apostołów, jako zwiastunów zbawienia, które przyniosła Jego śmierć i zmartwychwstanie, kazał, by nawróconych — tych, którzy uwierzą — chrzcili w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego.
Przyjęcie chrztu jest wyrazem wiary w Jezusa Chrystusa i nieoddzielnej od niej woli nawrócenia: porzucenia grzechów, jakie wyrzuca sumienie, by żyć dla Boga, służąc ludziom.
Chrzest nie jest jednak tylko wyrazem wiary i dobrej woli ze strony człowieka. Jest znakiem działania uwielbionego Pana, Chrystusa, który przez swego Ducha ogarnia człowieka swą łaską, przebacza mu grzechy i —jako Syn Boży — łącząc ze sobą, czyni Bożym dzieckiem. Chrzest jest znakiem działania Chrystusa, który mocą swego Ducha — Ducha Świętego czyni człowieka uczestnikiem swej śmierci i zmartwychwstania (Rz 6,3-14). Udziałem w Jego śmierci poniesionej za grzech wszystkich jest „umieranie dla grzechu”, to znaczy wyrzeczenie się grzechu, wyzwalanie się z grzechu. Udziałem w Jego zmartwychwstaniu jest ciągłe podejmowanie nowego życia - życia dla Boga i ludzi.
Nie jest to tylko obrazowe sformułowanie, lecz tajemnicza rzeczywistość.
Śmierć Jezusa była aktem absolutnego posłuszeństwa Bogu Ojcu. Była tym samym radykalnym przeciwstawieniem się grzechowi, który jest nieposłuszeństwem i buntem przeciw Bogu. Każdy, kto przeciwstawia się grzechowi, czyni to mocą Ducha Świętego, który niejako wprowadza w bezwzględne posłuszeństwo, a zatem w śmierć Jezusa. Chwalebne życie, jakie Jezus zyskał przez zmartwychwstanie, było następstwem Jego posłuszeństwa do śmierci. Zyskał życie i stał się Życiem i Zmartwychwstaniem dla wszystkich. Nowe życie, jakie staje się udziałem każdego, kto przeciwstawia się grzechowi, jest, mocą Ducha Świętego, udziałem w zmartwychwstaniu Jezusa. Poza Jego posłuszeństwem aż do śmierci nie ma wolności od grzechu. Poza Jego zmartwychwstaniem nie ma nowego życia. Chrzest, który oczyszcza z grzechu i wprowadza w nowe życie, jest rzeczywistym zanurzeniem w śmierci Jezusa i udziałem w Jego zmartwychwstaniu.
Nic dziwnego, że w starożytności udzielano chrztu przede wszystkim w Wigilię Paschalną. Liturgia Wigilii Paschalnej jest liturgią przejścia Jezusa ze śmierci do życia. Jest zarazem liturgią chrztu i jego odnowieniem.
ks. Andrzej Zuberbier
Więcej na następnej stronie Chrzest pragnienia
Wyrażenie „chrzest pragnienia” znaczy to samo, co pragnienie chrztu, a stanowi odpowiedź na pytanie o ostateczny los ludzi nieochrzczonych.
„Kto uwierzy i przyjmie chrzest, będzie zbawiony” — czytamy w Ewangelii św. Marka (16,16). Tradycja chrześcijańska głosi, że chrzest, jako wyraz wiary, jest konieczny do zbawienia. Chrzest jest znakiem, że Chrystus odpuszcza człowiekowi grzechy, a nawet nowo narodzone dziecko nie jest bez grzechu, dziedzicząc grzech Adama i Ewy. Chrzest jest znakiem zjednoczenia z Chrystusem, znakiem udziału w Jego śmierci i zmartwychwstaniu, Chrystus zaś, który „został wydany za nasze grzechy i wskrzeszony z martwych dla naszego usprawiedliwienia” (Rz 4,25), jest jedynym Pośrednikiem do Ojca.
Ogromna większość ludzi nie przyjmuje jednak chrztu, nie znając Chrystusa i Jego Ewangelii. Czy jest do pomyślenia, żeby nie mieli oni szans na zbawienie, skoro „Bóg pragnie, by wszyscy ludzie zostali zbawieni i doszli do poznania prawdy” (l Tm 2,4)?
W odpowiedzi na to pytanie tradycja chrześcijańska każe nam mówić o chrzcie pragnienia. Zdarzało się w starożytności chrześcijańskiej, że katechumeni, tzn. ludzie, którzy uwierzyli, lecz dopiero przygotowywali się do chrztu (podobnie jak dziś dzieci przygotowują się na przyjęcie pierwszej Komunii św.), umierali lub ginęli w prześladowaniach, zanim zostali ochrzczeni. Zawsze wierzono, że dzięki swej wierze i miłości zostali zbawieni. Rolę chrztu spełniało jego pragnienie.
Gdy człowiek zetknie się z chrześcijaństwem tak, że przekonany jest o jego prawdzie, wówczas ma obowiązek wyznać swoją wiarę, przyłączając się do wspólnoty wyznawców Chrystusa, a zatem przyjąć chrzest. Takiego obowiązku oczywiście nie ma ten, kto w ogóle nie zetknął się z chrześcijaństwem, a w każdym razie nie zetknął się na tyle, by wezwanie do wiary w Chrystusa stało się sprawą jego sumienia. Możliwość zbawienia polega wówczas (jak zresztą zawsze) na tym, by człowiek szukał Boga, choć może nie nazywać Go tym imieniem, by szukał Prawdy i Dobra tak, jak w okolicznościach jego życia wskazuje mu własne sumienie. Wierność sumieniu, to znaczy temu, co człowiek szczerze wobec samego siebie uważa za moralny obowiązek, jest pragnieniem spełnienia tego, czego żąda od człowieka Bóg: jest drogą zbawienia. Tę wierność nazywa się chrztem pragnienia.
ks. Andrzej Zuberbier
Więcej na następnej stronie Chrzest dzieci
Tradycja udzielania chrztu małym dzieciom sięga początków chrześcijaństwa. Zachowują ją wszystkie trzy wielkie odłamy chrześcijaństwa, tzn. poza Kościołem katolickim także Kościoły prawosławne i Kościoły lub wspólnoty ewangelickie (z wyjątkiem Kościoła baptystów). W środowisku religijnie obojętnym czy ateistycznym można się spotkać ze zdaniem, że wybór wiary czy niewiary trzeba zostawić każdemu indywidualnie, a zatem nie trzeba dzieci chrzcić ani uczyć ich religii.
Chrzest jest zawsze następstwem wiary, to znaczy, że przyjmuje się chrzest, gdy uwierzyło się w Chrystusa. Gdy chrzci się dzieci, chrzci się je ze względu na wiarę ich rodziców i Kościoła, którego wiarę oni podzielają. Rodzice dają dziecku życie i określają siłą samego dziedziczenia, a także przez swą własną przynależność do określonej rodziny, środowiska społecznego, narodu, przez swoją sytuację kulturową i materialną, kim będzie ich dziecko, a w pewnej mierze także i to, jak się potoczy jego życie. Z natury rzeczy troszczą się dla swojego dziecka o wszystko, co uważają za dobre. Mają prawo i obowiązek przekazać mu także i to, co jest dla nich wartością szczególną — nadrzędną i ostateczną — mianowicie wiarę chrześcijańską. Czynią to, zabiegając o chrzest dziecka, a później wychowując je w wierze.
Wiara rodziców, którzy troszczą się o chrzest dziecka, jest, a przynajmniej powinna być, czymś znacznie więcej niż chęcią, by ich dziecko wychowywało się w tej samej religijnej tradycji, w której oni sami wyrośli. Wiara w Jezusa Chrystusa oznacza wiarę w to, że jest On Zbawicielem, który wszystkich ludzi przychodzących na świat w stanie grzechu oczyszcza swoją mocą i czyni dziećmi Bożymi. Przez chrzest Chrystus łączy człowieka ze sobą i napełnia swoim Duchem, choćby człowiek nie mógł jeszcze zdawać sobie z tego sprawy. Wychowanie chrześcijańskie — idące za chrztem — będzie stopniowym wprowadzaniem dziecka w tę tajemniczą rzeczywistość Chrystusowego zbawienia, które już w chrzcie stało się jego udziałem.
Argument pozornie słuszny na rzecz poszanowania wolności człowieka, by nie chrzcić i nie uczyć dzieci wiary, pozostawiając im samym wybór w późniejszych latach, jest po prostu formą domagania się wychowania ateistycznego. Jeżeli bowiem rodzice nie będą wychowywać dziecka w wierze, tym samym wychowywać je będą w niewierze. Trzeciej możliwości nie ma.
ks. Andrzej Zuberbier
Więcej na następnej stronie Jak ochrzcić człowieka?
Obrzędy chrztu
Obrzęd przyjęcia dzieci
Rodzice i chrzestni z dzieckiem gromadzą się w oznaczonym miejscu kościoła (w przedsionku, zakrystii lub kaplicy). Kapłan pozdrawia obecnych, przypomina zebranym, że dziecko jest darem Boga, który chce je obdarzyć swoim życiem łaski. Następnie celebrans pyta rodziców:
Celebrans: Jakie imię wybraliście dla swojego dziecka?
Rodzice: N (wymieniają imię).
C.: O co prosicie Kościół Boży dla N.
R.: O chrzest (albo: o wiarę, o przyjęcie do Kościoła, o łaskę Chrystusa, o życie wieczne).
C.: Prosząc o chrzest dla swoich dzieci, przyjmujecie na siebie obowiązek wychowania ich w wierze, aby zachowując Boże przykazania, miłowały Boga i bliźniego, jak nas nauczył Jezus Chrystus. Czy jesteście świadomi tego obowiązku?
R.: Tak (albo: Jesteśmy tego świadomi).
C.: (Zwracając się do chrzestnych, pyta ich): Czy jesteście gotowi pomagać rodzicom tych dzieci w wypełnianiu ich obowiązku? Chrzestni: Jesteśmy gotowi.
C.: Drogie dzieci, wspólnota chrześcijańska przyjmuje was z wielką radością. Ja zaś w imieniu tej wspólnoty znaczę was znakiem Krzyża, a po mnie naznaczą was w tym samym znakiem Chrystusa Zbawiciela wasi rodzice (i chrzestni).
Celebrans kreśli na czole każdego dziecka znak krzyża. Potem zaprasza rodziców i jeśli uzna za stosowne także chrzestnych, aby uczynili to samo.
Liturgia Słowa Bożego
Wszyscy udają się do miejsca przewidzianego na liturgię słowa, w drodze wykonuje się śpiew. Dzieci na czas liturgii słowa można przenieść do oddzielnego pomieszczenia.
Czyta się wyjątki z Pisma świętego, następnie celebrans głosi homilię, a po modlitwie powszechnej odmawia egzorcyzmy i wkłada rękę na głowę każdego dziecka.
Liturgia sakramentu
Wszyscy udają się następnie do chrzcielnicy, o ile potrzeba. Tam celebrans odmawia modlitwę poświęcenia wody lub dziękczynną w okresie wielkanocnym.
W czasie drugiej formuły poświęcenia wody powtarza się aklamację: W.: Błogosławiony jesteś, Boże, teraz i na wieki.
Po czwartym wezwaniu: W.: Boże, uświęć tę wodę.
W czasie trzeciej formuły poświęcenia wody: W.: Tobie chwała na wieki.
Więcej na następnej stronie Wyrzeczenie się zła
C.: Drodzy rodzice i chrzestni. Przyniesione przez was dzieci otrzymują z miłości Bożej przez sakrament chrztu nowe życie z wody i z Ducha Świętego. Starajcie się wychować je w wierze tak, aby zachować w nich to Boże życie od skażenia grzechem i umożliwić jego ustawiczny rozwój. Jeśli więc, kierując się wiarą, jesteście gotowi podjąć się tego zadania, to wspominając swój własny chrzest, wyrzeknijcie się grzechu i wyznajcie wiarę w Jezusa Chrystusa. Jest to wiara Kościoła, w której wasze dzieci otrzymują chrzest Czy wyrzekacie się grzechu, aby żyć w wolności dzieci Bożych?
Rodzice i Chrzestni: Wyrzekamy się.
C.: Czy wyrzekacie się wszystkiego, co prowadzi do zła, aby was grzech nie opanował?
R. i Ch.: Wyrzekamy się.
C.: Czy wyrzekacie się szatana, który jest głównym sprawcą grzechu?
R. i Ch.: Wyrzekamy się.
Wyznanie wiary
Celebrans przyjmuje od rodziców i chrzestnych potrójne wyznanie wiary:
C.: Czy wierzycie w Boga Ojca wszechmogącego, Stworzyciela nieba i ziemi?
R. i Ch.: Wierzymy.
C.: Czy wierzycie w Jezusa Chrystusa...
R. i Ch.: Wierzymy.
C.: Czy wierzycie w Ducha Świętego...
R. i Ch.: Wierzymy.
C.: Taka jest nasza wiara. Taka jest wiara Kościoła, której wyznawanie jest naszą chlubą, w Chrystusie Panu naszym.
W.: Amen.
Uroczysta chwila Chrztu św.
Celebrans zaprasza pierwszą z rodzin, aby podeszła do chrzcielnicy i prosi o powtórzenie imienia dziecka. Następnie zapytuje rodziców i chrzestnych:
C.: Czy chcecie, aby N. otrzymał(a) chrzest w wierze Kościoła, którą przed chwilą wspólnie wyznaliśmy?
R. i Ch.: Chcemy.
Wypada, aby dziecko trzymała do chrztu matka lub ojciec. Celebrans trzykrotnie polewa głowę dziecka i wymawia słowa:
N., ja ciebie chrzczę w Imię Ojca i Syna i Ducha Świętego.
Więcej na następnej stronie
Po chrzcie dziecka uczestnicy wypowiadają lub śpiewają aklamację: Chwała Ojcu i Synowi...
Następnie celebrans odmawia modlitwę i namaszcza Krzyżmem św. każde dziecko na szczycie głowy.
Potem każde dziecko otrzymuje białą szatę, inny kolor nie jest dozwolony. Jest wskazane, aby taką szatę przyniosły same rodziny. Przed nałożeniem szat, celebrans mówi:
N.N. staliście się nowym stworzeniem i przyoblekliście się w Chrystusa, dlatego otrzymujecie białą szatę. Niech wasi bliscy słowem i przykładem pomagają wam zachować godność dzieci Bożych nieskalaną aż po życie wieczne. W.: Amen.
Przed wręczeniem zapalonej świecy, celebrans bierze paschał i mówi:
Przyjmijcie światło Chrystusa.
Następnie przedstawiciel każdej rodziny (np. ojciec lub chrzestny), zapala świecę swego dziecka od paschału. Potem celebrans mówi:
Podtrzymywanie tego światła powierza się wam, rodzice i chrzestni, aby wasze dzieci, oświecone przez Chrystusa, postępowały zawsze jak dzieci światłości, a trwając w wierze, mogły wyjść na spotkanie przychodzącego Pana razem z wszystkimi Świętymi w niebie.
