Wymowne gesty rąk

Leszek Śliwa

publikacja 15.12.2008 13:58

Flamandzki artysta Jan Gossaert uznał za stosowne w najbliższym otoczeniu Jezusa przedstawić Matkę Bożą oraz Jana Chrzciciela.

Chrystus między Maryją a św. Janem Chrzcicielem Archiwum GN Chrystus między Maryją a św. Janem Chrzcicielem
Jan Gossaert, zwany Mabuse, olej na desce, 1510–1515, Muzeum Prado, Madryt.

Postać św. Jana Chrzciciela pełni w sztuce rolę szczególną. Jako ostatni prorok Starego Testamentu, jako ten, który pierwszy rozpoznał w Chrystusie Mesjasza, pojawia się często na obrazach w sytuacjach, w których fizycznie na pewno nie był obecny, na przykład w scenie ukrzyżowania Chrystusa. Również flamandzki artysta Jan Gossaert uznał za stosowne w najbliższym otoczeniu Jezusa przedstawić Matkę Bożą i właśnie Jana Chrzciciela.

Artysta wzorował się na wcześniejszym o kilkadziesiąt lat dziele swojego rodaka – Jana van Eycka „Adoracja mistycznego baranka”, gdzie siedzącemu na tronie Jezusowi również towarzyszą Maryja i Jan. Gossaert namalował jednak te osoby nieco inaczej, duże znaczenie przywiązując zwłaszcza do gestów rąk. Umieszczony w centrum Chrystus błogosławi prawą ręką. Zbawiciel jest ubrany w królewski, czerwony płaszcz, co symbolizuje Jego panowanie nad światem. Błogosławieństwo jest więc skierowane do całej ludzkości.

Maryja i Jan Chrzciciel są bardzo blisko Jezusa i nachylają się w Jego kierunku. Ręce obojga nie są ułożone przypadkowo. Matka Boża ma je złożone do modlitwy i skierowane w stronę Syna. Maryja ma na głowie koronę. Oznacza to, że modli się do Jezusa za całą ludzkość uznającą Ją za królową. Jan Chrzciciel palcem prawej ręki wskazuje Jezusa. Ten gest przypomina, że to właśnie on rozpoznał i wyjawił ludziom, w jakim celu Chrystus przyszedł na świat. Lewą dłoń święty złożył na sercu, co oznacza jego pełne oddanie Chrystusowi. Powyżej, nad głową Jezusa, artysta namalował anioła trzymającego w rękach nuty, śpiewającego na Bożą chwałę.