Zakończenie obrzędu
Obrzęd zakończenia odbywa się przed głównym ołtarzem. W drodze od chrzcielnicy śpiewa się pieśń. Po kilku słowach wstępnych celebransa, wszyscy odmawiają: Ojcze nasz, któryś jest w niebie...
Następnie celebrans błogosławi matki trzymające na rękach swoje dzieci, a także ojców i wszystkich obecnych. Po błogosławieństwie i śpiewie dziękczynnym, gdzie jest taki zwyczaj, zanosi się ochrzczone dzieci przed ołtarz Najświętszej Maryi Panny.
Obrzędy chrztu dzieci w niebezpieczeństwie śmierci, gdy brak kapłana lub diakona
Po przygotowaniu wody, nawet nie świeconej, gromadzą się wokół chorego dziecka jego rodzice, chrzestni i jeśli to możliwe, także krewni i bliscy. Wówczas jeden z wiernych, odpowiednio przygotowany, zaczyna modlitwę powszechną:
Prośmy Boga wszechmogącego o miłosierdzie dla tego dziecka, które ma dostąpić łaski chrztu świętego, dla jego rodziców i chrzestnych, oraz dla wszystkich ochrzczonych. - Prosimy Cię, abyś to dziecko przez chrzest święty włączył do swojego Kościoła.
W.: Wysłuchaj nas, Panie.
— Prosimy Cię, abyś je przez chrzest święty uczynił swoim przybranym dzieckiem.
—
— Prosimy Cię, abyś mu przez chrzest święty dał uczestnictwo w śmierci i zmartwychwstaniu Chrystusa.
—
— Prosimy Cię, abyś we wszystkich tu obecnych odnowił łaskę chrztu świętego.
—
— Prosimy Cię, abyś wszystkich uczniów Chrystusa przez chrzest włączonych w jedną wspólnotę, zachował na zawsze w jednej wierze i miłości.
Więcej na następnej stronie
(Modlitwę powszechną kończy się następującymi słowami): Boże, źródło wszelkiego życia i miłości, Ojcze, Pana naszego, Jezusa Chrystusa, Ty pocieszasz rodziców w zmartwieniach, i obejmujesz swoją opieką chore dzieci, Ty w swojej miłości odradzasz je do życia wiecznego. Wysłuchaj łaskawie naszego błagania. Nie dozwól, by grzech panował nad tym dzieckiem, ale zmiłuj się nad nim i przyjmij do Królestwa Twojego Syna. Spraw, aby to dziecko Któremu nadajemy imię N., przez wodę i moc Ducha Świętego stało się podobne do Chrystusa w tajemnicy Jego śmierci i Zmartwychwstania i jako przybrane Twoje dziecko otrzymało dziedzictwo Chrystusa i radowało się w Kościele ze wspólnoty z Tobą, Z Synem Twoim Jednorodzonym i z Duchem Świętym przez wszystkie wieki wieków. W.: Amen.
Wyznanie wiary:
Udzielający chrztu zwraca się do obecnych:
Wspominając swój własny chrzest wyznajemy wiarę w Jezusa
Chrystusa. Jest to wiara Kościoła, w której dzieci otrzymują
chrzest.
Czy wierzycie w Boga Ojca wszechmogącego, Stworzyciela nieba i ziemi,
W.: Wierzymy.
Czy wierzycie w Jezusa Chrystusa, Syna Jego jedynego, Pana naszego, narodzonego z Maryi Dziewicy, umęczonego i pogrzebanego, który powstał z martwych i zasiadł po prawicy Ojca?
W.: Wierzymy.
Czy wierzycie w Ducha Świętego, święty Kościół powszechny, obcowanie Świętych, odpuszczenie grzechów, zmartwychwstanie ciała i życie wieczne?
W.: Wierzymy.
Albo:
Można również wyznać wiarę odmawiając Skład Apostolski: Wierzę w Boga...
Chrzest święty
Następnie wymawiając imię, które chce się dziecku nadać, polewa wodą głowę dziecka mówiąc równocześnie:
Ja ciebie chrzczę w Imię Ojca i Syna i Ducha Świętego.
Opuszczając wszystkie inne obrzędy, można dokonać włożenia białej szaty. Udzielający chrztu mówi:
N., oto stałeś(aś) się nowym stworzeniem i przyoblekłeś(aś) się w Chrystusa, dlatego otrzymujesz białą szatę. Zachowaj godność dziecka Bożego nieskalaną aż po życie wieczne. W.: Amen.
Na zakończenie wszyscy odmawiają:
Ojcze nasz...
Uwaga:
W niebezpieczeństwie bliskiej śmierci, albo, gdy z obecnych nikt nie potrafi przewodniczyć modlitwie, wystarczy, aby ktoś z wiernych polał dziecko wodą wymawiając formułę chrztu: "N. JA CIEBIE CHRZCZĘ W IMIĘ OJCA I SYNA, I DUCHA ŚWIĘTEGO". Przed chrztem można odmówić wyznanie wiary (Wierzę w Boga...) Wypada, aby przy chrzcie był obecny jeden albo dwóch świadków. O udzielonym w ten sposób chrzcie rodzina bezzwłocznie powiadamia swojego Proboszcza.
ks. Marek Chmielewski
Katechizm Kościoła Katolickiego, zgodnie z duchem posoborowej teologii, wskazuje na 5 zasadniczych skutków sakramentu chrztu., dzięki którym staje się on wydarzeniem misteryjnym, wprowadzającym człowieka w chrześcijańską nowość życia. Są nimi: uwolnienie od grzechu pierworodnego, synostwo Boże, wszczepienie w Jezusa Chrystusa, wszczepienie w Kościół święty oraz udział w posłannictwie Chrystusa i Kościoła (KKK 1213).
Uwolnienie od grzechu pierworodnego
Św. Jan Chrzciciel, udzielając chrztu pokuty przez obmycie w wodach Jordanu, zapowiada chrzest w Duchu i ogniu (Mt 3,11). Duch jest obiecanym darem mesjańskim, zaś ogień wskazuje na sąd, który aktualizuje się z chwilą przyjścia Mesjasza (J 3,18-21). Z tego względu w nauce św. Pawła, obmycie z pierworodnej winy ma wydźwięk pozytywny. Jest nie tyle wspomnieniem grzechu Adama, co przede wszystkim wskazaniem na nową jakość ludzkiej egzystencji. Apostoł pisze bowiem o „obmyciu odradzającym i odnawiającym w Duchu Świętym” (Tt 3, 5). Duch Święty w sakramencie chrztu przywraca pierwotną niewinność, integruje wewnętrzne rozdarcie człowieka i stwarza nowy ład, czyniąc chrześcijanina swoją świątynią (l Kor 3,16-17; 6,19). Jest to istotnie nowe narodzenie (J 3,5-7), w wyniku którego powstaje nowe życie i nowe stworzenie (2 Kor 5,17). Na skutek buntu pierwszych ludzi została poważnie zakłócona harmonia człowieka z Bogiem, ze sobą i całym Bożym stworzeniem (Rdz 1,26). Dzięki łasce chrztu ta przepaść została pokonana. Natomiast utracone przez grzech pierworodny „obraz i podobieństwo Boże” na nowo stały się udziałem ochrzczonego poprzez Chrystusa, który jest „obrazem Boga niewidzialnego, pierworodnym wszelkiego stworzenia...” (Kol 1,15).
Św. Paweł istotę tej prawdy oddaje posługując się analogią do śmierci i zmartwychwstania Chrystusa. Zanurzenie w wody chrztu reprezentuje Jego śmierć i pogrzebanie, zaś wyjście z wody symbolizuje Jego zmartwychwstanie i zjednoczenie z Nim (Rz 6,3-4; Kol 2,12). Podobnie liturgia Wigilii Paschalnej, przywołując wydarzenia zbawcze, w cudownym przejściu Izraelitów przez Morze Czerwone widzi analogię do chrztu. Jest to przejście z niewoli grzechu do wolności dzieci Bożych mających obietnicę uczestnictwa w Królestwie Bożym.
Nieodłącznym zatem warunkiem nowego życia w Chrystusie jest śmierć grzechowi, czyli nawrócenie. Związek chrztu i nawrócenia wyraźnie pojawia się już w popaschalnej katechezie Apostołów. Na pytanie tłumów, poruszonych zesłaniem Ducha Świętego, co mają czynić, św. Piotr odpowiada: „Nawróćcie się [...] i niech każdy z was ochrzci się w imię Jezusa Chrystusa na odpuszczenie grzechów waszych, a weźmiecie w darze Ducha Świętego” (Dz 2,38).
W chrześcijańskiej ascezie nawrócenie nadal pozostaje warunkiem chrztu, ale jest zarazem jego koniecznym następstwem i poniekąd dopełnieniem. W przypadku chrztu dziecka jego nawrócenie zastępuje wiara Kościoła i zobowiązanie rodziców naturalnych oraz chrzestnych do wychowania nowo ochrzczonego we wierze. Z chwilą dojścia do używania rozumu, ochrzczony ma obowiązek dokonać świadomego wyboru Chrystusa i pójścia za Nim (naśladowanie Chrystusa).
Więcej na następnej stronie
Chrzest zatem jako nowe życie implikuje w sposób konieczny życie duchowe, przez które należy rozumieć życie w Chrystusie, życie wg Ducha Świętego (VC 93).
Synostwo Boże
Następstwem „odradzającego obmycia w Duchu Świętym” jest przywrócenie człowiekowi synostwa Bożego i uczestnictwo w życiu Osób Trójcy Przenajświętszej (KKK 1265). Uczy o tym Sobór Watykański II, stwierdzając, że ochrzczeni „[...] w chrzcie wiary stali się prawdziwie synami Bożymi [...] a przez to rzeczywiście świętymi. Toteż powinni oni zachować w życiu i w pełni urzeczywistniać świętość, którą otrzymali z daru Bożego” (LG 40).
Przywrócenie człowiekowi godności dziecka Bożego, utraconej przez grzech pierworodny, i uświęcenie go, wyraża sam obrzęd nałożenia białej szaty podczas sprawowania sakramentu chrztu. Symbolizuje ona stan świętości, niewinności i łaski.
Wskutek chrztu w człowieku zamieszkuje Trójjedyny Bóg (J 14,23). W posoborowej teologii to samoudzielanie się Trójosobowego Boga człowiekowi rozumiane jest jako istota łaski uświęcającej (K. Rahner, Podstawowy wykład wiary, Wwa 1987, 102-106). Bóg jako Miłość (1 J 4, 8), czyniąc na nowo człowieka podobnym sobie, pragnie mu się udzielać. Chce, aby odrodzony przez chrzest człowiek uczestniczył w szczęściu Boskich Osób, dlatego uzdalnia go do uświęcająco-zbawczego dialogu ze Sobą i wyposaża w niezbędne do tego usprawnienia, jakimi są: cnoty teologalne wiary, nadziei i miłości, a ponadto dary Ducha Świętego, jako najbardziej proporcjonalne środki do zjednoczenia z Bogiem, a zarazem „dynamizmy przeobrażające”. To nadprzyrodzone wyposażenie, udzielanie w chwili chrztu, tradycyjnie nazywa się organizmem duchowym (KKK 1266).
Dzięki temu nadprzyrodzonemu wyposażeniu chrześcijanin otrzymuje zadatek życia wiecznego i obietnicę udziału w Królestwie Bożym na prawach dziedzica (Rz 8,17; Ga 3,29; 4,7). Zatem już w chwili chrztu człowiek zostaje wezwany i uzdolniony do świętości. Mając to na uwadze Sobór Watykański II przypomniał niezmienną naukę Kościoła świętego o powszechnym powołaniu wszystkich ochrzczonych do świętości (LG 39).
W ten sposób we chrzcie dokonuje się zapoczątkowanie życia duchowego, którego celem jest osiągnięcie pełni zjednoczenia dziecka Bożego z Ojcem w majestacie Boskich Osób, a więc świętość i doskonałość na miarę Boga Ojca i ze względu na Niego (Mt 5,48).
Wszczepienie w Chrystusa
W ekonomii zbawczej jedyną drogą do Ojca jest Słowo Wcielone - Jezus Chrystus. To w Jego imię udzielany jest chrzest Jako Bóg-Człowiek „zburzył on rozdzielający nas mur” (Ef 2,14). Przez Niego Bóg pojednał nas z Sobą (2 Kor 5,18). On jest „obrazem Boga niewidzialnego” (Kol 1,15), a zatem jedynym i najdoskonalszym wzorem aktualizacji w sobie przywróconego nam „obrazu i podobieństwa”. Istotnym zatem aspektem chrztu jest idea naszego wszczepienia w Chrystusa i wypływającej z tego powinności życia na Jego podobieństwo (chrystoformizacja). Prawdę tę na różne sposoby rozwija św. Paweł, pisząc m.in. że przez chrzest człowiek jest ukształtowany na Jego podobieństwo (Rz 8,29), przyobleka się w Niego (Ga 3,27) i dzięki temu jako „usynowiony w Synu” wraz z Nim będzie miał udział w życiu wiecznym (1 Kor 4,8; Ef 2,6). Wszyscy ochrzczeni podlegają temu uchrystusowieniu, aż osiągną pełnię doskonałości (Ef 1,10; 4,13). Szczytem tego procesu jest integracja z Chrystusem, o której św. Paweł zaświadcza w słowach: „Teraz zaś już nie ja żyję, ale żyje we mnie Chrystus” (Ga 2,20).
Więcej na następnej stronie
To całkowite i bezwarunkowe oddanie się Chrystusowi stanowi podstawową konsekrację, na bazie której możliwa jest każda inna konsekracja osób w Kościele świętym. Dla podkreślenia doniosłości chrztu jako podstawowej konsekracji, w okresie posoborowym wiele rodzin zakonnych odeszło od starodawnego zwyczaju zmiany imienia z chwilą przyjęcia do nowicjatu, natomiast zachowuje imię chrzcielne.
Chrzest wszczepia nas w Chrystusa i daje udział w Jego życiu, kształtuje wedle Niego i nadaje nam Jego rysy (SC 6). To ukształtowanie na wzór Chrystusa dokonuje się mocą Ducha Świętego, którego On posłał, aby dopełnił w sercach wierzących dzieła odkupienia i uświęcenia. Niekiedy mówi się, że Chrystus jest życiem duszy (bł. C. Marmion). Jest nim właśnie przez Ducha Świętego, który stale z Chrystusa bierze i nam daje (J 16, 8-15). Jak uczy Jan Paweł II, „pod wpływem Ducha Świętego dojrzewa i umacnia się ów człowiek wewnętrzny, czyli «duchowy». [...] Dzięki łasce uczynkowej, która jest darem Ducha Świętego, człowiek wchodzi w «nowość życia», zostaje wprowadzony w Boży i nadprzyrodzony jego wymiar” (DeV 58).
Konsekwencją chrzcielnego wszczepienia w Chrystusa jest zatem życie chrześcijańskie na Jego wzór. Wymownym tego symbolem w obrzędzie chrztu jest zapalona świeca - znak Zmartwychwstałego Pana, światłości świata.
Wszczepienie w Kościół święty
Wszczepienie w Chrystusa przez chrzest jest równoznaczne z wszczepieniem w Jego Mistyczne Ciało Kościół święty. Podkreśla to św. Paweł pisząc: „Wszyscy bowiem w jednym Duchu zostali ochrzczeni, aby stanowić jedno Ciało” (1 Kor 12,13).
Pogłębienie tej prawdy znajdujemy w nauczaniu Katechizmu Kościoła Katolickiego: „Stając się członkiem Kościoła, ochrzczony «nie należy już do samego siebie» (1 Kor 6,19), ale do Tego, który za nas umarł i zmartwychwstał. Od tej chwili jest powołany, by poddał się innym i służył im we wspólnocie Kościoła, by był «posłuszny i uległy» (Hbr 13,17) przełożonym w Kościele, by ich uznawał z szacunkiem i miłością. Z chrztu wynikają odpowiedzialność i obowiązki. Ochrzczony posiada równocześnie prawa w Kościele; ma prawo do przyjmowania sakramentów, do karmienia się słowem Bożym i korzystania z innych pomocy duchowych Kościoła” (KKK 1269).
Między chrztem a misterium Kościoła zachodzi istotny związek przyczynowo-skutkowy, rodzaj sprzężenia zwrotnego. Z woli Chrystusa chrzest udzielany jest w Kościele i przez Kościół. Z drugiej strony właśnie przez chrzest Kościół jako społeczność ochrzczonych wyznawców Chrystusa buduje się i rozwija.
Sakrament chrztu wciela w żywy organizm Kościoła, który jako widzialna struktura składa się z trzech stanów życia: duchowieństwa, osób konsekrowanych i laikatu. Podstawą zrodzenia się powołania do każdego z tych stanów jest chrzest w Kościele świętym. Otrzymany na chrzecie „charakter sakramentalny” (osobowość sakramentalna) nie tylko wiernych uzdalnia czy wręcz konsekruje do sprawowania kultu chrześcijańskiego, ale także zobowiązuje do budowania Mistycznego Ciała Chrystusa przez świadectwo życia naznaczonego miłością (KKK 1273).
Udział w posłannictwie Chrystusa i Kościoła
Ta konfiguracja do Chrystusa przez chrzest oznacza uczestnictwo w godności Syna Bożego, a tym samym udział w Jego potrójnym posłannictwie: kapłańskim, prorockim i królewskim (LG 9-15).
Więcej na następnej stronie
Katechizm Kościoła Katolickiego kładzie akcent na uczestnictwo ochrzczonych w kapłańskiej godności i misji Chrystusa. Są oni bowiem „wybranym plemieniem, królewskim kapłaństwem, narodem świętym, ludem Bogu na własność przeznaczonym”, aby ogłaszać „dzieła potęgi Tego, który ich wezwał z ciemności do przedziwnego swojego światła” (1 P 2,9; KKK 1268). Chrzest zatem jest podstawą kapłaństwa powszechnego wiernych, od którego kapłaństwo urzędowe różni się „istotą a nie stopniem tylko, są sobie jednak wzajemnie przyporządkowane, jedno i drugie bowiem we właściwy sobie sposób uczestniczy w jednym kapłaństwie Chrystusowym” (LG 10). Według nauki Soboru Watykańskiego II, wypełniają je współdziałając w ofiarowaniu Eucharystii. „Pełnią też to kapłaństwo przez przyjmowanie sakramentów, modlitwę i dziękczynienie, świadectwo życia świątobliwego, zaparcie się siebie i czynną miłość” (LG 10).
Ochrzczeni mają także udział w proroczej funkcji Chrystusa, która zobowiązuje ich do tego, aby szerzyli o Nim świadectwo przede wszystkim przez życie wiary i miłości, a także „składanie Bogu ofiary chwały”. Szczególnym przejawem funkcji profetycznej ochrzczonych jest wielkoduszne przyjmowanie rozmaitych charyzmatów, a także posługiwanie nimi dla chwały Bożej i dobra Kościoła świętego” (LG 12).
Szczególną formą realizacji prorockiego posłannictwa Chrystusa i Kościoła, do którego zobowiązuje chrzest, jest ewangelizacja i kształtowana odpowiednio do tego misyjna duchowość. Wierność misyjnemu nakazowi, jaki dał Chrystus Kościołowi (Mt 28,19-20), sprawia, że chrzest, jako fundament życia duchowego, jest zarówno darem, jak i zadaniem. „Nie ma zatem żadnego członka, który by nie uczestniczył w posłannictwie całego Ciała, lecz każdy ma nosić w sercu swoim Jezusa jako świętość, a duchem proroctwa dawać świadectwo o Jezusie” (PO 2).
Przez chrzest. człowiek dostępuje także udziału w królewskiej godności Chrystusa (LG 26). Ochrzczeni, zwłaszcza świeccy, wynikające z tej godności posłannictwo aktualizują przede wszystkim pielęgnując stan „królewskiej wolności”, co wyraża się w samozaparciu i odrzucaniu każdego przejawu grzechu w życiu osobistym i społecznym, a także przez pokorną i cierpliwą służbę bliźnim, przez którą możliwe staje się uporządkowanie skażonego grzechem świata. „W powszechnym zaś wypełnianiu tego zadania świeckim przypada szczególnie wybitne miejsce” (LG 36).
Nikt z tych, którzy przez chrzest zostali wszczepieni w Chrystusa i Kościół nie może wymówić się od pełnienia posłannictwa kapłańskiego, prorockiego i królewskiego, które stanowią zasadniczy wymiar duchowości chrztu.
Duchowość chrzcielna
Duchowość chrześcijańska z samej swej istoty jest duchowością chrzcielną. Świadomość chrztu winna zatem kształtować postawy chrześcijanina względem Boga, bliźniego, samego siebie i całego Bożego stworzenia. W nich ma wyrażać się ta „nowość życia”, kształtowana w Kościele świętym na wzór Chrystusa pod tchnieniem Ducha Świętego.
Ponieważ chrzest na ogół przyjmowany jest w nieświadomości niemowlęctwa, dlatego domaga się ciągłego uświadamiania i pogłębiania. Uprzywilejowaną do tego okazją jest celebracja Wigilii Paschalnej, podczas której dokonuje się odnowienia przymierza chrztu. Każde niedzielne pokropienie wodą święconą na rozpoczęcie Mszy św. także przypomina pamiątkę chrztu. Tę samą treść wyraża każdorazowe pobożne przeżegnanie się wodą święconą, zwłaszcza podczas wchodzenia do świątyni.
O dowartościowaniu roli chrztu w chrześcijańskiej duchowości świadczy m.in. pełne godności obchodzenie dorocznych imienin (bardziej niż urodzin), powiązane z przeżyciem Eucharystii i - jeśli trzeba - przystąpieniem do spowiedzi. Z tym wiąże się konieczność poznania daty i miejsca swojego chrztu.
Przechowywane wśród domowych pamiątek: świeca chrzcielna, biała szata czy inne przedmioty mają dla ochrzczonego nie tylko wielką wartość emocjonalną, ale także przypominają o godności dziecięctwa Bożego, otrzymanego na chrzcie, a zarazem o odpowiedzialności wobec Boga i Kościoła za łaskę chrztu.
Jak wielką rolę w duchowości chrześcijańskiej odgrywa chrzest, świadczy postawa Jana Pawła II, który podczas I pielgrzymki do Ojczyzny nawiedzając rodzinny kościół w Wadowicach (7 VI 1979), zatrzymał się przy chrzcielnicy na modlitwę, a potem powiedział: „Kiedy patrzę wstecz, widzę, jak droga mojego życia poprzez środowisko tutejsze, poprzez parafię, poprzez moją rodzinę, prowadzi mnie do jednego miejsca, do chrzcielnicy w wadowickim kościele parafialnym. Przy tej chrzcielnicy zostałem przyjęty do Łaski Bożego synostwa i wiary Odkupiciela mojego, do wspólnoty Jego Kościoła w dniu 20 VI 1920 roku”.
Więcej na następnej stronie
(za "Porównanie wyznań" wydane przez Konsystorz Kościoła ewangelicko-reformowanego)
Chrzest w Kościele rzymskokatolickim
Chrzest jest sakramentem oczyszczenia i odrodzenia. Ten, kto uwierzył, przyjmuje chrzest na znak swego nawrócenia. Przy chrzcie dziecka istotną rolę odgrywa wiara rodziców, którzy są odpowiedzialni za jego chrześcijańskie wychowanie. Wbrew woli rodziców, a także bez nadziei na chrześcijańskie wychowanie przez nich dziecka nie powinno się chrztu udzielać.
Chrzest wprowadza człowieka do wspólnoty wyznawców Chrystusa, tzn. do Kościoła. Dzieje się to przez zjednoczenie przyjmującego chrzest z Chrystusem. Zanurzenie (obmycie) w wodzie jest znakiem udziału w zbawczej śmierci i zmartwychwstaniu Pana, mocą którego człowiek umiera dla grzechu, a powstaje do nowego życia - życia dla Boga (por. Rz 6,1-14). Oczyszczony przez chrzest z grzechu pierworodnego i ze wszystkich grzechów uczynkowych, będąc przez łaskę dzieckiem Bożym, ma ochrzczony w ciągu całego życia przez swoje postępowanie umierać dla grzechu, by żyć dla Boga w Chrystusie.
Chrztu udziela się przez polanie wodą w imię Ojca, i Syna, i Ducha Świętego. W razie konieczności ochrzcić może każdy człowiek, nawet niechrześcijanin, byleby spełnić chciał ten obrzęd w tym sensie, jaki nadaje mu Kościół.
Chrzest w Kościele prawosławnym
Chrzest jest sakramentem ustanowionym przez Jezusa Chrystusa (Mt 28,19), w którym umiera „stary” człowiek dla życia grzesznego i cielesnego, a rodzi się nowy dla życia duchowego i świętego. Chrzest jest „kąpielą wieczności”", wejściem do Królestwa - Kościoła i jest odnowieniem obrazu Boga, przywróceniem stanu naturalnego. Chrzest daje nam dostęp do nowego nieśmiertelnego życia, jest obrazem przyszłego zmartwychwstania i obietnicą większych i doskonalszych darów. Sakramentu chrztu dokonuje się przez trzykrotne zanurzenie w wodzie - dla podkreślenia uczestnictwa w śmierci i zmartwychwstaniu Chrystusa (Rz 6,3-23) - i wygłoszenie formuły: ,,Chrzci się sługa Boży (imię) w imię Ojca i Syna i Świętego Ducha”. Obecnie w niektórych Kościołach sprawuje się ten sakrament przez polewanie. Od przystępującego do sakramentu wymagane są upamiętanie (Dz 2,38) i wiara (Mk16,16). Ponieważ chrzest jest niezbędny, aby otrzymać zbawienie (J 3,5), w Kościele prawosławnym chrzci się dzieci powołując się na słowa Pana: „dopuśćcie dziatkom przychodzić do mnie” (Mk 10,14), i na praktykę apostołów, którzy chrzcili „domy” i „całe rodziny” (por. 1 Kor 1,16). Wiarę w imieniu dzieci wyznają rodzice chrzestni i duchowa rodzina Kościoła, którzy są zobowiązani nauczyć je wiary i w niej wychować.
Chrzest jest jedynym sakramentem, którego w przypadku konieczności może udzielić laik na mocy kapłaństwa królewskiego, ale musi być on chrześcijaninem - członkiem Kościoła, gdyż sakrament może być sprawowany tylko w Kościele.
Chrzest w Kościele ewangelicko-augsburskim
Chrzest święty ustanowiony został przez Pana Jezusa i dlatego każdy, kto wierzy lub ma rodziców wierzących, powinien go przyjąć. Chrzest światy jest wodą połączoną ze Słowem Bożym i objętą Bożą obietnicą - naucza katechizm luterański. Chrzest sprawia odpuszczenie grzechów, gładzi karę za grzech pierworodny (sam grzech pierworodny w człowieku pozostaje), udziela Ducha Świętego. Chrzest nie jest jednak jednorazową i zakończoną w jego chwili czynnością, lecz powinien się w całym naszym życiu duchowym odnawiać przez codzienny żal za grzechy i pokutę, aby w ten sposób nasza stara istota była niejako codziennie „topiona” w wodzie chrztu, unicestwiana, by mógł z nas wyłaniać się obraz nowego człowieka na podobieństwo naszego Pana i Zbawiciela (Rz 6,4.20.22; Ga 3,27). Czyn Boży, który w człowieku dokonuje się przez chrzest, musi być przez niego świadomie przyjęty, a do tego dochodzimy przez wiarę. Chrzest nie jest czynem ludzkim, lecz Bożym. Dlatego nie chodzi nam o uprzednią wiarę dziecka, lecz o to, aby - już jako dorosły człowiek - skarby darowane mu przez Boga w chrzcie świętym przyjęło wiarą i wytrwało w niej do końca. Chrzest nie potwierdzony żywą wiarą świadczy przeciwko człowiekowi i przeciwko jego zbawieniu! Dlatego w Kościele luterańskim chrzci się niemowlęta, dzieci rodziców wierzących. Luterańska symbolika uczy: „Dzieci chrzcimy i prosimy Boga, by udzielił im wiary” (por. ks. W. Gastpary: Symbolika). Rodzice i rodzice chrzestni biorą na siebie wielką odpowiedzialność przed Bogiem za swoje chrzczone dzieci.
Chrzest w Kościele ewangelicko-reformowanym
Chrzest, którego widzialnym znakiem Jest woda, ustanowiony przez Jezusa Chrystusa (Mt 18,18-20; Mk 16,15-15), związany jest z obietnicą zbawienia: kto uwierz i ochrzczony zostanie będzie zbawiony. Chrzest oznacza uczestniczenie w śmierci Jezusa (Rz 6,3), zapewnia udział w skutkach Jego zbawczego dzieła. Z Nim umieramy i z Nim wstajemy do nowego życia, które się rozwija pod wpływem Ducha Świętego (Dz. 2,38; Tt. 3,5). Sam akt chrztu nie oczyszcza od grzechu ani nie sprawia zbawienia, tylko daje rękojmię aktualnej skuteczności ofiary Jezusa poniesionej dla naszego zbawienia i z wiarą przez nas przyjętej. '
Pan Bóg, bogaty w miłosierdzie, oczyszcza nas wybawia od grzechów przez ofiarną śmierć swego Syna, przyjmuje nas jako swoje dzieci i ustanawia przymierze między sobą a nami, udziela nam darów Ducha Świętego, abyśmy dzięki nim mogli prowadzić nowe życie, zgodne z Jego wolą. Wewnętrzne, duchowe odrodzenie i odnowienie sprawia w nas Bóg przez Ducha Świętego, czego potwierdzeniem i zapewnieniem jest akt chrztu. Jak woda obmywa i oczyszcza nasze ciało, jak chłodzi i posila, tak łaska Boża obmywa i posila duszę, daje jej wytchnienie w sposób niewidzialny, duchowy.
Przez chrzest wyznajemy wiarę i zobowiązujemy się do posłuszeństwa Panu Bogu i do walki z grzechem i wszelkimi przejawami zła. Zostajemy też przez ten akt przyjęci do Kościoła Powszechnego, i dlatego dobywa się on z zasady w obecności zgromadzonej wspólnoty podczas nabożeństwa. Praktyka chrzczenia poza nabożeństwem albo nawet w domu jest niezgodna z porządkiem kościelnym
Prawo usługiwania sakramentem chrztu maja osoby upoważnione przez wspólnotę do wykonywania sakramentów, zazwyczaj ordynowani duchowni. Zachowujemy najprostszą formę chrztu, trzykrotne polanie lub pokropienie wodą głowy w imię Boga ojca i Syna i Ducha Świętego. Uważamy to za formę wystarczającą i do ważności chrztu nie wymagamy zanurzenia, ponieważ forma nie należy do istoty sakramentu, lecz do znaku. Ponadto istnieje wiele świadectw Pisma świętego, na
podstawie których możemy wnosić, że stosowano inne niż zanurzenie formy chrztu. Pomijamy jednak wszystkie inne dodane później obrzędy, jako nie znane apostołom i nie potwierdzone tekstami biblijnymi.
Powszechnie obowiązuje (z pewnymi wyjątkami) praktyka chrzczenia niemowląt, ale nie uważa się, żeby niemowlę – jeśli umrze nieochrzczone – miało być potępione i dlatego nie praktykuje się chrztu nagłego. Ponieważ duże znaczenie przywiązuje się do podjęcia osobistej decyzji i do wyznania wiary, ważną rolę uzupełniającą spełnia konfirmacja.
Sakrament chrztu znakiem jedności
Deklaracja Kościołów w Polsce na progu Trzeciego Tysiąclecia
Dziękując Trójjedynemu Bogu, Ojcu i Synowi, i Duchowi Świętemu, za dwa tysiące lat Nowego Przymierza i za ponad tysiąc lat chrześcijaństwa na ziemiach polskich, podpisane niżej Kościoły, w nawiązaniu do wieloletnich prac teologiczno-ekumenicznych w świecie i w Polsce oraz przyjętych wspólnie dokumentów (zwłaszcza Dokumentu z Limy, 1982 r.), z radością uznają i potwierdzają swoją posługę przez chrzest i oświadczają:
1. Jezus Chrystus, nasz Zbawiciel, sam ustanowił sakrament chrztu i polecił go udzielać (Mt 28,19; Mk 16,16). Chrzest jest wyjściem z niewoli (1Kor 10,1—2), wciela w Chrystusa ukrzyżowanego i zmartwychwstałego, wprowadza w Nowe Przymierze, jest znakiem nowego życia w Chrystusie, obmyciem z grzechu (1Kor 6,11), oświeceniem przez Chrystusa (Ef 5,14), nowymi narodzinami (J 3,5), przyobleczeniem się w Chrystusa (Ga 3,21), odnowieniem przez Ducha (Tt 3,5), zwróconą do Boga prośbą o dobre sumienie (1P 3,21) i wyzwoleniem, które prowadzi do jedności w Jezusie Chrystusie, gdzie zostają przezwyciężone podziały ze względu na stan społeczny, rasę czy płeć (Ga 3,27—28; 1Kor 12,13).
2. Chrzest jest z wody i Ducha Świętego; udziela się go w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego. Chrzest jednoczy ochrzczonego z Chrystusem, chrześcijan między sobą. Wprowadza do Kościoła i stanowi początek życia w Chrystusie, którego celem jest „uwielbianie chwały” (Ef 1,14).
3. Ochrzczeni żyjący w jednym miejscu i czasie wspólnie ponoszą odpowiedzialność za świadectwo składane Chrystusowi i Ewangelii: Ochrzczeni żyją dla Chrystusa, dla Jego Kościoła i dla świata, który On miłuje, oczekując w nadziei na objawienie się nowego stworzenia Bożego oraz na czas, gdy Bóg będzie wszystkim we wszystkich (Rz 8,18—24; 1Kor 15,22—28.49—57) (Dokument z Limy, nr 9). Chrzest w Chrystusie jest wezwaniem dla Kościołów, aby przezwyciężyły swoje podziały i w widzialny sposób zamanifestowały swoją wspólnotę.
Niżej podpisane Kościoły uroczyście uznają ważność chrztu świętego udzielonego przez duchownego: Kościół Ewangelicko-Augsburski, Kościół Ewangelicko-Metodystyczny, Kościół Ewangelicko-Reformowany, Kościół Polskokatolicki, Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny, Starokatolicki Kościół Mariawitów, Kościół Rzymskokatolicki.
Więcej o wzajemnym uznaniu chrztu na następnej stronie Jeden chrzest
Wiesława Dabrowska-Macura
Temat chrztu pojawia się we wszystkich dialogach ekumenicznych, prowadzonych na forum międzynarodowym czy w Polsce. Kościół katolicki w Polsce prowadził rozmowy na ten temat ze wszystkimi Wspólnotami zrzeszonymi w Polskiej Radzie Ekumenicznej. Po latach dyskusji, wzajemnego poznawania się i przełamywania barier niezrozumienia sześć Kościołów należących do Polskiej Rady Ekumenicznej (ewangelicko-augsburski, ewangelicko-metodystyczny, ewangelicko-reformowany, polskokatolicki, starokatolicki mariawitów, prawosławny) i Kościół rzymskokatolicki wypracowały wspólny dokument na temat chrztu: „Sakrament chrztu znakiem jedności. Deklaracja Kościołów w Polsce na progu trzeciego tysiąclecia”. Został on podpisany 23 stycznia w świątyni ewangelicko-augsburskiej pw. Świętej Trójcy w Warszawie przez zwierzchników Kościołów członkowskich Polskiej Rady Ekumenicznej i przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski kard. Józefa Glempa jako zwierzchnika Kościoła katolickiego. Dzień wcześniej — 22 stycznia — w obecności goszczącego w Polsce patriarchy ekumenicznego Konstantynopola Bartłomieja I — deklarację podpisał prawosławny metropolita Warszawy i całej Polski abp Sawa.
Dwustronne dialogi teologiczne między Kościołem katolickim a Wspólnotami zrzeszonymi w Polskiej Radzie Ekumenicznej toczyły się od ponad 20 lat. Zasadnicze rozmowy, zakończone przyjęciem protokołów końcowych na temat chrztu, odbywały się w latach 1978—1979. Już wówczas teologowie katoliccy i większości innych Kościołów chrześcijańskich (poza baptystami i przedstawicielami nieistniejącego już Zjednoczonego Kościoła Ewangelicznego) stwierdzili zgodność w zakresie doktryny i praktyki chrztu. Podpisana ostatnio deklaracja kończy dyskusję na temat sakramentu chrztu, przezwyciężając jednocześnie pierwszą przeszkodę w dalszym dialogu ekumenicznym w naszym kraju.
Znak jedności
Dokument wyraża wspólną dla jego sygnatariuszy teologię chrztu oraz zasadniczą zgodność w sposobie udzielania tego sakramentu. Kościoły chrześcijańskie w Polsce zgodziły się, że chrzest święty, ustanowiony przez samego Zbawiciela, wciela w śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa, obmywa z grzechu pierworodnego i z wszystkich grzechów (jeśli przyjmuje go osoba dorosła) oraz jednoczy ochrzczonego z Chrystusem. Sakrament chrztu wprowadza przyjmującego go do wspólnoty Kościoła, jednocząc wierzących między sobą. Dlatego też wszyscy chrześcijanie są wspólnie odpowiedzialni za świadectwo, jakie składają przed światem jako uczniowie jednego Pana. Podpisanie deklaracji na temat chrztu stanowi właśnie wspólne świadectwo jedności oraz ważny znak jednoczenia się Kościoła.
Więcej na następnej stronie
Wspólnoty przyjmujące wspólny dokument na temat chrztu uznały, że sakrament ten przyjmuje się tylko raz — nie może więc być powtarzany. Uznając, że jest on fundamentem wszystkich Kościołów chrześcijańskich, zgodziły się, by chrzest udzielony w jednym z nich był uznawany za ważny także w innych. W praktyce oznacza to, że nie będzie już przypadków powtórnego udzielania chrztu w razie przejścia członka jednego Kościoła do innego. Różnice istniejące w sposobie sprawowania tego sakramentu, np. praktyka chrztu niemowląt lub tzw. chrztu wierzących (udzielania go jedynie osobom dorosłym), udzielanie przez zanurzenie w wodzie lub polanie nią, osoba szafarza (dopuszczenie do udzielania chrztu tylko kapłanów lub także osób świeckich) potraktowano jako dopuszczalne bogactwo różnorodności, nie wpływające na pojmowanie istoty i znaczenia sakramentu chrztu.
Oprócz baptystów
Komentatorzy tego wydarzenia odmowę podpisania deklaracji przez Kościół Chrześcijan Baptystów najczęściej uzasadniają brakiem z ich strony zgody na chrzest niemowląt. Tymczasem przyczyna postawy baptystów tkwi głębiej — w odrębnej od innych Kościołów chrześcijańskich w Polsce teologii i praktyce chrztu.
Baptyści nie przypisują sakramentowi chrztu skutków, o których uczą sygnatariusze deklaracji, a więc: wcielenia w śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa, obmycia z grzechów, zjednoczenia z Chrystusem i Jego Kościołem. Ich zdaniem, to wszystko staje się udziałem chrześcijanina jedynie dzięki działaniu Słowa Bożego i Ducha Świętego w wierzącym, które są niezależne od jakiegokolwiek czynu człowieka czy Kościoła, a więc także od chrztu. Wszelkie dzieła Boże w człowieku dokonują się nie w następstwie chrztu, ale jako jego warunek. Poprzedzają chrzest, a nie są jego skutkami. Chrzest — według teologii baptystów — ma być świadectwem przemiany, jaka dokonała się w człowieku — jego nawrócenia — dlatego nie może być udzielany niemowlętom. Baptyści nie zgadzają się również na inny niż przez zanurzenie sposób udzielania tego sakramentu.
Jedność — to pojednana różnorodność
Przyjęcie przez Kościoły w Polsce uzgodnionego stanowiska na temat chrztu można potraktować jako początek nowego etapu w dziejach ruchu ekumenicznego w Polsce — etapu dawania wspólnego świadectwa jedności Kościoła Chrystusowego. Jedność Kościoła nie musi przecież oznaczać jedności organizacyjnej — jak zauważył bp Jan Szarek z Kościoła ewangelicko-augsburskiego, prezes Polskiej Rady Ekumenicznej, podczas nabożeństwa, w trakcie którego podpisano deklarację o wzajemnym uznaniu chrztu. „Możemy żyć obok siebie w jedności w Chrystusie i w pojednanej różnorodności” — powiedział. W naszych czasach czytelnym znakiem ekumenizmu jest wspólne działanie i świadectwo.
Więcej na następnej stronie
KAI
Podpisanie wspólnego uzgodnienia dotyczącego wzajemnego uznania chrztu przez przedstawicieli różnych Kościołów w Polsce 23 stycznia 2000 roku jest owocem wieloletniej ich pracy na płaszczyźnie ekumenicznej i znakiem nadziei, że dialog ekumeniczny mimo wielu trudności, może jednak prowadzić do konkretnych owoców.
O trudnościach świadczy choćby fakt, iż nie wszystkie wyznania chrześcijańskie w Polsce zgadzają się z treścią wspólnego uzgodnienia. Chodzi tutaj o chrześcijan baptystów, którzy nie akceptują chrztu udzielanego tym, którzy nie mogą w sposób świadomy wyznać swojej wiary w Jezusa jako osobistego Zbawiciela, czyli np. niemowlętom. Mimo to podpisanie wspólnego uzgodnienia dotyczącego chrztu w Roku Wielkiego Jubileuszu 2000 jest ważnym wydarzeniem ekumenicznym w Polsce. Aby lepiej zrozumieć jego rangę trzeba prześledzic jego historię oraz rozumienie sakramentu chrztu w różnych wyznaniach chrześcijańskich.
Droga ku wzajemnemu uznaniu chrztu
W Amsterdamie w 1948 roku chrześcijanie niekatolicy powołali do istnienia Światową Radę Kościołów (ŚRK), która stała się społecznością Kościołów, które - zgodnie z Pismem Świętym - wyznają Pana Jezusa Chrystusa jako Boga i Zbawiciela i dlatego usiłują razem wypełniać swoje wspólne powołanie ku chwale jedynego Boga Ojca, Syna i Ducha Świętego. Po Soborze Watykańskim II Kościół rzymskokatolicki, choć nie stał się członkiem ŚRK, to jednak delegaci rzymskokatoliccy zaczęli uczestniczyć w obradach Komisji Wiary i Ustroju działającej w ramach ŚRK. Celem Komisji Wiary i Ustroju jest prowadzenie pracy teologicznej, której owocem mają być wspólne, zbieżne uzgodnienia dotyczące konkretnych zagadnień teologicznych. I tak członkowie Komisji Wiary i Ustroju uznali, że najpierw należy dojść do porozumienia w sprawie chrztu, Eucharystii oraz posługiwania (ordynacji). W wyniku wspólnej pracy teologicznej Komisja ta wypracowała wspólne uzgodnienie dotyczące chrztu przyjęte przez ŚRK w Akrze w 1974 roku. W dokumencie tym podkreślono, że chrzest jest sakramentem ustanowionym przez samego Chrystusa (nr 1), a podstawowym sensem chrztu jest uczestnictwo w Jego śmierci i zmartwychwstaniu (nr 2). Podkreślono również, że chrzest jest darem Ducha Świętego i włączeniem w Ciało Chrystusa (nr 3). Następnie uznano, że chrzest implikuje i objawia konieczność wiary do zbawienia oraz że osobiste zaangażowanie jest konieczne, jeśli pragnie się być członkiem Ciała Chrystusa (nr 4). Wskazano również na ścisły związek pomiędzy chrztem i Eucharystią (nr 6). Natomiast co do celebracji chrztu Kościoły zgadzają się, (...) że zwyczajnym szafarzem chrztu jest szafarz, który otrzymał odpowiednie święcenia - ordynację, chociaż zachodzą sytuacje, kiedy chrztu mogą udzielać inni ochrzczeni wierni (nr 8). Chrztu udziela się wodą w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego (nr 9).
Więcej na następnej stronie
W dokumencie z Akry podjęto również poważny problem dotyczący różnicy praktyk udzielania chrztu: jedne bowiem Kościoły dopuszczają do chrztu dzieci, inne zaś tylko dorosłych. Stąd dokument stwierdza, że kiedy podkreśla się element wiary uzewnętrznianej w wewnętrznej decyzji danej osoby i w jej zaangażowaniu dla Chrystusa, co ma miejsce w wypadku chrztu dorosłych, chrzest staje się ukoronowaniem i uwieńczeniem wiary, która nawraca do Chrystusa (nr 12). Natomiast praktyka chrztu dzieci (...) podkreśla raczej wspólnotowy charakter wiary i środowisko wiary niż wyraźną decyzję kandydata do chrztu (nr 13). Treść dokumentu z Akry została przesłana do zaopiniowania różnym Kościołom, w tym Kościołom w Polsce, które to w latach 1978-1979 dyskutowały na jego temat. W dyskusjach tych brali udział przedstawiciele Kościoła rzymskokatolickiego oraz Kościołów zrzeszonych wówczas w Polskiej Radzie Ekumenicznej (PRE): Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny, Kościół polskokatolicki, Kościół Starokatolicki Mariawitów, Kościół Ewangelicko-Augsburski, Kościół Ewangelicko-Reformowany, Kościół metodystyczny, Polski Kościół Chrześcijan Baptystów i Zjednoczony Kościół Ewangeliczny. W wyniku dyskusji uczestnicy opracowali wspólne stanowisko, w którym wysoko ocenili tekst z Akry, przyjmując go jako wyraz wspólnej wiary. Podjęli także dalsze prace teologiczne dotyczące zagadnienia chrztu w celu wypracowania wspólnego uzgodnienia, na mocy którego wszystkie Kościoły w Polsce uznałyby wzajemnie chrzest. W związku z tym na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych przedstawiciele Kościoła rzymskokatolickiego prowadzili rozmowy o chrzcie z przedstawicielami dziewięciu Kościołów w Polsce. Celem tych rozmów nie było doprowadzenie do wspólnego uzgodnienia poglądów teologicznych dotyczących chrztu, a jedynie wymiana informacji dotycząca odpowiedzi na następujące pytania: co dany Kościół uznaje za istotę chrztu, jak wygląda udzielanie chrztu, a w wyniku tego - czy można uznać ważność tego chrztu i czy można wydawać świadectwo chrztu. W wyniku prowadzonych wówczas rozmów przedstawiciele Kościoła rzymskokatolickiego zredagowali osiem wspólnych protokołów z przedstawicielami następujących Kościołów: Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego (4 X 1978), Kościoła metodystycznego (5 XI 1978), Kościoła Starokatolickiego Mariawitów (15 XI 1978), Kościoła Ewangelicko-Reformowanego (20 II 1979), Polskiego Kościoła Chrześcijan Baptystów (2 IV 1979), Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego (11 V 1979), Kościoła polskokatolickiego (7 V 1980) oraz nieistniejącego już dziś Zjednoczonego Kościoła Ewangelicznego w PRL (24 V 1982), który jednoczył w sobie cały ruch zielonoświątkowy w Polsce. Dziewiątym Kościołem, z którym Kościół rzymskokatolicki nie podpisywał osobnego protokołu był Kościół Katolicki Mariawitów (Felicjanów), ponieważ wynik rozmów z tym Kościołem był identyczny jak z Kościołem Starokatolickim Mariawitów. Na mocy tych uzgodnień Kościół rzymskokatolicki uznał ważność chrztu w wyżej wymienionych Kościołach, a z kolei Kościoły te uznały ważność chrztu w Kościele rzymskokatolickim. Natomiast warto zauważyć, iż Kościół baptystów, który dnia 23 stycznia 2000 nie podpisuje wspólnego uzgodnienia dotyczącego wzajemnego uznania chrztu, podpisał niemal 21 lat temu z Kościołem rzymskokatolickim wspólny protokół, w którym obydwa Kościoły wyłożyły teologię, liturgię i praktykę chrztu. Strona katolicka oświadczyła wówczas, że nie ma żadnych wątpliwości co do ważności chrztu udzielanego w Polskim Kościele Chrześcijan Baptystów oraz że nie widzi przeszkód do uznania ważności chrztu i przyjmowania metryk chrztu wystawianych przez zbory tego Kościoła (nr 4a). Natomiast delegacja baptystów stwierdziła, że chrzest jest udzielany jednakowo we wszystkich zborach tego Kościołach. Ponadto oświadczyli oni, że traktują ludzi wierzących w Chrystusa jako osobistego Zbawiciela i Pana w innych Kościołach jako członków Kościoła Chrystusowego, godząc się z faktem istnienia różnych sposobów udzielania chrztu (nr 4b).
Więcej na następnej stronie
Chrzest w Kościele rzymskokatolickim
W Kościele rzymskokatolickim chrzest jest sakramentem ustanowionym przez samego Chrystusa, stanowi fundament całego życia chrześcijańskiego oraz daje możliwość przyjmowania innych sakramentów. Przez chrzest chrześcijanin zostaje wyzwolony z grzechu pierworodnego i osobistego oraz zostaje wszczepiony w Kościół. Chrzest wyciska niezatarte znamię tak, że nie można powtórnie udzielić chrztu temu, kto już raz został ważnie ochrzczony. W teologii rzymskokatolickiej podkreśla się również, że chrzest jest sakramentem koniecznym do zbawienia (J 3,5). Chodzi tu zwłaszcza o tych, którym była głoszona Ewangelia oraz o tych, którzy mieli sposobność do poproszenia o ten sakrament. Kościół rzymskokatolicki naucza również, że oprócz chrztu z wody istnieje ponadto chrzest krwi oraz chrzest pragnienia: ci, którzy ponoszą śmierć za wiarę, nie otrzymawszy chrztu, zostają ochrzczeni przez swoją śmierć dla Chrystusa i z Chrystusem (Katechizm Kościoła Katolickiego nr 1257). Natomiast ci, którzy chcieli przyjąć chrzest, a nie mogli, przyjmują chrzest pragnienia. Z drugiej jednak strony Kościół rzymskokatolicki zaznacza, że chrzest krwi i chrzest pragnienia same z siebie nie mają charakteru sakramentalnego tak jak chrzest z wody, choć przynoszą te same skutki. Natomiast dzieci zmarłe bez chrztu Kościół poleca miłosierdziu Bożemu. Sakramentu chrztu można udzielić każdemu człowiekowi, który jeszcze nie został ochrzczony (Katechizm Kościoła Katolickiego, nr 1246). Jednakże u człowieka dorosłego wymagana jest wiara oraz intencja przyjęcia chrztu. Natomiast przy chrzcie dziecka wymagana jest wiara rodziców. Oznacza to, że wbrew woli rodziców oraz bez uzasadnionej nadziei na chrześcijańskie wychowanie dziecka, nie wolno dziecku udzielić chrztu. Kościół rzymskokatolicki podkreśla, że chrzest jest udzielany ważnie tylko i wyłącznie w imię Trójcy Świętej. Sakramentu chrztu w Kościele rzymskokatolickim udziela biskup, kapłan i diakon. Natomiast w wypadku koniecznym (np. w bezpośrednim niebezpieczeństwie śmierci) chrztu może udzielić każdy człowiek, nawet nieochrzczony, żeby tylko miał intencję tego, co czyni Kościół (Katechizm Kościoła Katolickiego, nr 1256). Natomiast rodzicami chrzestnymi w Kościele rzymskokatolickim mogą być wierni tego Kościoła, którzy przyjęli już sakrament bierzmowania oraz są praktykujący i nie są w karach kościelnych. Przystępujący do chrztu winien mieć co najmniej jednego chrzestnego wyznania rzymskokatolickiego. Zabrania się również ponownego udzielania chrztu, chyba że istnieje poważna i uzasadniona wątpliwość co do udzielenia chrztu lub co do jego ważności. Jeżeli taka wątpliwość zaistnieje, wówczas chrzest winien być udzielony warunkowo (pod warunkiem, że pierwszy był nieważny lub niebyły).
Chrzest w Kościele polskokatolickim i Kościołach mariawickich
W Starokatolickim Kościele Mariawitów oraz w Kościele Katolickim Mariawitów teologia chrztu jest zasadniczo identyczna z teologią chrztu w Kościele rzymskokatolickim. Natomiast teologowie Kościoła polskokatolickiego zaznaczają, że teologia chrztu nie różni się zasadniczo od rzymskokatolickiej, choć istnieje pewna różnica w interpretacji teologicznej co do natury grzechu pierworodnego. Ponadto sakramenty chrztu i bierzmowania traktuje się jako jeden sakrament. W Kościele polskokatolickim dopuszcza się również to, żeby chrzestnymi byli wyznawcy Kościoła rzymskokatolickiego. Natomiast gdy chodzi o liturgię chrztu, Kościół polskokatolicki i Kościoły mariawickie posługują się rytuałem rzymskokatolickim wydanym przed Soborem Watykańskim II.
Więcej na następnej stronie
Chrzest w Kościele prawosławnym
Teologia prawosławna chrztu jest także bardzo zbliżona do teologii rzymskokatolickiej chrztu: chrzest jest sakramentem ustanowionym przez samego Chrystusa (Mt 28,19), w którym umiera stary człowiek, a rodzi się nowy. Chrzest oznacza również wejście do Kościoła. Praktykuje się również udzielanie chrztu dzieciom, ponieważ jest to sakrament konieczny do zbawienia (J 3,5). Natomiast różnice pojawiają się już w kwestii sposobu udzielania chrztu. W Kościele prawosławnym sakramentu chrztu udziela się przez trzykrotne zanurzenie w wodzie w celu podkreślenia uczestnictwa w śmierci i zmartwychwstaniu Chrystusa (Rz 6,3-23). Podczas trzykrotnego zanurzania udzielający sakramentu wypowiada słowa: Chrzci się sługa Boży N. w imię Ojca i Syna, i Świętego Ducha. W Kościele prawosławnym choć zasadniczo udziela się chrztu przez trzykrotne zanurzenie, to jednak dopuszczalne jest również udzielanie chrztu przez trzykrotne polanie. Sakramentu chrztu w Kościele prawosławnym w sposób uroczysty może udzielić biskup i kapłan, a w wypadku konieczności diakon oraz każdy świecki chrześcijanin na mocy królewskiego kapłaństwa, ponieważ sakrament ten może być udzielany wyłącznie w Kościele. W Kościele prawosławnym dopuszcza się możliwość chrzestnego z innego wyznania, ale w ten sposób, że chrzestny dla chłopca i chrzestna dla dziewczynki muszą być wyznania prawosławnego.
Chrzest w Kościołach ewangelickich
W Kościołach ewangelickich chrzest jest również sakramentem ustanowionym przez samego Chrystusa i dlatego każdy wierzący Boga albo ma rodziców wierzących winien przyjąć ten sakrament. W Kościele Ewangelicko-Augsburskim (luterańskim) podkreśla się, że chrzest jest wodą połączoną ze Słowem Bożym. Chrzest sprawia odpuszczenie grzechów oraz gładzi karę za grzech pierworodny, bo sam grzech pierworodny w człowieku pozostaje. Chrzest udziela też Ducha Świętego. W Kościele Ewangelicko-Augsburskim udziela się chrztu dzieciom, ponieważ chodzi o to, aby skarby, jakich udziela chrzest, pomnażały się potem w życiu tychże ochrzczonych dzieci. Kościoły ewangelickie nauczają ponadto, że przez przyjęcie chrztu chrześcijanin otrzymuje łaskę darowaną mu w śmierci i zmartwychwstaniu Chrystusa oraz zostaje włączony do Kościoła. Natomiast Kościół Ewangelicko-Reformowany (kalwiński) naucza, że chrzest sam ze siebie nie oczyszcza z grzechu ani nie powoduje zbawienia. Przez chrzest jednak chrześcijanin wyznaje wiarę i zobowiązuje się do posłuszeństwa Bogu oraz do walki ze złem. W Kościele Ewangelicko-Reformowanym kładzie się również ogromny nacisk na wymiar wspólnotowy udzielania sakramentu chrztu i dlatego odbywa się on z zasady podczas nabożeństwa. Sakramentu chrztu w Kościołach ewangelickich udzielają zazwyczaj ordynowani duchowni. Chrztu udziela się przez trzykrotne polanie wodą głowy w imię Trójcy Świętej. Do ważności chrztu nie wymaga się trzykrotnego zanurzenia, choć z drugiej strony niektóre Kościoły ewangelickie dopuszczają udzielanie chrztu przez trzykrotne pokropienie wodą w imię Trójcy Świętej. Taka jednak praktyka jest niedopuszczalna w Kościele rzymskokatolickim, polskokatolickim, prawosławnym oraz Kościołach mariawickich, a chrzest w ten sposób udzielony nie zostałby w tych Kościołach uznany za ważny. W Kościele Ewangelicko-Reformowanym praktykuje się chrzest niemowląt, choć nie uważa się, że dzieci, które zmarły przed chrztem, miały by być potępione i dlatego w tym Kościele nie praktykuje się udzielania chrztu w naglącym przypadku, ponieważ ważniejsze jest osobiste wyznanie wiary człowieka oraz jego osobista decyzja pójścia za Chrystusem.
Więcej na następnej stronie
ks. Roman Kempny
Prowadzący katechezę przedchrzcielną o samym obrzędzie chrztu świętego winien uwzględnić miejscowe warunki i przebieg celebracji w kościele parafialnym.
Znaczenie i łaska sakramentu chrztu ukazują się jasno w obrzędach jego celebracji. Uczestnicząc w nich z uwagą, śledząc czynności i słowa tej celebracji, wierni są wprowadzani w całe bogactwo tego, co ten sakrament oznacza i co urzeczywistnia w każdym ochrzczonym.
Odnowiony obrzęd chrztu dzieci składa się z trzech zasadniczych części, w których bez trudu można dostrzec strukturę dialogu Boga z człowiekiem.
Bóg działając poprzez Kościół, wyzwala nowo narodzonego człowieka spod mocy zła, i obdarzając go nowym życiem zmartwychwstałego Chrystusa, wprowadza do społeczności swego ludu: nowo narodzony wychodzi na spotkanie Boga w społeczności Kościoła i nawiązuje z Bogiem łączność, która ma się wzmocnić i rozwinąć w wypróbowaną przyjaźń w dalszym świadomym i dojrzałym życiu chrześcijańskim.
Chrzest jest nawiązaniem wspólnoty z Ojcem przez Chrystusa w Duchu Świętym, w społeczności Kościoła oraz wejściem na drogę, która ma człowieka doprowadzić do wiecznego życia z Bogiem w społeczności zbawionych.
Wskażemy teraz na główne części Liturgii tego sakramentu.
I.
Obrzęd przyjęcia dziecka
- Celebrans zwraca się z pytaniem do rodziców o wybrane imię dziecka
Podczas chrztu imię Pańskie uświęca człowieka i chrześcijanin otrzymuje swoje imię w Kościele. Może to być imię świętego, to znaczy ucznia Chrystusa, którego życie było przykładną wiernością swemu Panu. Święty patron jest wzorem miłości i zapewnia wstawiennictwo u Boga. Rodzice, chrzestni i proboszcz powinni troszczyć się, by nie nadawać imienia obcego duchowi chrześcijańskiemu.
Bóg wzywa każdego po imieniu (. Imię każdego człowieka jest święte. Imię jest ikoną osoby. Domaga się szacunku ze względu na godność tego, kto je nosi.
Otrzymane imię pozostaje na zawsze. W Królestwie niebieskim zajaśnieje w pełnym blasku tajemniczy i niepowtarzalny charakter każdej osoby naznaczonej Bożym imieniem. "Zwycięzcy dam... biały kamyk, a na kamyku wypisane imię nowe, którego nikt nie zna oprócz tego, kto [je] otrzymuje" (Ap 2, 17). "A oto Baranek stojący na górze Syjon, a z Nim sto czterdzieści cztery tysiące, mające imię Jego i imię Jego Ojca wypisane na czołach" (Ap 14, I).
- Następne pytanie dotyczy woli Rodziców ochrzczenia dziecka oraz podjęcie obowiązku wychowania dziecka w wierze. Chrzestni wyrażają wolę pomagania rodzicom w trudzie wychowania.
- Celebrans wypowiada słowa przyjęcia dziecka do wspólnoty chrześcijańskiej oraz w imieniu tej wspólnoty czyni znak krzyża
Znak krzyża na początku celebracji wyciska pieczęć Chrystusa na tym, który ma do Niego należeć, i oznacza łaskę odkupienia, jaką Chrystus nabył dla nas przez swój Krzyż.
Więcej na następnej stronie Liturgia słowa
Liturgia Słowa nie tylko objaśnia istotne gesty związane z Liturgią sakramentu, lecz ma na celu pogłębienie wiary zgromadzonej wspólnoty, która ma przyjąć do swego grona nowego członka. Przede wszystkim rodzice i chrzestni mają sobie uświadomić, że chrzest o który proszą dla swych dzieci, nie jest gestem zwyczajowym, ale włączeniem w tajemnicę Chrystusa i Kościoła.
Głoszenie słowa Bożego oświeca zgromadzenie prawdą objawioną i pobudza ich do udzielania odpowiedzi wiary, nieodłącznej od chrztu. Chrzest jest bowiem w szczególny sposób "sakramentem wiary", ponieważ jest sakramentalnym wejściem w życie wiary.
Po słuchaniu Słowa Bożego następuje modlitwa powszechna, która kończy krótka Litania do Świętych. Kościół wzywa wstawiennictwa Świętych w tak ważnej okoliczności swego życia, wyznając swą łączność z tymi, którzy przez współpracę z łaską Bożą w pełni urzeczywistnili swe powołanie chrześcijańskie.
Po zakończeniu wezwań do Świętych następuje modlitwa z egzorcyzmem i włożenie ręki.
Modlitwa z egzorcyzmem jest pokornym błaganiem Boga, aby uwolnił dzieci od grzechu pierworodnego i dał im udział w decydującym zwycięstwem zmartwychwstałego Chrystusa nad szatanem.
Po modlitwie z egzorcyzmem kapłan kładzie w milczeniu rękę na dziecku. Gest ten oznacza przy6jęcie dziecka pod opiekę i wpływ Kościoła, w którym moc Zbawiciela będzie go chronić i umacniać .
Obrzęd chrztu
Woda chrzcielna zostaje poświęcona przez modlitwę epikletyczną (albo podczas obrzędów chrztu, albo w czasie Wigilii Paschalnej). Kościół prosi Boga, by przez swojego Syna i mocą Ducha Świętego zstąpił na tę wodę, aby ci, którzy zostaną w niej ochrzczeni, "narodzili się z wody i z Ducha" (J 3,5).
Po poświęceniu wody celebrans zwraca się do rodziców i chrzestnych i przypomina im obowiązek wychowania dzieci w wierze Kościoła. Stąd tak ważne jest życie wiary samych rodziców i chrzestnych.
Następuje wówczas istotny obrzęd sakramentu – chrzest w sensie ścisłym. Oznacza on i urzeczywistnia śmierć dla grzechu i wejście w życie Trójcy Świętej przez upodobnienie do Misterium Paschalnego Chrystusa. W sposób najbardziej znaczący dokonuje się chrztu przez trzykrotne zanurzenie w wodzie chrzcielnej. Już od starożytności może on być także udzielany przez trzykrotne polanie wodą głowy kandydata.
W Kościele łacińskim trzykrotnemu polaniu wodą towarzyszą słowa szafarza: "N., ja ciebie chrzczę w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego".
Namaszczenie krzyżmem świętym, wonnym olejem poświęconym przez biskupa, oznacza dar Ducha Świętego dla neofity. Stał się onchrześcijaninem, to znaczy "namaszczonym" Duchem Świętym, wszczepionym w Chrystusa, który jest namaszczony jako kapłan, prorok i król.
Biała szata ukazuje, że ochrzczony "przyoblekł się w Chrystusa" (Ga 3,27) i zmartwychwstał z Chrystusem.
Świeca zapalona od paschału oznacza, że Chrystus oświecił neofitę i że ochrzczeni są w Chrystusie "światłem świata" (Mt 5,14).
Uroczyste błogosławieństwo kończy obrzęd udzielania chrztu. Podczas chrztu niemowląt szczególne miejsce zajmuje błogosławieństwo matki. Chrzest w pytaniach i odpowiedziach
W jaki sposób dokonuje się inicjacja chrześcijańska ?
Inicjacja chrześcijańska realizuje się poprzez trzy sakramenty: chrzest, który jest początkiem nowego życia; bierzmowanie, które je wzmacnia; Eucharystię, która chrześcijanina karmi Ciałem i Krwią Pańską, by go ostatecznie przemienić w Chrystusa.
Dlaczego chrzest jest ważny?
Ponieważ chrzest to narodziny do nowego życia w Chrystusie. Stosownie do woli Pana, chrzest jest konieczny do zbawienia, tak samo jak Kościół, do którego chrzest wprowadza.
Jaki jest główny obrzęd w ramach sakramentu chrztu?
Główny obrzęd sakramentu chrztu to trzykrotne zanurzenie kandydata w wodzie bądź trzykrotne polanie mu głowy wodą, i równoczesne wypowiedzenie słów: „(Imię)... Ja ciebie chrzczę w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego”".
Jakie owoce przynosi chrzest?
Owocem chrztu lub łaską chrztu jest bardzo bogata rzeczywistość, na którą składa się: odpuszczenie grzechu pierworodnego i wszystkich grzechów indywidualnych, czemu towarzyszy udzielenie daru nowego życia, dzięki któremu człowiek staje się adoptowanym dzieckiem Ojca, cząstką Chrystusa, świątynią Ducha Świętego. W ten sposób ochrzczony zostaje włączony do Kościoła, Ciała Chrystusa, i dopuszczony do uczestnictwa w kapłaństwie Chrystusa.
Czy chrzest pozostawia jakiś niezatarty znak?
Chrzest pozostawia w duszy niezatarty duchowy znak (tak zwany charakter), który uzdalnia ochrzczonego do sprawowania kultu chrześcijańskiego. Z powodu tego niezniszczalnego charakteru sakramentalnego chrzest nie może być powtórzony.
Czy bez chrztu również można być zbawionym?
Wszyscy, którzy oddają życie za wiarę, katechumeni oraz ci wszyscy, którzy pod natchnieniem laski, nie znając Kościoła, szczerze szukają Boga i starają się wypełniać Jego wole, mogą być zbawieni, nawet jeśli nie przyjęli chrztu.
Czy chrztu można udzielać również dzieciom?
Od najdawniejszych czasów chrztu udziela się dzieciom, ponieważ jest on łaską i darem Boga, który nie zakłada żadnych ludzkich zasług; dzieci są chrzczone w wierze Kościoła. Pełny udział w życiu chrześcijańskim, który ma miejsce później, prowadzi do prawdziwej wolności.
Co czeka dzieci, które zmarły bez chrztu?
Liturgia Kościoła zachęca nas do zawierzenia miłosierdziu Bożemu i do modlitwy o zbawienie dla nich.
Kto może udzielać chrztu?
W razie potrzeby, każdy człowiek może udzielić chrztu pod warunkiem, że zamierza uczynić to, co czyni Kościół.
(za Katechizm Kościoła katolickiego w pytaniach i odpowiedziach, wyd. Jedność)
Więcej na następnej stronie Katechizm Kościoła Katolickiego o chrzcie
1213 Chrzest święty jest fundamentem całego życia chrześcijańskiego, bramą życia w Duchu (vitae spiritualis ianua) i bramą otwierającą dostęp do innych sakramentów. Przez chrzest zostajemy wyzwoleni od grzechu i odrodzeni jako synowie Boży, stajemy się członkami Chrystusa oraz zostajemy wszczepieni w Kościół i stajemy się uczestnikami jego posłania [Por. Sobór Florencki: DS 1314; KPK, kan. 204, ß 1; 849; KKKW, kan. 675, ß 1.: "Chrzest jest sakramentem odrodzenia przez wodę i w słowie"Katechizm Rzymski, 2, 2, 5.].
I. Jak jest nazywany ten sakrament?
1214 Jest nazywany chrztem ze względu na główny obrzęd, przez który jest wypełniany: chrzcić (gr. baptizein) oznacza: "zanurzyć, pogrążyć"; "zanurzenie" w wodzie jest symbolem pogrzebania katechumena w śmierci Chrystusa, z której powstaje przez zmartwychwstanie z Nim [Por. Rz 6, 3-4; Kol 2, 12. jako "nowe stworzenie" (2 Kor 5,17; Ga 6,15)].
1215 Sakrament ten jest także nazywany "obmyciem odradzającym i odnawiającym w Duchu Świętym" (Tt 3, 5), ponieważ oznacza i urzeczywistnia 1257 narodzenie z wody i z Ducha, bez którego nikt "nie może wejść do Królestwa Bożego" (J 3, 5).
1216 "Obmycie to nazywane jest oświeceniem, ponieważ ci, którzy otrzymują pouczenie (katechetyczne), zostają oświeceni w duchu..." [Św. Justyn, Apologiae, 1, 61, 12]. Ochrzczony, otrzymawszy w chrzcie Słowo, "światłość prawdziwą, która oświeca każdego 1243 człowieka" (J 1, 9), "po oświeceniu" (Hbr 10, 32) staje się "synem światłości" (1 Tes 5, 5) i samą "światłością" (Ef 5, 8):
Chrzest jest najpiękniejszym i najwspanialszym darem Boga... Nazywamy go darem, łaską, namaszczeniem, oświeceniem, szatą niezniszczalności, obmyciem odradzającym, pieczęcią i wszystkim, co może być najcenniejsze. Darem –ponieważ jest udzielany tym, którzy nic nie przynoszą; łaską –ponieważ jest dawany nawet tym, którzy zawinili; chrztem –ponieważ grzech zostaje pogrzebany w wodzie; namaszczeniem –ponieważ jest święty i królewski (a królów się namaszcza); oświeceniem –ponieważ jest jaśniejącym światłem; szatą –ponieważ zakrywa nasz wstyd; obmyciem –ponieważ oczyszcza; pieczęcią –ponieważ strzeże nas i jest znakiem panowania Boga [Św. Grzegorz z Nazjanzu, Orationes, 40, 3-4: PG 36, 361 C.].
II. Chrzest w ekonomii zbawienia
Zapowiedzi chrztu w Starym Przymierzu
1217 W liturgii Wigilii Paschalnej, podczas błogosławieństwa wody chrzcielnej, Kościół uroczyście przypomina wielkie wydarzenia historii zbawienia, które były już zapowiedziami misterium chrztu:
Boże, Ty niewidzialną mocą dokonujesz rzeczy niezwykłych przez sakramentalne znaki. Ty w ciągu dziejów zbawienia przygotowałeś wodę przez Ciebie stworzoną, aby wyrażała łaskę chrztu świętego[Mszał Rzymski, Wigilia Paschalna, Poświęcenie wody chrzcielnej.].
1218 Od początku świata woda, zwyczajne i przedziwne stworzenie, jest źródłem życia i płodności. Pismo święte widzi ją "osłoniętą" przez Ducha Świętego [Por. Rdz 1, 2.]:
Na początku świata Twój Duch unosił się nad wodami, aby już wtedy woda nabrała mocy uświęcania11Mszał Rzymski, Wigilia Paschalna, Poświęcenie wody chrzcielnej..
1219 Kościół widział w arce Noego obraz zbawienia przez chrzest. W niej bowiem "niewielu, to jest osiem dusz, zostało uratowanych przez wodę" (1 P 3, 20).
Ty nawet w wodach potopu dałeś nam obraz odrodzenia, bo ten sam żywioł położył kres występkom i dał początek cnotom [Mszał Rzymski, Wigilia Paschalna, Poświęcenie wody chrzcielnej...]
1220 Woda źródlana symbolizuje życie, a woda morska jest symbolem śmierci, dlatego mogła być zapowiedzią misterium Krzyża. Ze względu na tę symbolikę chrzest oznacza udział w śmierci Chrystusa.
1221 Przede wszystkim przejście przez Morze Czerwone, będące prawdziwym wyzwoleniem Izraela z niewoli egipskiej, zapowiada wyzwolenie, jakiego dokonuje chrzest:
Ty sprawiłeś, że synowie Abrahama przeszli po suchym dnie Morza Czerwonego, aby naród wyzwolony z niewoli faraona stał się obrazem przyszłej społeczności ochrzczonych [Mszał Rzymski, Wigilia Paschalna, Poświęcenie wody chrzcielnej.].
1222 Wreszcie zapowiedzią chrztu jest przejście przez Jordan; po tym wydarzeniu lud Boży otrzymuje dar Ziemi obiecanej potomstwu Abrahama, będący obrazem życia wiecznego. Obietnica tego błogosławionego dziedzictwa wypełnia się w Nowym Przymierzu.
Chrzest Chrystusa
1223 Wszystkie zapowiedzi Starego Przymierza zostają wypełnione w Chrystusie Jezusie. Rozpoczyna On swoje życie publiczne od przyjęcia chrztu w Jordanie z rąk Jana Chrzciciela [Por. Mt 3,13.]. Po swoim zmartwychwstaniu Jezus daje Apostołom taki nakaz: "Idźcie więc i nauczajcie wszystkie narody, udzielając im chrztu w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego. Uczcie je zachowywać wszystko, co wam przykazałem" (Mt 28, 19-20)[Por. Mk 16,15-16.].
1224 Chociaż chrzest św. Jana był przeznaczony dla grzeszników, nasz Pan poddał się mu dobrowolnie, aby "wypełnić wszystko, co sprawiedliwe" (Mt 3, 15). Ten gest Jezusa jest przejawem Jego "ogołocenia" (Flp 2, 7). Duch, który unosił się nad wodami pierwszego stworzenia, zstępuje wówczas na Chrystusa, zapowiadając nowe stworzenie, a Ojciec ukazuje Jezusa jako swego "umiłowanego Syna" (Mt 3,16-17).
1225 Przez swoją Paschę Chrystus otworzył wszystkim ludziom źródła chrztu. Istotnie, Jezus mówił o swojej męce, którą miał wycierpieć w Jerozolimie, jako o "chrzcie", którym miał być ochrzczony [Por. Mk 10, 38; Łk 12, 50.]. Krew i woda, które wypłynęły z przebitego boku ukrzyżowanego Jezusa [Por. J 19, 34.], są zapowiedzią chrztu i Eucharystii, sakramentów nowego życia [Por. 1 J 5, 6-8.]. Od tej chwili możliwe jest "narodzenie się z wody i z Ducha", by wejść do Królestwa Bożego (J 3, 5).
Zobacz, gdzie jesteś ochrzczony, skąd pochodzi chrzest, jeśli nie z krzyża Chrystusa, ze śmierci Chrystusa. Tu jest cała tajemnica: Chrystus cierpiał za ciebie. W Nim jesteś odkupiony, w Nim jesteś zbawiony [Św. Ambroży, De sacramentis, 2, 6: PL 16, 425 C.].
Chrzest w Kościele
1226 Kościół celebrował chrzest i udzielał go od dnia Pięćdziesiątnicy. Istotnie, św. Piotr mówi do tłumu poruszonego jego przepowiadaniem: "Nawróćcie się i niech każdy z was ochrzci się w imię Jezusa Chrystusa na odpuszczenie grzechów waszych, a weźmiecie w darze Ducha Świętego" (Dz 2, 38). Apostołowie i ich współpracownicy udzielają chrztu każdemu, kto wierzy w Jezusa: Żydom bojącym się Boga i poganom [Por. Dz 2, 41; 8, 12-13; 10, 48; 16, 15.]. Chrzest zawsze wiąże się z wiarą: "Uwierz w Pana Jezusa, a zbawisz siebie i swój dom" – oświadcza św. Paweł strażnikowi w Filippi. Opowiadanie mówi dalej: "Natychmiast przyjął chrzest wraz z całym swym domem" (Dz 16, 31-33).
1227 Według św. Pawła Apostoła człowiek wierzący ma przez chrzest udział w śmierci Chrystusa, zostaje z Nim pogrzebany i powstaje z martwych:
My wszyscy, którzyśmy otrzymali chrzest zanurzający w Chrystusa Jezusa, zostaliśmy zanurzeni w Jego śmierć. Zatem przez chrzest zanurzający nas w śmierć, zostaliśmy razem z Nim pogrzebani po to, abyśmy i my wkroczyli w nowe życie (Rz 6, 3-4)[Por. Kol 2, 12.].
Ochrzczeni "przyoblekli się w Chrystusa" (Ga 3, 27). Dzięki Duchowi Świętemu chrzest jest obmyciem, które oczyszcza, uświęca i usprawiedliwia [Por. 1 Kor 6, 11; 12, 13.].
1228 Chrzest jest więc obmyciem wodą, poprzez które "niezniszczalne nasienie" słowa Bożego przynosi życiodajny skutek [Por. 1 P I, 23; Ef 5, 26.]. Św. Augustyn powie o chrzcie: "Słowo łączy się z elementem materialnym i to staje się sakramentem" [Św. Augustyn, In Evangelium Johannis tractatus, 80, 3.].
Więcej na następnej stronie
III. Jak celebruje się sakrament chrztu?
Wtajemniczenie chrześcijańskie
1229 Gdy ktoś chciał stać się chrześcijaninem, musiał – od czasów apostolskich – przejść pewną drogę i wtajemniczenie złożone z wielu etapów. Można tę drogę przejść szybciej lub wolniej. Zawsze powinna ona zawierać kilka istotnych elementów: głoszenie słowa, przyjęcie Ewangelii, które pociąga za sobą nawrócenie, wyznanie wiary, chrzest, wylanie Ducha Świętego, dostęp do Komunii eucharystycznej.
1230 Wtajemniczenie to w ciągu wieków ulegało wielu zmianom, zależnie od okoliczności. W pierwszych wiekach Kościoła wtajemniczenie chrześcijańskie było bardzo rozbudowane i obejmowało długi okres katechumenatu oraz szereg obrzędów przygotowawczych, które wyznaczały liturgicznie drogę przygotowania katechumenalnego. Jego zwieńczeniem była celebracja sakramentów wtajemniczenia chrześcijańskiego.
1231 Tam gdzie chrzest dzieci stał się w szerokim zakresie zwyczajną formą celebracji tego sakramentu, wszystko to stało się jednym obrzędem, który zawiera w sposób bardzo skrócony przygotowujące etapy wtajemniczenia chrześcijańskiego. Chrzest dzieci ze swej natury wymaga katechumenatu pochrzcielnego. Nie chodzi tylko o późniejsze nauczanie, lecz także o konieczny rozwój łaski chrztu w miarę dorastania osoby. Temu celowi powinien służyć katechizm.
1232 Sobór Watykański II przywrócił w Kościele łacińskim "różne stopnie katechumenatu dorosłych" [Sobór Watykański II, konst. Sacrosanctum Concilium, 64.]. Jego obrzędy znajdują się w Ordo initiationis christianae adultorum (1972). Sobór pozwala zresztą, by "oprócz tego, co zawiera tradycja chrześcijańska", w krajach misyjnych dopuszczano "te elementy wtajemniczenia będące w użyciu danego narodu, które dadzą się dostosować do obrzędów chrześcijańskich" [Sobór Watykański II, konst. Sacrosanctum Concilium, 65; por. 37-40.].
1233 Obecnie we wszystkich obrządkach łacińskich i wschodnich wtajemniczenie chrześcijańskie dorosłych rozpoczyna się od przyjęcia ich do katechumenatu i osiąga swój punkt kulminacyjny w jednej celebracji udzielania trzech sakramentów: chrztu, bierzmowania i Eucharystii [Por. Sobór Watykański II, dekret Ad gentes, 14; KPK, kan. 851; 865; 866.]. W obrządkach wschodnich wtajemniczenie chrześcijańskie dzieci zaczyna się od chrztu, po którym bezpośrednio następuje bierzmowanie i Eucharystia, gdy tymczasem w obrządku rzymskim wtajemniczenie trwa przez lata katechezy i kończy się później bierzmowaniem i Eucharystią, która jest jej szczytowym punktem [Por. KPK, kan. 851, ß 2; 868.].
Mistagogia celebracji
1234 Znaczenie i łaska sakramentu chrztu ukazują się jasno w obrzędach jego celebracji. Uczestnicząc w nich z uwagą, śledząc czynności i słowa tej celebracji, wierni są wprowadzani w całe bogactwo tego, co ten sakrament oznacza i co urzeczywistnia w każdym neoficie.
1235 Znak krzyża na początku celebracji wyciska pieczęć Chrystusa na tym, który ma do Niego należeć, i oznacza łaskę odkupienia, jaką Chrystus nabył dla nas przez swój Krzyż.
1236 Głoszenie słowa Bożego oświeca kandydatów i zgromadzenie prawdą objawioną i pobudza ich do udzielania odpowiedzi wiary, nieodłącznej od chrztu. Chrzest jest bowiem w szczególny sposób "sakramentem wiary", ponieważ jest sakramentalnym wejściem w życie wiary.
1237 Ponieważ chrzest oznacza wyzwolenie od grzechu i od kusiciela, czyli diabła, dlatego wypowiada się nad kandydatem egzorcyzm (lub kilka egzorcyzmów). Namaszcza się go olejem katechumenów lub celebrans kładzie na niego rękę, a on w sposób wyraźny wyrzeka się Szatana. Tak przygotowany kandydat do chrztu może wyznać wiarę Kościoła, której zostanie "powierzony" przez chrzest [Por. Rz 6, 17.].
1238 Woda chrzcielna zostaje poświęcona przez modlitwę epikletyczną (albo podczas obrzędów chrztu, albo w czasie Wigilii Paschalnej). Kościół prosi Boga, by przez swojego Syna i mocą Ducha Świętego zstąpił na tę wodę, aby ci, którzy zostaną w niej ochrzczeni, "narodzili się z wody i z Ducha" (J 3, 5).
1239 Następuje wówczas istotny obrzęd sakramentu –chrzest w sensie ścisłym. Oznacza on i urzeczywistnia śmierć dla grzechu i wejście w życie Trójcy Świętej przez upodobnienie do Misterium Paschalnego Chrystusa. W sposób najbardziej znaczący dokonuje się chrztu przez trzykrotne zanurzenie w wodzie chrzcielnej. Już od starożytności może on być także udzielany przez trzykrotne polanie wodą głowy kandydata.
1240 W Kościele łacińskim trzykrotnemu polaniu wodą towarzyszą słowa szafarza: "N., ja ciebie chrzczę w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego". W liturgiach wschodnich katechumen zwrócony jest w kierunku wschodnim, a kapłan mówi: "N., sługo Boży, jesteś chrzczony w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego". Przy wzywaniu każdej z Osób Trójcy Świętej kapłan zanurza kandydata w wodzie i podnosi go z niej.
1241 Namaszczenie krzyżmem świętym, wonnym olejem poświęconym przez biskupa, oznacza dar Ducha Świętego dla neofity. Stał się on chrześcijaninem, to znaczy "namaszczonym" Duchem Świętym, wszczepionym w Chrystusa, który jest namaszczony jako kapłan, prorok i król [Por. Obrzędy chrztu dzieci, 62.].
1242 W liturgii Kościołów wschodnich po udzieleniu chrztu następuje namaszczenie, które jest sakramentem chryzmacji (bierzmowanie). W liturgii rzymskiej zapowiada ono drugie namaszczenie krzyżmem świętym, którego w przyszłości udzieli biskup. Będzie to sakrament bierzmowania, który niejako "umacnia" i dopełnia namaszczenie chrzcielne.
1243 Biała szata ukazuje, że ochrzczony "przyoblekł się w Chrystusa" (Ga 3, 27) i zmartwychwstał z Chrystusem. Świeca zapalona od paschału oznacza, że Chrystus oświecił neofitę i że ochrzczeni są w 1216 Chrystusie "światłem świata" (Mt 5,14)[Por. Flp 2,15.].
Nowo ochrzczony jest teraz dzieckiem Bożym w Jedynym Synu. Może odmawiać modlitwę dzieci Bożych: "Ojcze nasz".
1244 Pierwsza Komunia eucharystyczna. Neofita, który stał się dzieckiem Bożym i przywdział szatę godową, zostaje przyjęty "na ucztę godów Baranka" Celebracja misterium chrześcijańskiego i otrzymuje pokarm nowego życia – Ciało i Krew Chrystusa. Kościoły wschodnie zachowują żywą świadomość jedności wtajemniczenia chrześcijańskiego, udzielając Komunii świętej wszystkim nowo ochrzczonym i bierzmowanym, nawet małym dzieciom, w nawiązaniu do słów Chrystusa: "Pozwólcie dzieciom przychodzić do Mnie, nie przeszkadzajcie im" (Mk 10, 14). Kościół łaciński, który dopuszcza do Komunii świętej dopiero po dojściu do używania rozumu, wyraża otwarcie chrztu na Eucharystię w ten sposób, że przybliża ochrzczone dziecko do ołtarza dla odmówienia tam modlitwy "Ojcze nasz".
1245 Uroczyste błogosławieństwo kończy obrzęd udzielania chrztu. Podczas chrztu niemowląt szczególne miejsce zajmuje błogosławieństwo matki.
IV. Kto może przyjąć chrzest?
1246 "Zdolny do przyjęcia chrztu jest każdy człowiek jeszcze nie ochrzczony" [KPK, kan. 864; KKKW, kan. 679.].
Chrzest dorosłych
1247 Od początków Kościoła chrzest dorosłych jest praktykowany najczęściej tam, gdzie dopiero od niedawna głosi się Ewangelię. Katechumenat (przygotowanie do chrztu) zajmuje wówczas ważne miejsce. Jako wprowadzenie w wiarę i życie chrześcijańskie powinien uzdalniać do przyjęcia Bożego daru chrztu, bierzmowania i Eucharystii.
1248 Katechumenat, czyli formacja katechumenów, ma na celu 1230 umożliwienie im, w odpowiedzi na Bożą inicjatywę i w łączności ze wspólnotą eklezjalną, osiągnięcia dojrzałości w nawróceniu i wierze. Polega on "na kształtowaniu całego życia chrześcijańskiego... przez które uczniowie łączą się z Chrystusem, swoim Nauczycielem. Należy więc katechumenów odpowiednio wprowadzać w tajemnicę zbawienia i praktykę obyczajów ewangelicznych, a przez święte obrzędy, spełniane w kolejnych odstępach czasu, wtajemniczać ich w życie wiary, liturgii i miłości Ludu Bożego" [Sobór Watykański II, dekret A d gentes, 14; por. Obrzędy wtajemniczenia chrześcijańskiego dorosłych, 19 i 98.].
Więcej na następnej stronie
1249 Katechumeni "są już... złączeni z Kościołem, są już domownikami Chrystusa, a nierzadko prowadzą już życie nacechowane wiarą, nadzieją i miłością" [Sobór Watykański II, dekret Ad gentes, 14.]. "Matka-Kościół już jak na swoich rozciąga na nich swą miłość i troskę" [Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 14; por. KPK, kan. 206; 788, ß 3.].
Chrzest dzieci
1250 Dzieci, rodząc się z upadłą i skażoną grzechem pierworodnym naturą, również potrzebują nowego narodzenia w chrzcie [Por. Sobór Trydencki: DS 1514.], aby zostały wyzwolone z mocy ciemności i przeniesione do Królestwa wolności dzieci Bożych [Por. Kol 1, 12-14.], do którego są powołani wszyscy ludzie. Czysta darmowość łaski zbawienia jest szczególnie widoczna przy chrzcie dzieci. Gdyby Kościół i rodzice nie dopuszczali dziecka do chrztu zaraz po urodzeniu, pozbawialiby je bezcennej łaski stania się dzieckiem Bożym [KPK, kan. 867; KKKW, kan. 681; 686, ß 1.].
1251 Rodzice chrześcijańscy powinni uznać, że taka praktyka odpowiada także ich roli opiekunów życia, powierzonej im przez Boga [Por. Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 11; 41; konst. Gaudium et spes, 48; KPK, kan. 868.].
1252 Praktyka chrztu dzieci od niepamiętnych czasów należy do tradycji Kościoła; wyraźne jej świadectwa pochodzą z II wieku. Jest jednak bardzo możliwe, że od początku przepowiadania apostolskiego, gdy całe "domy" przyjmowały chrzest [Por. Dz 16, 15. 33; 18, 8; 1 Kor 1, 16.], chrzczono także dzieci [Por. Kongregacja Nauki Wiary, instr. Pastoralis actio: AAS 72 (1980) 1137-1156.].
Wiara i chrzest
1253 Chrzest jest sakramentem wiary [Por. Mk 16, 16.]. Wiara jednak potrzebuje wspólnoty wierzących. Każdy wierny może wierzyć jedynie w wierze Kościoła. Wiara wymagana do chrztu nie jest wiarą doskonałą i dojrzałą, ale zaczątkiem, który ma się rozwijać. Gdy katechumeni lub rodzice chrzestni słyszą skierowane do siebie pytanie: "O co prosicie Kościół Boży?", odpowiadają: "O wiarę!"
1254 U wszystkich ochrzczonych, dzieci i dorosłych, po chrzcie wiara powinna wzrastać. Dlatego co roku podczas Wigilii Paschalnej Kościół celebruje odnowienie przyrzeczeń chrztu. Przygotowanie do chrztu stawia człowieka jedynie na progu nowego życia. Chrzest jest źródłem nowego życia w Chrystusie; z niego wypływa całe życie chrześcijańskie.
1255 Aby mogła rozwijać się łaska chrztu, potrzebna jest pomoc rodziców. Na tym polega także rola rodziców chrzestnych, którzy powinni być głęboko wierzący, a także zdolni i gotowi służyć pomocą nowo ochrzczonemu, zarówno dziecku, jak dorosłemu, na drodze życia chrześcijańskiego [Por. KPK, kan. 872-874.]. Ich misja jest prawdziwą funkcją eklezjalną (Officium) [Por. Sobór Watykański II, konst. Sacrosanctum Concilium, 67.]. Cała wspólnota eklezjalna ponosi częściowo odpowiedzialność za rozwój i zachowywanie łaski otrzymanej na chrzcie.
V. Kto może chrzcić?
1256 Zwyczajnym szafarzem chrztu jest biskup i prezbiter, a w Kościele łacińskim także diakon [Por. KPK, kan. 861, ß 1; KKKW, kan. 677, ß 1.]. W razie konieczności może ochrzcić każda osoba nawet nieochrzczona, mająca wymaganą intencję. Wymagana intencja polega na tym, aby chcieć uczynić to, co czyni Kościół, gdy chrzci, i zastosować trynitarną formułę chrzcielną. Kościół widzi uzasadnienie tej możliwości w powszechnej woli zbawczej Boga [Por. 1 Tm 2, 4.] oraz konieczności chrztu do zbawienia [Por. Mk 16, 16; Sobór Florencki: DS 1315; 646; KPK, kan. 861, ß 2.].
VI. Konieczność chrztu
1257 Sam Pan potwierdza, że chrzest jest konieczny do zbawienia [Por. J 3, 5.]. Dlatego też polecił On swoim uczniom głosić Ewangelię i chrzcić wszystkie narody [Por. Mt 28,19-20; Sobór Trydencki: DS 1618; Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 14; dekret Ad gentes, 5.. 161, 846]. Chrzest jest konieczny do zbawienia dla tych, którym była głoszona Ewangelia i którzy mieli możliwość proszenia o ten sakrament [Por. Mk 16,16.]. Kościół nie zna oprócz chrztu innego środka, by zapewnić wejście do szczęścia wiecznego. Stara się więc nie zaniedbywać otrzymanego od Pana nakazu, by "odradzać z wody i z Ducha Świętego" wszystkich, którzy mogą być ochrzczeni. Bóg związał zbawienie z sakramentem chrztu, ale sam nie jest związany swoimi sakramentami.
1258 Kościół zawsze zachowywał głębokie przekonanie, że ci, którzy ponoszą śmierć za wiarę, nie otrzymawszy chrztu, zostają ochrzczeni przez swoją śmierć dla Chrystusa i z Chrystusem. Chrzest krwi, podobnie jak chrzest pragnienia, przynosi owoce chrztu, nie będąc sakramentem.
1259 Jeśli chodzi o katechumenów, którzy umierają przed chrztem, ich wyraźne pragnienie przyjęcia tego sakramentu, połączone z żalem za grzechy i z miłością, zapewnia im zbawienie, którego nie mogli otrzymać przez sakrament.
1260 Ponieważ "za wszystkich umarł Chrystus i... ostateczne powołanie człowieka jest rzeczywiście jedno, mianowicie Boskie, to musimy uznać, że Duch Święty wszystkim ofiarowuje możliwość dojścia w sposób Bogu wiadomy do uczestnictwa w tej Paschalnej Tajemnicy" [Sobór Watykański II, konst. Gaudium et spes, 22; por. konst. Lumen gentium, 16; dekret Ad gentes, 7.]. Każdy człowiek, który nie znając Ewangelii Chrystusa i Jego Kościoła, szuka prawdy i pełni wolę Bożą, na tyle, na ile ją zna, może być zbawiony. Można przypuszczać, że te osoby zapragnęłyby wyraźnie chrztu, gdyby wiedziały o jego konieczności.
1261 Jeśli chodzi o dzieci zmarłe bez chrztu, Kościół może tylko polecać je miłosierdziu Bożemu, jak czyni to podczas przeznaczonego dla nich obrzędu pogrzebu. Istotnie, wielkie miłosierdzie Boga, który pragnie, by wszyscy ludzie zostali zbawieni [Por. 1 Tm 2, 4.], i miłość Jezusa do dzieci, która kazała Mu powiedzieć: "Pozwólcie dzieciom przychodzić do Mnie, nie przeszkadzajcie im" (Mk 10,14), pozwalają nam mieć nadzieję, że istnieje jakaś droga zbawienia dla dzieci zmarłych bez chrztu. Tym bardziej naglące jest wezwanie Kościoła, by nie przeszkadzać małym dzieciom przyjść do Chrystusa przez dar chrztu świętego.
VII. Łaska chrztu
1262 Widzialne elementy sakramentalnego obrzędu chrztu oznaczają różne jego skutki. Zanurzenie w wodzie mówi o symbolice śmierci i oczyszczenia, a także o odrodzeniu i odnowieniu. Dwoma najważniejszymi skutkami chrztu są oczyszczenie z grzechów i nowe narodzenie w Duchu Świętym [Por. Dz 2, 38; J 3, 5.].
Na odpuszczenie grzechów...
1263 Chrzest odpuszcza wszystkie grzechy, grzech pierworodny i wszystkie grzechy osobiste, a także wszelkie kary za grzech [Por. Sobór Florencki: DS 1316.]. W tych, którzy zostali odrodzeni, nie pozostaje więc nic, co mogłoby przeszkodzić im w wejściu do Królestwa Bożego, ani grzech Adama, ani grzech osobisty, ani skutki grzechu, wśród których najcięższym jest oddzielenie od Boga.
1264 W ochrzczonym pozostają jednak pewne doczesne konsekwencje grzechu, takie jak cierpienie, choroba, śmierć czy nieodłączne od życia ułomności, takie jak słabości charakteru, a także skłonność do grzechu, którą Tradycja nazywa pożądliwością lub metaforycznie "zarzewiem grzechu" (fomes peccati). "Pożądliwość jest nam pozostawiona dla walki, nie może ona szkodzić tym, którzy nie dają jej przyzwolenia i mężnie opierają się jej z pomocą łaski Jezusa Chrystusa. Właśnie dzięki temu „każdy otrzyma nagrodę, kto będzie należycie walczył” (2 Tm 2, 5)" [5Sobór Trydencki: DS 1515.].
Więcej na następnej stronie
"Nowe stworzenie"
1265 Chrzest nie tylko oczyszcza ze wszystkich grzechów, lecz także czyni neofitę "nowym stworzeniem" (2 Kor 5, 17), przybranym synem Bożym [Por. Ga 4, 5-7.], który stał się "uczestnikiem Boskiej natury" (2 P 1, 4), członkiem Chrystusa [Por. 1 Kor 6, 15; 12, 27.], a z Nim "współdziedzicem" (Rz 8, 17), świątynią Ducha Świętego [Por. 1 Kor 6, 19.].
1266 Najświętsza Trójca daje ochrzczonemu łaskę uświęcającą, łaskę usprawiedliwienia, która:
– uzdalnia go do wiary w Boga, do pokładania w Nim nadziei i 1812 miłowania Go przez cnoty teologalne;
– daje mu zdolność życia i działania pod natchnieniem Ducha Świętego pośrednictwem Jego darów;
– pozwala mu wzrastać w dobru przez cnoty moralne.
W ten sposób cały organizm życia nadprzyrodzonego chrześcijanina zakorzenia się w chrzcie świętym.
Włączeni w Kościół, Ciało Chrystusa
1267 Chrzest czyni nas członkami Ciała Chrystusa: "Jesteście nawzajem dla siebie członkami" (Ef 4, 25). Chrzest włącza w Kościół. Ze źródeł chrzcielnych rodzi się jedyny Lud Boży Nowego Przymierza, który przekracza wszystkie naturalne lub ludzkie granice narodów, kultur, ras i płci: "Wszyscyśmy bowiem w jednym Duchu zostali ochrzczeni, aby stanowić jedno Ciało" (1 Kor 12,13).
1268 Ochrzczeni stali się "żywymi kamieniami", "budowani jako duchowa świątynia, by stanowić święte kapłaństwo" (1 P 2, 5). Przez chrzest uczestniczą oni w kapłaństwie Chrystusa, w Jego misji prorockiej i królewskiej; są plemieniem, królewskim kapłaństwem, narodem świętym, ludem Bogu na własność przeznaczonym", aby ogłaszać "dzieła potęgi Tego, który (ich) wezwał z ciemności do przedziwnego swojego światła" (1 P 2, 9). Chrzest daje udział w kapłaństwie wspólnym wiernych.
1269 Stając się członkiem Kościoła, ochrzczony "nie należy już do samego siebie" (1 Kor 6,19), ale do Tego, który za nas umarł i zmartwychwstał [Por. 2 Kor 5, 15.]. Od tej chwili jest powołany, by poddał się innym [Por. Ef 5, 21; 1 Kor 16,15-16.] i służył im [Por. J 13,12-15.] we wspólnocie Kościoła, by był "posłuszny i uległy" (Hbr 13,17) przełożonym w Kościele, by ich uznawał z szacunkiem i miłością [Por. 1 Tes 5, 12-13.]. Z chrztu wynikają odpowiedzialność i obowiązki. Ochrzczony posiada równocześnie prawa w Kościele; ma prawo do przyjmowania sakramentów, do karmienia się słowem Bożym i korzystania z innych pomocy duchowych Kościoła [Por. Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 37; KPK, kan. 208-223; KKKW, kan. 675, ß 2.].
1270 Ochrzczeni, "odrodzeni (przez chrzest) jako synowie Boży, zobowiązani są do wyznawania przed ludźmi wiary, którą otrzymali od Boga za pośrednictwem Kościoła" [Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 11.], i uczestniczenia w apostolskiej i misyjnej działalności Ludu Bożego [por. Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 17; dekret Ad gentes, 7; 23.].
Sakramentalny węzeł jedności chrześcijan
1271 Chrzest stanowi podstawę wspólnoty między wszystkimi chrześcijanami, również z tymi, którzy nie są jeszcze w pełnej komunii z Kościołem katolickim. "Ci przecież, co wierzą w Chrystusa i otrzymali ważnie chrzest, pozostają w jakiejś, choć niedoskonałej wspólnocie ze społecznością Kościoła katolickiego... usprawiedliwieni z wiary przez chrzest należą do Ciała Chrystusa, dlatego też zdobi ich należne im imię chrześcijańskie, a synowie Kościoła katolickiego słusznie ich uważają za braci w Panu" [Sobór Watykański II, dekret Unitatis redintegratio, 3.]. "Chrzest stanowi sakramentalny węzeł jedności, trwający między wszystkimi przezeń odrodzonymi" [Sobór Watykański II, dekret Unitatis redintegratio, 22.].
Niezatarte duchowe znamię
1272 Ochrzczony, wszczepiony w Chrystusa przez chrzest, upodabnia się do Niego [Por. Rz 8, 29.]. Chrzest opieczętowuje chrześcijanina niezatartym duchowym znamieniem (charakterem) jego przynależności do Chrystusa. Znamienia tego nie wymazuje żaden grzech, chociaż z powodu grzechu chrzest może nie przynosić owoców zbawienia [Por. Sobór Trydencki: DS 1609-1619.]. Sakramentu chrztu udziela się jeden raz; nie może on być powtórzony.
1273 Wierni wszczepieni w Kościół przez chrzest otrzymali charakter sakramentalny, który konsekruje ich do uczestniczenia w chrześcijańskim kulcie religijnym [Por. Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 11.]. Pieczęć chrzcielna uzdalnia i włącza chrześcijan do służenia Bogu przez żywy udział w świętej liturgii Kościoła i wypełniania ich kapłaństwa na mocy chrztu przez świadectwo świętego życia i skutecznej miłości [Por. Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 10.].
1274 "Pieczęć Pana" (Dominicus character) [Św. Augustyn, Epistulae, 98, 5: PL 33, 362.] jest pieczęcią, którą naznaczył nas Duch Święty "na dzień odkupienia" (Ef 4, 30) [Por. Ef 1, 13-14; 2 Kor I, 21-22.]. "Istotnie, chrzest jest pieczęcią życia wiecznego" [Św. Ireneusz, Demonstratio apostolica, 3.]. Wierny, który "zachowa pieczęć" do końca, to znaczy pozostanie wierny obietnicom chrztu, będzie mógł odejść "ze znakiem wiary" [Mszał Rzymski, Kanon Rzymski.], w wierze otrzymanej na chrzcie, w oczekiwaniu na uszczęśliwiające widzenie Boga, które jest wypełnieniem wiary, i w nadziei zmartwychwstania.
W skrócie
1275 Wtajemniczenie chrześcijańskie dokonuje się przez trzy sakramenty: chrzest, który jest początkiem nowego życia; bierzmowanie, które jest jego umocnieniem, i Eucharystię, która karmi ucznia Ciałem i Krwią Chrystusa, by przekształcić go w Niego.
1276 "Idźcie więc i nauczajcie wszystkie narody, udzielając im chrztu w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego. Uczcie je zachowywać wszystko, co wam przykazałem" (Mt 28,19-20).
1277 Chrzest jest narodzeniem do nowego życia w Chrystusie. Zgodnie z wolą Pana jest on konieczny do zbawienia, tak jak Kościół, do którego chrzest wprowadza.
1278 Istotny obrzęd chrztu polega na zanurzeniu kandydata w wodzie lub polaniu wodą jego głowy z równoczesnym wezwaniem Trójcy Świętej, to znaczy Ojca, Syna i Ducha Świętego.
1279 Skutek chrztu lub łaski chrzcielnej jest bardzo bogatą rzeczywistością. Obejmuje ona: odpuszczenie grzechu pierworodnego i wszystkich grzechów osobistych, narodzenie do nowego życia, przez które człowiek staje się przybranym synem Ojca, członkiem Chrystusa, świątynią Ducha Świętego. Przez fakt przyjęcia tego sakramentu ochrzczony jest włączony w Kościół, Ciało Chrystusa, i staje się uczestnikiem kapłaństwa Chrystusa.
1280 Chrzest wyciska w duszy niezatarte duchowe znamię, "charakter", który konsekruje ochrzczonego do uczestniczenia w chrześcijańskim kulcie religijnym. Z racji "charakteru" chrzest nie może być powtórzony [Por. Sobór Trydencki: DS 1609 i 1624.].
1281 Ci, którzy ponoszą śmierć z powodu wiary, katechumeni i wszyscy ludzie, którzy pod wpływem łaski, nie znając Kościoła, szczerze szukają Boga i starają się pełnić Jego wolę, są zbawieni, chociaż nie przyjęli chrztu [Por. Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 16.].
1282 Od najdawniejszych czasów chrzest jest udzielany dzieciom, ponieważ jest łaską i darem Bożym, które nie zakładają ludzkich zasług. Dzieci są chrzczone w wierze Kościoła. Wejście w życie chrześcijańskie daje dostęp do prawdziwej wolności.
1283 Jeśli chodzi o dzieci zmarłe bez chrztu, to liturgia Kościoła zachęca nas do ufności w miłosierdzie Boże i do modlitwy o ich zbawienie.
1284 W razie konieczności każda osoba może udzielić chrztu, pod warunkiem że ma intencję uczynienia tego, co czyni Kościół, i poleje wodą głowę kandydata, mówiąc: "Ja ciebie chrzczę w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego".